بررسی تطبیقی سیمای شیرین در «شیرین و خسرو» و «خسرو شیرین»

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 11، شماره 43، آبان 1396، صفحه 53-69   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

مهرنوش منصوری میمندی

عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان بندرعباس(مربی)

چکیده

شیرین همسر خسرو پرویز ساسانی از معشوقه‌های مشهور و کامروای ادبیات فارسی است. دختری طنّاز و آشنا به رموز دلبری که پادشاه قدرتمند ساسانی را وادار می‌کند در برابر خواست او سر تعظیم فرود بیاورد. شهرت عشق جاودانی شیرین و خسرو حاصل تلاش نظامی کبیر است. امیرخسرو دهلوی شاعر پارسی‌گوی غیر ایرانی نیز با اقتباس از این اثر والا به خلق منظومه «شیرین و خسرو» پرداخته است. این نوشته سعی دارد شخصیت شیرین را در «شیرین و خسرو» امیرخسرو دهلوی به لحاظ صورت و سیرت بررسی نماید. همچنین مقایسه‌ای بین چهره شیرین در منظومه امیرخسرو و نظامی انجام دهد. مسأله‌ای که نگارنده را وادار به گزینش این موضوع برای نگارش مقاله نمود پنهان ماندن نقش چندبعدی زنان در اندیشه و افکار شعرای پارسی‌گوی کهن است. این مقاله با روش کتابخانه‌ای و با استفاده از کتاب‌های معتبر موجود در کتابخانه‌های ایران و تاجیکستان نوشته شده است.

کلیدواژه‌ها

عاشق؛ چهره؛ زن؛ شعر؛ شخصیت؛ تصویر؛ وفاداری

مراجع

کتابنامه

احمدی گیوی، حسن و دیگران. 1383ش، زبان و نگارش فارسی، چاپ 22، تهران: سمت.

بقایف، محمدوفا. 1953م، امیر خسرو دهلوی و داستان او «دولرانی وخضرخان»، استالین آباد: دانش.

دهلوی، امیرخسرو. 1965م، شیرین و خسرو، مسکو: ادبیات خاور.

دهلوی، امیرخسرو. 1974م، مجنون و لیلی، مسکو: دانش.

ریاحی، لیلی. 1376ش، قهرمانان خسرو و شیرین، چاپ 2، تهران: امیرکبیر.

زرین کوب، عبد الحسین. 1374ش، پیر گنجه در جست‌وجوی ناکجاآباد، چاپ 2، تهران: سخن.

سعیدی سیرجانی، علی اکبر. 1385ش، سیمای دو زن، چاپ 10، تهران: پیکان.

شایگان فر،حمید رضا. 1386ش، نقد ادبی، چاپ 3، تهران: دستان.

صفا، ذبیح اله. 1371ش، تاریخ ادبیات در ایران، جلد سوم، چاپ 8، تهران: فردوس.

عبدالهیان،حمید. 1378ش، کارنامه نثر معاصر، چاپ 1، تهران: پایا.

مولوی، جلال الدّین. 1375ش، مثنوی، به کوشش مهدی آذر یزدی، چاپ 3، تهران: پژوهش.

میرزازاده، خالق. 1989م، تاریخ ادبیات تاجیک، دوشنبه: معارف.

نبی لو، علیرضا. 1384ش، مقایسه مخزن الأسرار و مطلع الأنوار، چاپ 1، قم: سنجاقک.

نظامی، الیاس بن یوسف. 1313ش، خسرو و شیرین، تهران: مطبعه ارمغان.

 

مقالات

تجلیل و بی‌غمی. پاییز 91، «بررسی ساختاری اصطلاحات استعاری درباره یار در خمسه امیرخسرو دهلوی»، سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهارادب)، شماره 17.

جشنواره سراسری زن و پژوهش. 1384ش، «مجموعه مقالات زن و پژوهش»، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، گروه مطالعات زنان.

سالاری، داریوش. مهر1380، «امیرخسرو و سازهای هندی آریایی»، هنر موسیقی، شماره 30، صص 21-19.

منصوری میمندی، مهرنوش. 2011م، «سیمای دولرانی در مثنوی دولرانی و خضرخان امیرخسرو دهلوی»، اخبار آکادمی تاجیکستان، صص 158-155.