که هرگز از تو نگردم نه بشنوم پندی ( پندناپذیری عاشق )

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 1، دوره 4، شماره 13، خرداد 1391، صفحه 1-38   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

حسین آقاحسینی¹؛ هاشم باقرزاده²

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

عشق، پدیده‌ای روانی و حالتی روحی است که با تجربة شخصی و دریافتی درونی همراه است. وصف عشق و شرح حالات عاشق و معشوق در ادبیات، جلوة خاص و گسترده‌ای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارة عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعا است. در ادبیات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در جلوه‌های گوناگون عشق مجازی و چه در میراث عرفان، در مرتبة ملکوتی عشق انسان به خدا و عشق خدا به انسان، از زیباترین و درخشان‌ترین گوهرهای تفکر و اندیشة بشری است. در این میان منظومه‌های غنایی و عاشقانه در توصیف صحنه‌های عشق و دلدادگی، حائز اهمیت فراوانی است. شرح ویژگی‌های عاشق و معشوق و تعاملات آنها در این آثار جایگاه ویژه‌ای دارد. یکی از ویژگی‌های عشّاق و صفت اخلاقی برجسته آنها، پندناپذیری آنان است که این مطلب رویارویی آنان را با ناصحان و ملامتگران به دنبال دارد؛ اغلب این ناصحان نیز از خویشان و نزدیکان عاشق به شمار می‌روند و در پیشبرد داستان تأثیر مهمی دارند. در این مقاله به چرایی و علل و زمینه‌های پندناپذیری عشّاق و اقسام ناصحان و نوع پندهای آنان توجّه شده است.

کلیدواژه‌ها

منظومه‌های غنایی؛ عشق؛ پندناپذیری؛ عاشقان؛ ناصحان

مراجع

 

1- اسلامی ندوشن، محمّد علی.(1370). جام جهان بین، تهران: جامی.

2- امیرخسرو دهلوی ، ناصرالدین ابوالحسن .(1965). لیلی و مجنون، تصحیح انتقادی طاهر احمد اوغلی محرم اوف، مسکو: دانش.

3- ------------.(1966). خسرو و شیرین، تصحیح غضنفر علی اوف، مسکو: دانش.

4- جامی، نورالدین عبدالرحمن.(1370). مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، تهران: گلستان کتاب.

5- خواجوی کرمانی ، کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی .(1370). خمسه، تصحیح سعید نیاز کرمانی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.

6- حسن دهلوی، امیر نجم الدین.(1383). دیوان، به اهتمام سید احمد بهشتی شیرازی، حمیدرضا قلیچ خانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

7- سلمان ساوجی.(1348). جمشید و خورشید، به اهتمام ج.پ آسموسن، فریدون وهمن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

8- ستاری، جلال.(1366). حالات عشق مجنون، تهران: توس.

9- سعدی، مصلح الدین.(1385). غزلیات، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: سخن.

10- ----------.(1377). گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

11- ---------.(1379). بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

12- سیکار، فردریک.(بی‌تا). عشق در رساله القیان جاحظ، ترجمه نصرالله پورجوادی، ع. نور بخشان، مجله معارف.

13- صفا، ذبیح الله.(1378). تاریخ ادبیات ایران، تهران، ققنوس.

14- عطار، فریدالدین.(1384). منطق‌الطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

15- ------------.(1386). مصیبت‌نامه، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

16- عنصری، ابوالقاسم حسن بن احمد.(بی‌تا). وامق و عذرا، به کوشش مولوی محمّد شفیع، چاپ پاکستان.

17- عنصر المعالی، کیکاووس بن اسکندر.(1380). قابوسنامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.

18- عیوقی.(1362). ورقه و گلشاه، به اهتمام ذبیح الله صفا، تهران: فردوسی.

19- غزالی، احمد.(1388). مجموعه آثار فارسی، به کوشش احمد مجاهد، تهران: دانشگاه تهران.

20- غلامرضایی، محمّد.(1370). داستان‌های غنایی منظوم از آغاز شعر فارسی تا ابتدای قرن هفتم، تهران: فردابه.

21- فخرالدین اسعد گرگانی.(1381). ویس و رامین، تصحیح محمّد روشن، تهران: صدای معاصر.

22- فخرالدین عراقی ، ابراهیم بن بزرگمهر.(1386). کلیات آثار، تصحیح نسرین محتشم، تهران: زوّار.

23 – فروزانفر، بدیع الزمان.(1384). شرح مثنوی شریف، ج1، تهران: زوّار.

24- کزازی، جلال الدین.(1385). نامه باستان، ج1، تهران: سمت.            

25- مدی، ارژنگ.(1371). عشق در ادب فارسی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

26- مولوی، جلال الدین محمّد.(1378). کلیّات شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، جلد سوم، تهران: امیرکبیر.

