بررسی اندیشه‌های اخلاقی و تعلیمی در شعر اجتماعی عصر مشروطیت

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 2، دوره 3، شماره 11، آذر 1390، صفحه 29-40   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسنده

سید احمد حسینی کازرونی

 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

چکیده

در تاریخ ایران حوادث بسیاری منجر به شکل‌گیری مشروطه شد. پیدایش مشروطه نیز به نوبة خود در تغییر روند ادبیات و مفاهیم و مضامین آن بسیار تأثیرگذار بود. این تغییرات در حوزة موضوع و مضمون و اندیشه صورت گرفت و باعث شد مضامین اخلاقی و تعلیمی همچون دادگری، وطن‌خواهی و انسان‌گرایی در شعر به گونه‌ای متفاوت از ادوار قبل مطرح شود. با طرح این مضامین، شعر و نثر این دوره آیینة تمام نمای حقایق و بیان محرومیت­ها و ستم‌کشی‌های مردم شد؛ به طوری که می‌توان گفت در هیچ دوره‌ای شعر تا این حد بین مردم راه پیدا نکرد. بیان مستقیم آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی در شعر این دوره متفاوت و اثرگذار است. 

کلیدواژه‌ها

مشروطه؛ ‌ شعر؛ ‌ اخلاق؛ ‌ مضامین تعلیمی

مراجع

 

1- بهار، ملک‌الشّعرا. (1368). دیوان اشعار، تهران: توس.

2- حافظ، شمس‌الدین محمّد. (1384). دیوان، تصحیح قاسم غنی و محمّد قزوینی، تهران: زوّار.

3- حداد عادل، غلامعلی. (بی­تا). ناسیونالیسم و اسلام، تهران: بی­نا.

4- حسن‌لی،‌ کاووس. (1386). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث. 

5- روزبه، محمّدرضا. (1381). ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار.

6- زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1372). شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب، تهران: علمی.

7- شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.

8- عارف قزوینی، ابوالقاسم. (1365). دیوان، به کوشش سیدهادی حائری، تهران: جاویدان.

9- فرشیدورد، خسرو. (1363). دربارة ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.

10- فلکی، محمود. (1378). سلوک شعر،‌ تهران: محیط.

11- محسنی­نیا، ناصر و دیگران. (1390). «پژوهشی دربارة جایگاه ادبیات تعلیمی در قصاید پارسی»، فصلنامه تخصصی پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، سال سوم، شماره دهم، 122- 103.

12- میرزاده عشقی. (1375). کلیات دیوان، به کوشش محمدعلی سپانلو، تهران: روایت.