تصویر ادبی شخصیت‌های ایرانی و شخصیت‌پردازی آن‌ها در نمایشنامه «قمبیز» اثر احمد شوقی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 11، شماره 42، مرداد 1396، صفحه 61-84   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمود حیدری¹؛ داریوش رستخیز²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران(دانشیار)

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

یکی از شاخه‌های ادبیات تطبیقی بررسی تصویر ادبی(Imageologi) ملّت و سرزمینی در ادبیات ملّتی دیگر است. احمد شوقی، ادیب معاصر، نمایشنامه‌ای منظوم به نام «قمبیز»(کمبوجیه) پادشاه ایرانی سروده و در آن تصویری از ایرانیان را خلق کرده است که پرداختن بدان از منظر ادبیات تطبیقی اهمیت بسزائی دارد و خواننده می‌تواند تصوّر دیگران را از تاریخ و فرهنگ باستانی کشورمان درک کند. گرچه هدف اصلی این پژوهش نشان دادن تصویر ایرانیان در این نمایشنامه است؛ اما در این راستا به جنبه فنی شخصیت و شخصیت‌پردازی در جهت نشان‌دادن تصویری از شخصیت‌های ایرانی نیز اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ احمد شوقی؛ صورولوجیا؛ مسرحیة قمبیز؛ ادبیات معاصر

مراجع

براهنی، رضا. 1368ش، قصه نویسی، چاپ چهارم، تهران: نشر البرز.

بیومی مهران، محمد. 1988م، مصر والشرق الأدنی القدیم، الجزء الثالث، ط4، الاسکندریه: دار المعرفه.  

پرهام، سیروس. 1392ش، رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، تهران: آگاه.

پیرنیا، حسن و آشتیانی، عباس اقبال. بی تا، دوره تاریخ ایران، ج1، تهران: انتشارات کتابخانه خیام.

جمال الدّین، محمّد سعید. 1389ش، ادبیات تطبیقی(پژوهشی در ادبیات فارسی و عربی)، ترجمه و تحقیق: سعید حسام پور و حسین کیانی، شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز.

الحاوی، ایلیا. 1403ق، أحمد شوقی أمیر الشعراء، الطبعة الثالثه، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.

حسین، عبدالمنعم. 1974م، الایرانیون القدماء، القاهره: بی نا.

الحکیم، توفیق. 1991الف، قالبنا المسرحی، بیروت: الشرکۀ العالمیة للکتاب.

خفاجه، محمد صفر. 1969م، هیرودت یتحدث عن مصر، بیروت: دار القلم.

دورانت، ویل جیمز. 1384ش، درآمدی بر تاریخ تمدن و درس‌هایی از تاریخ، مترجم: محمود مصاحب، احمد بطحایی و خشایار دیهیمی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

ریمون، کنان. 1387ش، روایت داستانی؛ بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.

السید، رمضان. لا تا، تاریخ المصر القدیمة، الجزء الثانی، القاهره: هیئة الآثار المصریة.

شمیسا، سیروس. 1383ش، انواع ادبی، ویرایش چهارم، تهران: میترا.

شوکت، محمد حامد. 1947م، المسرحیة فی شعر شوقی، القاهره: مطبعة المقتطف والمقطم.

ضیف، شوقی. 1387ق، فی التراث والشعر واللغة، القاهره: دار المعارف.

عطوی، فوزی. 1987م، احمد شوقی امیر الشعراء، الطبعة الثالثه، بیروت: دار الکتاب.

العقاد، عباس محمود. 1932، روایة القمبیز فی المیزان، القاهره: الدار المصریة للطباعة والنشر.

غنیمی هلال، محمد. 1955م، فی النقد المسرحی، القاهره: دار نهضة مصر للمطبع والنشر.

غنیمی هلال، محمد. 2001م، الأدب المقارن، ط 3، القاهره: نهضة مصر للطباعة والنشر والتوزیع.

الفاخوری، حنا. 1374ش، تاریخ الأدب العربی، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران: بی نا.

فردوسی، ابوالقاسم. 1386ش، شاهنامه(دفتر یکم، دوم و سوم و پنجم)، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: نشر مرکز.

کوندرا، میلان. 1387ش، هنر رمان، ترجمه پرویز همایون پور، تهران: گفتار.

لاج، دیوید و دیگران. 1374ش، نظریه رمان، تهران: انتشارات نظر.

محمدی، ابراهیم. 1389، مبانی نظری ادبیات تطبیقی، بیرجند: قهستان، معاونت پژوهشی دانشگاه بیرجند.

المقالح، عبدالعزیز. 1988م، عمالقة عند مطلع القرن، ط2، بیروت: دار الآداب.

مندور، محمد. 1987م، مسرحیات شوقی، القاهره: نهصة مصر للطباعة والنشر والتوزیع.

میر صادقی، جمال. 1376ش، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی.

وادی، طه. 1985م، شعر شوقی الغنایی والمسرحی، القاهره: دار المعارف.

هرودوت. 1324ش، تاریخ هرودوت، ترجمه ع. وحید مازندرانی، با مقدمه عباس اقبال، تهران: کتابفروشی محمدعلی علمی.

هرودوت. 1385ش، عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن.

 

مقالات

بهبودیان، شیرین و پالیزبان، طاهره. 1387ش، «جایگاه ادبیات تطبیقی در زبان و ادبیات فارسی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، ش5، صص62-49.

صابری، علی و الهه رزاقی. 1391ش، «بررسی تطبیقی دیدگاه‌های بهار و شوقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال ششم، شماره 22، صص 9-26.

مدنی، نسرین، 1386ش، «ادبیات تطبیقی و تطبیق شعر معاصر عرب و شعر معاصر ایران»، مطالعات تطبیقی، صص 171-169.

ممتحن، مهدی و محبوبه بهمنی. 1391ش، «بررسی تطبیقی اندیشه‌های علامه اقبال لاهوری و امیر الشعراء شوقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال ششم، شماره 24، صص 7-30.