بررسی نقش ابعاد حمایت اجتماعی بر رضایت از کیفیت زندگی شهری (نمونه ی مورد مطالعه: شهروندان شهر کرمانشاه)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 7، شماره 23، شهریور 1396، صفحه 105-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هابیل حیدرخانی¹؛ نوذر قنبری²؛ سیروس محبی³

¹استادیار گروه جامعه شناسی، واحد اسلام آباد غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب، ایران.

²استادیار گروه جغرافیا، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

اگرچه شهر و شهرنشینی خود یکی از مهم‏ترین شاخص‏های رفاه و توسعه‏ی اجتماعی و اقتصادی محسوب می‏شود، اما رشد شتابان آن می‏تواند سرانه‏ی برخورداری از امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش دهد و از این طریق پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه‏های مختلف شهری نمایان شود. با توجه به اهمیت موضوع کیفیت زندگی در نواحی شهری، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم‏افزارهای SPSS و Smart PLS، به دنبال بررسی ارتباط بین حمایت اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی شهری به عنوان هدف اصلی ‏است. جامعه‏ی آماری پژوهش حاضر کلیه‏ی شهروندان شهر کرمانشاه هستند که تعداد 384 نفر از شهروندان 18 سال به بالای آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته‏اند.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین میزان کل حمایت اجتماعی و ابعاد آن یعنی حمایت ارزیابانه، حمایت اطلاعاتی، حمایت عاطفی و حمایت ابزاری، با کیفیت زندگی شهری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ بنابراین تمامی فرضیه‏های پژوهش تأیید می‏شوند. همچنین نتایج حاصل از مدل معادله‏ی ساختاری (Smart PLS) نیز نشان دادند که متغیر حمایت اجتماعی در مجموع 50/0  از واریانس متغیر رضایت از کیفیت زندگی شهری را تبیین می‏کند، با مدنظر قرار دادن مقادیر مربوط به حجم اثر شاخص ضریب تعیین این مقدار در حد متوسط (25/0) برآورد می‏شود.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی شهری؛ حمایت اجتماعی؛ حمایت ارزیابانه؛ حمایت عاطفی؛ حمایت اطلاعاتی؛ حمایت ابزاری

مراجع

- باری، نورمن. (1380). رفاه اجتماعی، ترجمه‏ی سیداکبر میرحسینی و سید مرتضی نوربخش. تهران: انتشارات سمت.

- بیگی فرد، سلیمه. (1378). بررسی ارتباط ویژگی شخصیتی سخت‏رویی و حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی در بین کارمندان مراکز توانبخشی بهزیستی شیراز، پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.

- حاجی نژاد، علی،  قادری، جعفر و قاسمی قاسموند، عزت الله. (1395). تحلیل و ارزیابی نابرابری‏های کیفیت زندگی در محلات شهری (نمونه‏ی موردی: شهر فارسان)، برنامه‏ریزی منطقه‏ای، دوره‏ی 6، شماره‏ی 21، صص 175–167.

- حسینی، سیدهادی و باقریان، خدیجه. (1393). تحلیلی بر مؤلفه‌های سازنده‏ی کیفیت زندگی در شهر نوشهر، فصلنامه‏ی جغرافیایی آمایش محیط، دوره‏ی هفتم، شماره‏ی 27، صص78–55 .

- حیدرزاده، مهدی؛ قهرمانیان، اکرم؛ حقیقت، علی و یوسفی الناز. (1388). ارتباط بین کیفیت زندگی و حمایت اجتماعی در بیماران سکته‏ی مغزی، نشریه‏ی پرستاری ایران، دوره‏ی 22، شماره‏ی 55، شهریور، صص32–23.

- خادمی، امیرحسین؛ جوکار سرهنگی، عیسی. (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه‏ی موردی: بافت فرسوده‏ی شهر آمل)، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره‏ی 1، شماره‏ی 4، صص117–100 .

- رضائیان، علی. (1370). اصول مدیریت. تهران: انتشارات سمت.

- سارافیند، ادوارد. (1384). روانشناسی سلامت، ترجمه‏ی گروهی از مترجمان (زیر نظر الهه میرزایی)، تهران: انتشارات رشد. 

- شعبان زاده، افسانه و دیگران. (1392). بررسی رابطه‏ی میان سبک‏های مقابله با استرس و حمایت اجتماعی با کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار شهر تهران، جامعه‏شناسی زنان، دوره‏ی 4، شماره‏ی 4، صص21–1.

- شکوهی، محمداجزاء و کمانداری، محسن. (1394). سنجش میزان رضایت از کیفیت زندگی در منطقه‏ی چهار شهر کرمان، مطالعات جامعه‏شناختی شهری، سال پنجم، شماره‏ی 14، صص 52–25.