27- -----------.(1382). مثنوی معنوی، به اهتمام توفیق ه سبحانی، تهران: روزنه.

28- نجم رازی ، عبدالله بن محمد.(1384). مرصادالعباد، تصحیح محمّدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.

29- نظامی گنجه ای ، الیاس بن یوسف .(1380). لیلی و مجنون، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

30- ----.(1382). خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

31- واده، ژان کلود.(1372). حدیث عشق در شرق، ترجمة نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

32- وحشی بافقی، شمس الدین محمد .(1353). کلیات دیوان اشعار، به کوشش حسین نخعی، تهران: امیرکبیر.

 

References:

1- Eslami.N, Mohammad Ali. (1991)Jame Jahan Bin. Tehran, Iran. Jami Publication.

2- Dehlavi, A.Khosro. (1965)Lali and Majnoun. Bytaher, Ahmad Oghliof, Moscow. Danesh Publication.

3- Dehlavi, A.Khosro. (1966) Khosro And Shirin. Bytaher, Ahmad. Oghliof, Moscow. Danesh Publication.

4- Jami, N.Abdolrahman. (1991) Masnavihaft Orang. By M.Gilani, Modaresi. Tehran. Gholestan Publication.

5- Kermani, Khajavi. (1991).Khamse by Beheshti, Shirazi. S.A.Kerman. ShahiBahonarUniversityKerman.

6- Dehliavi, Hassan. (2004) Poetical Works by Beheshti, Shirazi.S.A And Ghlich Khani.H.Tehran Cultural Associaciton Works.

7- Savoji.S.(1969). Jamshid and The Sun by J.P.Asemoson and Vahman.F.Tehran.Translation and Publiaction Company.

8- Satari, Jalal. (1987). The Mannres Of Majnun ,S love Tehran.Tous .Pbl.

9- Sadi, Moslehedin.(2006). Sadi, Slyric by Youfofi, Gholamhoesin. Tehran. Sokhan Pbl.

10- Sadi, Moslehedin.(1998) Gholestan by Youfofi, Gholanhoesin. Tehran.Kharazmi Pbl.

11- Sadi, Moslehedin.(2000) Boostan by Youfofi, Gholamhoesin. Teran. Kharazmi Pbl

12- S.F Love in Alghyan Jahez Assay by Pour Javadi>N and Nour Bakhshan. A Maaref Mgazine.

13- Safa.Z. (1999) The HistoryI Of Iran Litritures Tehran.Ghoghous Press.

14- Atar, Farided. (2005)Mantegholteir By Shafiei Kadkani.M.R Tehran Sokhan Pbl.

15- Atar, Faridedin. (2007)Mosibat Name By Shafiei Kadkani.M.R Tehran Sokhan Pbl.

16- Onsori.Vamegh and Azra By Molavi.M.Shafi Pakestan.

17- Onsorolmaani, Keykavous Abn Askandari.Ghabousname by Youesi.GH.H .Tehran Cultural and Scintific Press.

18- Ayoughi (1983) Varache And Ghoshah By Safa.Z Tehran.Frdosi Press.

20- Ghazali, Ahmad. (2009) The collections of Persian Works by Ahmad Mojahed, Tehran University Press.

21- Gholamrezai, M.(1991)The Lyric Stories From The Beginning Of Persian Poem To The Begininh Of  7Th Century .Tehran

22-Farda Asade Gorgani,F(2001)Veis and Ramin By Roshan.M .Tehran,Sedaye Moaser Publication.

23- Araghi, F. (2007) Complet Works ByMohtasham .N Tehran.Zavar Press.

24- Forozan Far.B (2005) The Expression Of Masnavi Sharifvol Tehran.Zavar Press.

25- Kazazi, J (2006) The Letter Of Anclent Vol 1Tehran.Samt Press.

26- Madi.A (1992) Love In Iranian LitritureI Tehran .Studies and Cultural researches Company

27- Molavi.J.M (1999) Koliat Shams By Frozanfar.B Vol3 Tehran. Amirkabir Publication.

26- Molavi.J.M (2003) Masnavie Manavi By Sobhani.T Tehran. Rozaneh Publication.

28- Nezami (2001) Leili And Majnoun By H.Vahid Dastgerdi And S.Hamidian .Tehran.Ghatre Press.

29- Nezami (2003)Khosro  And  Shirin By H.Vahid Dastgerdi And S.Hamidian .Tehran.Ghatre Press.

30- Najmrazi (2005) Mersadol  Ebad By M.M.Rihani, Tehran. Cultural and Scintific Press.

31- Vade.J.K (1993)The Story Of Love In The East By N.Pour Javadi .Tehran Markaz Nashre Daneshgahi.

32- Vahshie Bafghi.(1974) The Coplete Poems Works Byh.Nakhaei. Tehran.Amirkabir Publicaton.