تاریخ احتمال تحریف قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 7، دوره 8، شماره 29، خرداد 1396، صفحه 139-155   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی احمد ناصح¹؛ فاطمه حسینی²

¹عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران(دانشیار)

²دانشجوی علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته‌ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه‌ها سخن گفته‌اند. در این مقاله بر آن‌ایم که ابتدا پیشینه‌ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم‌بندی شده است می‌پردازیم. با بررسی‌هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می‌رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ‌گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.

کلیدواژه‌ها

تحریف قرآن؛ تاریخ احتمال تحریف؛ تحریف بالنقیصه

مراجع

قرآن کریم.

ابن بابویه، محمد بن علی. بی‌تا، اعتقادات الامامیة للصدوق، چاپ دوم، قم: کنگره شیخ مفید.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع- دار صادر.

الامین، محسن. بی‌تا، أعیان الشیعة، بیروت- لبنان: دار التعارف للمطبوعات.

آلوسی، سیدمحمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.

بلاغی نجفی، محمدجواد. 1420ق، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، چاپ اول، قم: بنیاد بعثت.

بهجت‌پور، عبدالکریم. بی تا، تحریف ناپذیری قرآن، چاپ اول، قم: آثار نفیس.

تهرانی، آقا بزرگ. 1403ق، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، چاپ سوم، بیروت- لبنان: دار الاضواء.

جوادی آملی، عبدالجواد. ۱۳۸۳ش، نزاهت قرآن از تحریف، چاپ اول، قم: نشر اسراء.

حسن‌زاده آملی، حسن. ۱۳۸۶ش، قرآن هرگز تحریف نشده، قم: الف لام میم.

حسینی میلانی، علی. 1384ش، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن، چاپ سوم، قم: مرکز حقایق الاسلامیه.

حیدری، حبیب الله و رقیه لطفی. ۱۳۸۵ش، قرآن هرگز تحریف نشده، چاپ اول، بی‌جا: نشر روح.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات ألفاظ قرآن، چاپ اول، بیروت- دمشق: دار القلم- الدار الشامیه.

شیخ مفید، محمد بن محمد. 1413ق، المسائل السرویة، چاپ اول، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.

طباطبایی، محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن.1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فخر الدین رازی، ابو عبد الله محمد بن عمر.1420ق، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1409ق، العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.

معرفت، محمد هادی. 1378ش، علوم قرآنی، چاپ اول، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.

معرفت، محمد هادی. 1379ش، صیانة القرآن من التحریف، چاپ اول، تهران: وزارت امور خارجه.

معرفت، محمد هادی. ۱۳۸۸ش، تحریف ناپذیری قرآن، چاپ اول، ترجمه علی نصیری، قم: التمهید.

موسوی خویی، ابوالقاسم. 1387ش، ترجمه البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه جعفر حسینی، چاپ دوم، تهران: دار الثقلین.

موسوی همدانی، محمد باقر. 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

مهدوی، احمد. ۱۳۵۰ش، افسانه تحریف قرآن، بی‌جا: چاپ زهره.

 

مقالات

استادی، کاظم. خرداد و تیر 93، «کتاب‌شناسی عدم تحریف قرآن»، آیه پژوهش، سال 20، ش 2.

عسگری، سید مرتضی. ۱۳۶۸ش، «تحریف ناپذیری قرآن»، کیهان اندیشه، ش ۲۸.

میر نور اللهی. «عدم تحریف قرآن از نظر شیعه»، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، 1/490.