اخلاقیات در غزلیات بیدل

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 8، دوره 4، شماره 15، آذر 1391، صفحه 199-214   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

زهرا محمدیان¹؛ عباسعلی وفایی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

²استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

ادبیات فارسی اقیانوس بی‌کرانی از موضوعات و مفاهیم بلند آرمانی و انسانی است و در میان ادبیات ملل به همین دلیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از انواع ادبی حماسه، غنا، مرثیه، مدحیه، وصفیه و بسیاری از نوع‌های دیگر بهره‌مند است. یکی از مهمترین ارکان ادب فارسی پرداختن به مسائل انسانی و آرمانی است که ادب نفس از مهمترین آنها به شمار می‌رود. اخلاقیات که ریشه در باورهای تاریخی – اعتقادی دارد همواره مورد توجه و عنایت بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است ولی نوع پرداخت و نحوه بیان در آنها یکسان نیست و موضوعات نیز به دلیل تنوعی که در این مقوله وجود دارد بسیار است. همچنین نوع قالبهای شعری نیز در پرداختن به مسائل اخلاقی و معرفتی مهّم است. این مقاله می‌کوشد تا موضوع اخلاق را در شعر بیدل بررسی نماید؛ موضوعی که کمتر بدان پرداخته شده است، بویژه در غزل‌های بیدل که همواره به پیچیدگی زبانی و معنایی مشهور است.

کلیدواژه‌ها

اخلاق؛ قناعت؛ عدم حرص؛ بیدل دهلوی؛ دنیاگریزی

مراجع

1- قرآن کریم.

2- ابن‌منور، محمد .(1366). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعید، به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات آگاه.

3- بیدل دهلوی، میرزا عبدالقادر .(1386). دیوان غزلیات، به تصحیح علی‌اکبر بهداروند، تهران: انتشارات نگاه.

4- حافظ شیرازی .(1361). دیوان اشعار، به تصحیح سید ابوالقاسم انجوی شیرازی، انتشارات جاویدان.

5- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، موسسة لغت‌نامه و دانشگاه تهران.

6- ری‌شهری، محمد.(1381). میزان الحکمة، به تلخیص سیدحمید حسینی، قم: مؤسسه دارالحدیث.

7- سهروردی، شیخ شهاب الدین .(1386). عوارف المعارف، مترجم ابومنصور بن عبدالمومن اصفهانی، به اهتمام قاسم انصاری، انتشارات علمی و فرهنگی.

8- طوسی، خواجه نصیر الدین.(1369). اخلاق ناصری، به تصحیح مجتبی مینوی، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.

9- عطار نیشابوری، فریدالدین.(1386). مصیبت‌نامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن.

10- ----------------- .(1386). اسرارنامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن.

11- کاشانی، عز‌الدّین محمود .(1387). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، به تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: انتشارات زوّار.

12- نیشابوری، رضی الدین محمد.(1341). مکارم اخلاق، انتشارات دانشگاه تهران.

 

References:

1- The Holy Quran

2- Ibne Monawwar, Muhammad, (1366). Asrar al-Towhid, prefaced by Shafi'i Kadkani, Agah Publications.

3- Bidel Dehlavi, (1386). The Divan corrected by Behdarvand, Negah Publications.

4-Hafiz Shirazi .(1361) Divan of poetry,corrected by Seeyed Abolghasem Anjavi Shirazi. Javidan publications.

5-Dehkhoda Loghatnameh, Loghatnameh Institute and university of Tehran.

6- Reyshahri, Mohammad, (1381). Mizan al-Hekmah, abridged by Seyyed Hamid Husseini, Dar al-Hadith Institute.

7 - Sohrawardi, Sheikh Shahaboddin. (1386). avaref almaref, translator Abu Mansur al-Isfahani abdalmomen, thanks to the efforts of Qasim Ansari, Scientific and Cultural Publication

8- Tousi, Khwaja Nassir al-Din, (1369). Akhlaq-e Nasseri, corrected by Mojtaba Minavi (4th ed.), Tahqiqat-e Farhangi Institute.

9-Attar Neyshabouri, Farid al-Din , (1386). Mosibatnameh. Corrected by Shafi'i Kadkani.

10-Attar Neyshabouri, Razi al-Din Mohammad, (1341). Makarem Akhlaq, Tehran University Publications.

11- Kashani, Ezz ol-Din Mahmoud, (1387). Mesbah al-Hedayah and Meftah al-Kefayah, corrected by Barzagar Khaleqi and Effat Karbasi, Zavvar Publications.

12 - Neishabouri, Razi al-Din Muhammad. (1341). Moral SHAKIR, Tehran University Press.