بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار مفدی زکریا و محمدحسین شهریار

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 11، شماره 43، آبان 1396، صفحه 87-111   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

عبدالأحد غیبی¹؛ زهرا محمدپور²؛ نسرین حسینی توانا³

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران (دانشیار)

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

اشعار زکریا و شهریار زیباترین و دلنشین­ترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی را به تصویر می­کشد. اشعار این دو شاعر مضامین رمانتیکی مشترکی دارند که از برجسته­ترین آن‌ها می­توان به طبیعت، غربت، فقر و وطن­پرستی اشاره کرد. طبیعت به عنوان یکی از پر بسامدترین مفاهیم و مضامین رمانتیکی است که بیش‌تر اشعار زکریا و شهریار را به خود اختصاص داده است؛ طبیعتی که شاعر از ناامیدی روزگار به آن پناه می­برد و آن را مکانی امن برای خود قرار می­دهد. مفدی زکریا و شهریار این مضامین رمانتیکی را با تشبیهات زیبا و خیال انگیز خلق می­کنند که در ذهن و قلب خواننده تأثیری شگرف می­گذارد. در این پژوهش سعی بر این است مفاهیم مشترک رمانتیکی در اشعار دو شاعر سرشناس الجزائری و ایرانی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

شعر عربی؛ شعر فارسی؛ نوستالوژی؛ فقر؛ طبیعت

مراجع

کتابنامه

کتب فارسی

جعفری جزی، مسعود. 1386، سیر رمانتیسم در ایران، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

زرقانی، سیّدمهدی. 1387، چشم انداز شعر معاصر ایران، چاپ سوم، تهران: بی نا.

شهریار، محمدحسین. 1376ش، دیوان شهریار، تهران: نشر زرّین.

شهریار، محمدحسین. 1373ش، دیوان شهریار، تهران: نشر نگاه.

شهریار، محمدحسین. 1371ش، دیوان شهریار، چاپ یازدهم، تهران: بی نا.

شعردوست، علی­اصغر. 1386ش، شمع صدساله، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال شهریار.

شمس لنگرودی، محمدتقی لاهیجی. 1377ش، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج 4، تهران: نشر مرکز.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، شعر معاصر عرب، تهران: نشر مرکز.

علیزاده، جمشید. 1374ش، به همین سادگی و زیبایی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

محمدزاده، نین. 1382ش، کلیات اشعار ترکی شهریار به انضمام حیدربابایه سلام، چاپ دوم، تهران: انتشارات نگاه.

مشروطه­چی، کریم. 1390ش، حیدر بابای شهریار در آیینه زبان فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه.

منزوی، حسین. 1372ش، این ترک پارسی گوی، چاپ اول، بی جا: نشر برگ.

 

کتب عربی

الخونة، مسعود. 1996م، الموسوعة التاریخیة الجغرافیة، بیروت: موسسة هانیاد.

داغر، یوسف اسعد. 2000م، مصادر الدراسة الأدبیة، بیروت: مکتبة لبنان.

دوغان، احمد. 1996م، فی الأدب الجزایری الحدیث، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

درار، أنیسة برکات. 1984م، أدب النضال الجزایری الحدیث، الجزایر: المؤسسة الوطنیّة للکتّاب.

زکریا، مفدی. 1961م، اللّهب المقدس، بیروت: منشورات المکتب التجاری.

زکریا، مفدی. 2007م، اللّهب المقدس، الموسسة للفنون المطبعیة، الجزایر.

زکریا، مفدی. 1986م، الیاذة، الجزایر: المؤسسة الوطنیّة للفنون الجمیلة.

زکریا، مفدی. 2003م، أمجادنا تتکلم، الجزایر: مؤسسة مفدی زکریا.

سعد الجیار، شریف. 2008م، دراسة الاسلوبیة والبنائیة، طبعة قاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

علوش، سعید. 1987م، مدارس الأدب المقارن، الطبعة الاولی، المرکز الثقافی العربی.

قبش، احمد. 1971م، تاریخ الشعر العربیّ الحدیث، دمشق: مؤسسة النّوری.

مقالات

پورعلی فرد، اکرم. 1382ش، «رمانتیسم اروپا و شعر نو پارسی»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 46.

حاجی­زاده، مهین و فضامرادی، علی. 1394ش، «بررسی و تحلیل نوستالژی در شعر بلند حیدری»، فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی معاصر عربی، سال پنجم.

خاکپور، محمد و اکرمی، جلیل. 1389ش، «رمانتیسم و مضامین آن در شعر معاصر فارسی»، فصلنامه علمی- پژوهشی کاوشنامه، سال یازدهم، شماره 21.

دادخواه، حسن و حیدری، محسن. 1385ش، «رمانتیسم در شعر بدر شاکر سیّاب»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 19، صص 113-129.

رفعت جو، حامد. 1384ش، «بازتاب رمانتیسم در عرصه ادبیات منظوم ایران»، کتاب ماه و ادبیات فلسفه، شماره 91، صص 68- 74.

سلیمی، علی. اختر سیمین، حسین رضا. 1390ش، «تأثیرپذیری شاعران معاصر عرب از مکتب ادبی رمانتیک»، فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال دوم.

سلیمی، علی و نعمتی، فاروق. 1391ش، «مقایسه تطبیقی نوستالژی در شعر محمدحسین شهریار و سید قطب»، ششمین همایش ملی پژوهش­های ادبی دی ماه.

صدری­نیا، باقر. 1382ش، «جلوه­های رمانتیسم در شعر شهریار»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 46.

عبادیان، نسرین و سلیمانی، زهرا. 1391ش، «بررسی تطبیقی مکتب رمانتیسم در اشعار نیما یوشیج و خلیل مطران»، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی، شماره 13.

عبدی، صلاح الدین و احمدی ازندریانی، محمد. 1391ش، «بررسی تطبیقی طبیعت در شعر سهراب سپهری و بدر شاکر سیاب»، کاوشنامه ادبیات تطبیقی دانشگاه رازی کرمانشاه، سال دوم، شماره 8.

غیبی، عبدالاحد و پورمحمد، رباب. 1390ش، «بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار ابراهیم ناجی و محمدحسین شهریار»، فصلنامه لسان مبین، سال دوم: دوره جدید.

مرتضویان، علی. 1386ش، «رمانتیسم در اندیشه سیاسی»، ارغنون، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 175- 188.