- علی اکبری، اسماعیل و امینی، مهدی. (1389). کیفیت زندگی شهری در ایران (1385 - 1365)، فصلنامه‏ی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره‏ی 36، صص148–121.

- فرزانه، سیف الله و علیزاده، سمیه. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی سالمندان شهر بابل، فصلنامه‏ی مطالعات توسعه‏ی اجتماعی فرهنگی، دوره‏ی دوم، شماره‏ی 1، تابستان، صص 197–173.

- قنبری، نوذر، شیرازی، زهرا و شیرازی، زینب. (1395). تحلیل و بررسی رابطه‏ی ابعاد سرمایه‏ی اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در مناطق روستایی (نمونه‏ی مورد مطالعه: روستاهای شهر کرمانشاه)، فصلنامه‏ی علمی-پژوهشی علوم اجتماعی، سال دهم، شماره‏ی اول، پیاپی 31، صص 96–75.

- گلکار، کوروش. (1378). طراحی شهری: تحلیل تئوری‏ها، دانشکده‏ی معماری، دانشگاه شهید بهشتی، شماره‏ی 29، صص 33–16.

- مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد. (1393). شهرنشینی بیش از نیمی از جمعیت جهان، سایت مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد – تهران.

- نسترن مهین، احمدی قادر و آقازاده مقدم سهند. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه، مطالعات توسعه‏ی اجتماعی ایران، دوره‏ی 7، شماره‏ی 3، صص 33–7.

- Adler MG, Fagley NS. (2005). Appreciation: Individual differences in finding value and meaning as a unique predictor of subjective wellbeing. J Personal, 73: 79–114.

- Auh. S. (2005). An Investigation of the Relationships between Quality of Life and Residential Environments among Rural Families. A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty in Partial of the Requirements of Degree of Doctor of Philosophy.

- Berkman , F.L (2000) From  Social   Integration  to  Health : Durkheim  in the new millennium.  social  Science & Medicine , 51 , 843-857.

- Black, John & Gahayashy. (2005). Social and spatial interactions: quality of life, social capital and social networks. Nagoya University – Japan: WCTRS Meeting. July.

- Cohen, S., & Mckay, G. (1984). Social support, stress and the buffering hyupothesis: A theoretical analysis. In A. Baum, J. E. singer & S. Taylor.

 - Epley, D. & Menon, M (2008). A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Soc Indic Res, 281-296.

- Florida, Richard, (2005). Cities and Creative Class, Routladge, UAS. International Living's Quality of Life Index 2010, international living.com.

- Friedlander LJ, Reid GJ, Shupak N, Cribbie R. (2007). Social support, self-esteem, and stress as predictors of Adjustment to university among first-year undergraduates. JCSD; 48 (3):259-74.

- Hupcey, J.E. (1998). Clarifying the social support theory – research linkage. Journal of advanced nursing. 27 (6). 1231 – 1242.

- Kaur, H., Kaur, H., & Venkateashan, M. (2015). Factors determining family support and quality of life of elderly population. International Journal of Medical Science and Public Health, 4(8), 1049-1053.

- Lee, Y-J.,(2008), "Subjective quality of life measurement in Taipei", Building and Environment 43 (2008) 1205–1215, 0360-1323/$ -

- Li, L. Young, D. Wei, H. Zhang, Y. Xiao, Sh, Wang, X and Chan, X.(1976). "The Relationship between objective life status and subjective life satisfaction with Quality of Life." Behavioral medicine, Vol. 23, No. 4, pp. 149-160.

- Lindeman C.A and Mcathie M.(1999). Fundamentals of Contemporary Nursing Practice. 1st ed. USA: Saunders Company;

- Oktay, D. and Rustemli, A. (2010). Measuring The Quality of Urban Life and Neighbourhood Satisfaction: Findings From Gazimagusa (Famagusta) Area Study, international journal of social sciences and humanity studies, Vol. 2, No. 2, Pp. 27-37.

- Pal, A. K., & Kumar, U. C. 2005. Quality of Life (QoL) concept for theevaluation of societal development of rural community in West Bangal,India. Asia-Pacific Journal of Rural Development, 15(2), 83-93.

- Richman JA, Rospenda KM, Kelley MA. (1995). Gender roles and alcohol abuse across the transition to parenthood. J Stud Alcohol; 56(5):553-557.

- Zainal, Nor Rashidah, Gurmit Kaur, Nor ‘Aisah Ahmad & Jamaliah Mhd.Khalili(2012), Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, ASEAN Conference on Environment- Behaviour Studies, Bangkok, Thailand, 16-18 July.