سیری در آفاق اشعار مدحی مسعود سعد سلمان

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 3، دوره 3، شماره 9، خرداد 1390، صفحه 43-72   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر باباصفری¹؛ الهه شعبانی²

¹ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

² دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

مدح و ستایش از اغراض اصلی شعر فارسی است. این نوع ادبی در مسیر تکامل خود از گذشته‌های دور تا امروز تاثیری پر رنگ بر صفحة شعر شاعران داشته است. مسعود سعد سلمان، شاعر بزرگ قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری، اگرچه عمده شهرتش به سبب سرودن حبسیه است امّا قسمت اعظم دیوانش به قصاید مدحی اختصاص دارد. او در اشعار مدحی خود به ستایش صاحبان قدرت و شاعران معاصر خویش پرداخته و با معیارهای خاص خود آن‌ها را یا به دلیل فضایل واقعی ستوده و یا با هدف ترغیب به فضایل و نهی از رذایل مورد ستایش قرار داده است.
این مقاله سعی دارد با آوردن مقدماتی در موضوع مدح و تبیین زمینه تاریخی و ادبی عصر شاعر به ارائه توضیح و تفسیر اشعار مدحی مسعود سعد بپردازد. به امید آن که گوشه‌ای از کلیت هنری این گونه اشعار روشن شود.
 

کلیدواژه‌ها

شعر؛ مدح؛ قصیده؛ مسعود سعد سلمان؛ سبک

مراجع

 

1- اته، هرمان .(1351). تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه با حواشی رضا زاده شفق، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

2- باسورث، کلیفورد ادموند .(1364). تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.

2ـ بهار، محمدتقی (ملک‌الشعرا) .(1371). بهار و ادب پارسی، به کوشش محمد گلبن، تهران: جیبی.

3ـ بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین .(1385). تاریخ بیهقی، به تصحیح خلیل خطیب رهبر، تهران: مهتاب.

4ـ رزمجو،حسین.(1385). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.

5 ـ ریپکا، یان و اوتاکارکلیما، ایرژی بچکا .(1382). تاریخ ادبیات ایران، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: سخن.

6- --------- .(1382). نقد و نظری بر شعر گذشته فارسی از دیدگاه اخلاق اسلامی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

7 ـ زرین‌کوب، عبدالحسین .(1375). از گذشته ادبی ایران، تهران: الهدی.

8ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1386). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.

9 ـ شمیسا، سیروس.(1380). انواع ادبی، تهران: فردوس.

10- ------------ .(1375). زندانی نای؛ گزیده اشعار مسعود سعد سلمان، تهران: سخن.

11- شهیدی، سید جعفر .(1372). از دیروز تا امروز، مجموعه مقالات، تهران: قطره.

12 ـ صفا، ذبیح الله .(1351). تاریخ ادبیات در ایران، ج 2، تهران: امیرکبیر.

13ـ عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار .(1385). قابوس‌نامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.

14- عوفی، محمد .(1335). لباب الالباب، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: علمی.

15ـ فرشیدورد، خسرو .(1373). درباره ادبیات و نقد ادبی، ج 1، تهران: امیرکبیر.

16ـ فروزانفر، بدیع‌الزمان .(1358). سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.

17ـ فلسفی، نصرالله.(1381). مقالات تاریخی و ادبی، به کوشش رضا احمدزاده، تهران: دارینه.

18 ـ مسعود سعد سلمان .( 1364). دیوان اشعار، به تصحیح سید مهدی نوریان، 2ج، اصفهان: کمال.

19- ----------- .(1339). دیوان اشعار، به تصحیح رشید یاسمی، تهران: پیروز.

20ـ محجوب، محمدجعفر.(1345). سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: فردوس.

21 ـ مختاری غزنوی، بهاءالدین عثمان بن عمر.(1341). دیوان اشعار، به اهتمام و تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

22ـ  نظامی عروضی، احمد بن عمر.(1374). چهار مقاله، به اهتمام محمد قزوینی و تصحیح مجدد محمد معین، تهران: جامی.

23ـ نوریان، مهدی .(1375). بر کوهسار بی‌فریاد؛ برگزیده قصاید مسعود سعد سلمان، تهران: جامی.

24- ----------- .(1372). «مسعود سعد و گناه آزادگی»، فصلنامه هستی، سال اول، شماره 2، صص150-167.

25ـ وزین‌پور، نادر .(1374). مدح داغ ننگ بر سیمای ادب فارسی، تهران: معین.

26ـ هدایت، رضا قلی خان .(1340). مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، ج3، تهران: امیرکبیر.