سبک زندگی در تعامل با آب با تکیه بر آموزه‌های قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 7، دوره 8، شماره 31، آذر 1396، صفحه 167-196   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ام البنین سلیمانی باغشاه¹؛ سید محمد موسوی مقدم²

¹کارشناس ارشد، دانشکده اصول الدین قم

²استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

آب یکی از عناصر حیاتبخش در عالم می‌باشد. ترویج اندیشه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست از منظر قرآن که کامل‌ترین دستور زندگی بشریت است، بهترین شیوه جهت فایق آمدن بر بحران موجود، مخصوصاً در حوز آب است. در آموزه‌های قرآن اشارات گوناگونی به جایگاه آب شده و نکات ظریفی در آن دیده می‌شود. هدف این مقاله تدوین راهکارهایی قرآنی جهت تحول رفتاری انسان در حوزه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست در حوزه آب می‌باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اسلام دارای اصول اخلاقی و عملی ارزشمندی چون مسأله صرفه جویی، رعایت حقوق دیگران، و حرمت اسراف و آلودگی آن است. در این مقاله سعی شده است سبک زندگی در تعامل با آب با تکیه بر آموزه‌های قرآن مورد کاوش قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آب؛ مصرف بهینه؛ اسراف؛ تبذیر؛ حفظ و حراست

مراجع

قرآن کریم.

ابن عاشور، محمد بن طاهر. 1420ق، تفسیر التحریر والتنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.

ابن عربی، محمد بن عبدالله. احکام القرآن، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: انتشارات دار الجمیل.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

آملی، حیدر. 1368ش، جامع الاسرار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی.

بحرانی، سید هاشم. 1416ق، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة، قم: مؤسسة البعثة، تهران: بنیاد بعثت.

برقی، احمد بن محمد بن خالد. 1370ق، المحاسن، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم. رساله نوین فقهی پزشکی(بهداشت)، بی‌جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد. 1366ش، غرر الحکم ودرر الکلم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

الحرّانی، حسین بن شعبه. 1416ق، تحف العقول عن آل الرسول، تصحیح و تعلیق: علی اکبر الغفاری، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

حر عاملی، محمد بن الحسن. 1414ق، وسائل الشیعه، قم: تحقیق و نشر مؤسسه آل بیت(ع) لإحیاء التراث.

حمیری، عبدالله بن جعفر. 1417ق، قرب الاسناد، تصحیح: احمد صادقی اردستانی، تهران: بنیاد فرهنگی اسلامی.

دبیری، مینو. 1389ش، آلودگی محیط زیست(هوا، آب، خاک، صوت)، تهران: اتحاد.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، دمشق، ناشر دار العلم- الدار الشامیة.

راوندی، فضل اللّه بن علی. 1377ش، النوادر، تحقیق: سعید رضا علی عسکری، قم: دار الحدیث.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.

سبزواری، ملا هادی. 1387ش، شرح الاسماء الحسنی، قم: انتشارات بصیرتی.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طبرسی، فضل بن حسن. 1377ش، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.

طریحی، فخرالدین. 1375ش، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن. 1365ش، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن. 1390ق، استبصار، تهران: دار الکتب اسلامیة.

عمیق، محسن؛ حسینی، سید فضل الله. 1385ش، اخلاق زیست محیطی در اسلام، تهران: انتشارات استاد مطهری.

غضبان، فریدون. 1381ش، زمین شناسی زیست محیطی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

فیض کاشانی، محسن. 1372ش، الوافی، تحقیق: فی مرکز التحقیقات الدّینّیة والعلمیة فی المکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی(ع)، اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی(ع).

قاسمی، ناصر. 1384ش، حقوق کیفری محیط زیست، تهران: انتشارات جمال الحق.

قریشی، سید علی اکبر. 1371ش، قاموس قرآن، تهران: انتشارات دار الکتب الإسلامیة.

قمی، علی بن ابراهیم. 1367ش، تفسیر قمی، تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، قم: انتشارات دار الکتاب.

کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب. 1365ش، کافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

کوفی، محمد بن اشعث. 1357ش، جعفریات، تصحیح: احمد صادقی اردستانی، تهران: ناشر بنیاد فرهنگی اسلامی.

متقی، تقی. بهار 1388، اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم(ص)، قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.

مجلسی، محمدباقر. 1404ق، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة، بیروت: مؤسسة الوفاء.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

نوری طبرسی، میرزا حسین. 1407ق، مستدرک الوسائل، قم: نشر تحقیق و نشر مؤسسه آل بیت(ع) لإحیاء التراث.

نوری، حسین. بی تا، انسان و جهان، بی جا: کتابخانه صدر.

هاشمی، زینب. پاییز1390، طبیعت در قرآن، بی جا: انتشارات آصف.

 

مقالات

احمدی، فهیمه. بهار1389، «آسیب شناسی عبادت از منظر قرآن و حدیث»، فصلنامه فدک، شماره1، صص11ـ27.

فتحی، امین. پاییز 93، «بازشناسی مفهوم هدایت در قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 19، صص9ـ23.

حسن نژاد، بهروز. تابستان 1388، «پژوهشی بر عنصر آب در روش نقد ادبی کاستون باشلار»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 10، صص101ـ116.