جلوة معراج پیامبر، صلّی الله علیه و آله و سلّم، در خمسة نظامی گنجوی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 2، دوره 3، شماره 9، خرداد 1390، صفحه 17-42   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

مهدی نوریان¹؛ مهدی حاجی‌زاده²

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

چکیده

سخن‌سرای گنجه نه تنها در حوزة ترکیب‌سازی، تصویرگری، مضمون‌آفرینی و سرودن داستان‌های بزمی و عاشقانه سرمشق گویندگانِ زبان فارسی است، بلکه در ذکر بعضی از موضوعات دیگر از جمله واقعة معراج پیامبر اکرم، صلّی الله علیه و آله و سلّم، نیز گوی سبقت از دیگران ربوده و سلسله‌جنبان و پیشوای سخنوران دیگر محسوب می‌شود، تا آنجا که اغلب شاعران پس از او نیز به تقلید از وی این موضوع را در شعر خویش منعکس کرده‌اند. این چابک سوار عرصة شعر فارسی در خلال منظومه‌های پنجگانة خویش اشعاری بسیار دلنشین، هنرمندانه و توأم با خلاقیت در مورد این سفر آسمانی پیامبر، صلّی الله علیه و آله و سلّم، سروده است. در این نوشتار سعی می‌شود تا با بررسی و تحلیل موضوعی این معراج‌نامه‌ها مهم‌ترین مسائل مطرح شده در مورد این معجزة شگفت‌انگیز پیامبر اکرم، صلّی الله علیه و آله و سلّم، از دیدگاه نظامی گنجوی بیان شود.

کلیدواژه‌ها

معراج؛ معراج‌نامه؛ پیامبر؛ جبرئیل؛ نظامی

مراجع

 

1- قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای.

2- اسحق بن همدانی. (1361). ترجمة سیرت رسول‌الله، تصحیح و مقدمه اصغر مهدوی، تهران: خوارزمی.

3- بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین. (1361). دلائل‌النبوة، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران: علمی و فرهنگی.

4- خزاعی نیشابوری، حسین بن علی. (1367). روض‌الجنان و روح‌الجنان، تصحیح محمدجعفر یاحقی و مهدی ناصح، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

5- زکی‌زاده، علیرضا. (1385). معراج پیامبر، قم: موعود اسلام.

6- طباطبایی، محمدحسین. (1370). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة سید محمدباقر موسوی همدانی، جلد 37، قم: کانون انتشارات محمدی.

7- طبرسی، شیخ ابوعلی فضل بن الحسن طبرسی. (1380). تفسیر مجمع‌البیان، ترجمة علی کرمی، جلد 8 و 14، تهران: فراهانی.

8- عمادزاده، حسین. (1364). معراج محمد رسول‌الله (ص)، تهران: محمد.

9- عیاشی، شیخ ابی النضر محمد بن مسعود عیاشی. (1421 هجری قمری). تفسیر عیاشی، جزء ثالث، قم: البعث.

10- فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1366). احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.

11- محمد بن عبدالله عمر. (1368). خلاصة سیرت رسول‌الله، مقدمه و تصحیح اصغر مهدوی و مهدی قمی‌نژاد، تهران: علمی و فرهنگی.

12- میبدی، رشیدالدین فضل‌الله. (1376). کشف‌الاسرار و عُدّة‌الابرار، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، جلد پنجم، تهران: امیرکبیر.

13- نظامی گنجوی، الیاس‌بن یوسف. (1386). کلیات نظامی گنجوی، تصحیح وحید دستگردی، تهران: زوار.