پیام‌های جهانی عطار برای مشکلات فکری انسان معاصر

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 5، دوره 3، شماره 11، آذر 1390، صفحه 87-110   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

حسین علی قبادی¹؛ قدرت الله طاهری²؛ سیّد علی قاسم زاده³؛ علیرضا فولادی⁴

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

³ استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان

⁴ استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان

چکیده

چگونگی رویارویی گفتمان­های ادبی با مشرب­های فکری و فلسفی معاصر، از جمله مسائلی است که طرح آن ضروری می­نماید؛ علّت آن نیز وجود بحران­هایی است که بشر معاصر را در بر گرفته است. بحران­هایی که علّت آن­ها را می­توان در پوچ­گرایی، عصبیت­های نژادی مدرن، اصالت سود و سرمایه و فردیت­گرایی افراطی جست­وجو کرد. مفاهیم به کار رفته در آثار عطّار، خاصّه «منطق­الطیر» وی، از آن رو که خود التیامی است بر جراجت حاصل از این بحران­ها در خور بررسی است. سبب آن نیز رویکرد عطّار به معارف عرفانی، بی­اعتنایی به دایرۀ تنگ قوم­اندیشی و تمرکز بر احساسات زلال انسانی است که این یک خود حاصل عبور از عواطف شخصی و اجتماعی عطّار است.
این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رهیافت هرمنوتیک انجام گرفته است، در صدد است تا پیام­های رهایی­بخش عطّار را با استقصا در «منطق‌الطیر» بکاود و با برشمردن بحران­هایی که به برخی از علل آن­ها اشاره شد، تناظر آموزه‌های او را با نیازهای معنوی بشر امروز روشن سازد. 

کلیدواژه‌ها

عطّار؛ منطق‌الطیر؛ مشکلات انسان امروز؛ پیام جهانی

مراجع

 

1- ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1383). دفتر عقل و آیت عشق (دورة سه جلدی)، تهران: طرح نو.

2- اونامونو، میگل د. (1388). درد جاودانگی، ترجمة بهاء­الدین خرّمشاهی، تهران: ناهید.

3- برتنس، ‌هانس. (1384). مبانی نظریة ادبی، ترجمة محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.

4- پورنامداریان، تقی. (1382). دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

5- زرین­کوب، عبدالحسین. (1378). صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.

6- ریتر، هلموت. (1377). دریای جان، ترجمة عباس زریاب خویی و مهرآفاق بابیوردی، تهران: الهدی.

7- شلر، ماکس. (1388). کین­توزی، ترجمة صالح نجفی و جواد گنجی، تهران: ثالث.

8- عزّالدّین کاشانی، محمود بن علی. (1381). مصباح­الهدایه و مفتاح­الکفایه، تهران: هما.

9- عطّار، فریدالدین. (1374). منطق­الطیر، تصحیح سیدصادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی.

10- ----------- . (1354). مصیبت­نامه، به کوشش نورانی وصال، تهران: زوّار.

11- فروزانفر، بدیع­الزّمان. (1351). مجموعه مقالات و اشعار فروزانفر، به کوشش عنایت­الله مجیدی، تهران: دهخدا.

12- ارنست، کاسیرر .(1370). فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن، تهران: نیلوفر.

13- کی­یرکگور، سورن. (1385). ترس و لرز، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.

14- لورتنس، کنراد. (1385). هشت گناه انسان متمدّن، ترجمة محمّد و فرامرز بهزاد، تهران: زمان.

15- لی آندرسن، سوزان. (1385). فلسفة کی‌یرکگور، ترجمة خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.

16- نصر، سیدحسین. (1385). معرفت و معنویت، ترجمة انشاء­الله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.

17- ورنو، روژه و ژان وال. (1387). نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، ترجمة یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.

18- هکسلی، الدوس. (1386). خودشناسی، ترجمة مصطفی ملکیان (سیری در سپهر جان)، تهران: نگاه معاصر.

19- هوسرل، ادموند. (1389). فلسفه و بحران غرب، ترجمة محمّدرضا جوزی، تهران: هرمس.

20- هیدگر، مارتین. (1389). وارستگی، گفتاری در تفکّر معنوی، ترجمة محمّدرضا جوزی، تهران: هرمس.