مفهوم تجدّد و رویکرد نئوکلاسیک در دیوان پروین اعتصامی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 7، دوره 3، شماره 11، آذر 1390، صفحه 135-152   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسنده

مریم مشرّف

 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پروین اعتصامی از پیشروان شعر عصر تجدّد در ایران است. او با مبانی خردگرایانة شعر خود نیازهای عصر روشنگری مشروطه را پاسخ داد و نوعی شعر نئوکلاسیک فارسی را بنا نهاد. واقع‌گرایی و تکیه بر خرد و اراده و مسؤولیت انسان در قبال سرنوشت خود، شالودة نگاه اجتماعی او را تشکیل می‌دهد. پرهیز از اوهام و تکیه بر کار و تلاش در شعر او درونمایه‌ای است که به خوبی با نیازهای عصر تجدّد هماهنگ است. در زمینة زبان و سبک نیز پیروی از وضوح و تعادل، استفاده از زبان فاخر و واقع‌گرایی و معنی‌سنجی، به ویژه در قالب «مناظره» و «تمثیل» از شاخصه‌های نئوکلاسیک شعر اوست که مجموعاً موجب شده منتقدان عصرش او را در شمار نوگرایان به حساب آورند.

کلیدواژه‌ها

پروین اعتصامی؛ نئوکلاسیک؛ تجّدد؛ عقلانیت؛ مناظره

مراجع

 

1- اعتصام الملک، یوسف .(1321). دوره دو جلدی مجلة بهار، تهران:کتابخانه مجلس.

2- اعتصامی، پروین .(1341). دیوان پروین اعتصامی، تهران: سازمان مستقل چاپخانة دولتی ایران.

3- براهنی .(1358). طلا در مس، تهران: زمان.

4- ریپکا، یان .(1383). تاریخ ادبیات ایران، ترجمة ابوالقاسم سری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

5- ژوزف، ادوارد .(1993). پروین اعتصامی و اندیشه‌های او، لس آنجلس: کانون پژوهش و آموزش.

6- صورتگر، لطفعلی .(1314). «تقریظ بر دیوان خانم پروین اعتصامی»، مجلة مهر، سال سوم، شماره 7.

7- کریمی حکاک، احمد .(1384). طلیعة تجدد در شعر فارسی، ترجمه مسعود جعفری، تهران: مروارید.

8- نمینی، حسین .(1362). جادوانه پروین اعتصامی، تهران: فرزان.

9- هشترودی، محمد ضیاء .(1303). منتخبات آثار از نویسندگان و شعرای معاصرین، تهران: مطبعة بروخیم.

10-Ethe, H: Uber Persische Tenzonen, Abhandlungen des internationalen Orientalisten congress, Berlin 1881.

11-Eshaque, Mohammad: Four Eminent Poetesses of Iran, Calcutta, 1950.

12-Moayyad, Heshmat (ed. and compiler): Once a Dewdrop, essays on the poetry of Parvin E'tesami, Bibliotheca Iranica, literature Series #1, Costa Mesa, Mazda Publishers, 1994.