نقش تمرین و طبیعت در خرق عادت (کرامت‌های ممکن)

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 5، دوره 2، شماره 8، اسفند 1389، صفحه 113-134   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

چکیده

با آن که کرامت عملی خارق عادت است که هر کسی بر انجام آن توانایی ندارد، مگر آن که مشمول عنایت حق قرار گرفته باشد، امّا شماری از کرامت­های صوفیان، به دلیل اتّکا بر توانمندی­های جسمانی یا روحانی، از امکان وقوع بیش­تری برخوردارند. به دلیل آن که اسباب وقوع آن­ها یا بر ریاضت و تمرین­های بدنی نهاده شده است، مانند تحمّل گرسنگی و بر روی آتش راه رفتن و در میان برف­ها عرق کردن؛ و یا آن که انعطاف در بعضی از کنش­های عاطفی و رفتاری چون توان تلقین­گری و تأثیرگذاری و نیز روحیة بی‌آزاری و بی‌ترسی باعث پدید آمدن حوادث کرامت­آمیز شده است. نمونة این گونه وقایع خارق عادت که اغلب نیز در نقل آن­ها از اغراق بسیار استفاده شده است عبارت است از: تأثیر سخن بر مخاطبان و مرگ و بی‌هوشی آنان، استجابت دعا برای به کیفر رساندن گناه­کاران، و انس صوفیان با درندگان.

کلیدواژه‌ها

تصوف؛ کرامت‌های ممکن؛ بر آتش رفتن؛ تحمّل گرسنگی؛ تأثیر سخن

مراجع

 

1ـ آریا، غلامعلی .(1365). طریقة چشتیه در هند و پاکستان، تهران: زوار.

2ـ ابن بطوطه .(1370). سفرنامة ابن بطوطه، ترجمة محمّد علی موحّد، تهران: آگاه.

3ـ ابن جوزی، عبدالرحمن .(1355). صفة الصفوة، چاپ هند.

4- --------------- .(1368). تلبیس ابلیس، ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

5- ابن خلدون، عبدالرحمن .(1367). مقدمة ابن خلدون، ترجمة محمد پروین گنابادی، جلد اول، تهران: علمی و فرهنگی.

6ـ ابن خلّکان، شمس‌الدین احمد بن محمد .(بی‌تا). وفیات الاعیان، حققه احسان عباس.

7ـ ابن عربی، محیی‌الدّین محمّد بن علی .(1387). ترجمة فتوحات مکّیه، ج8 (باب 162 تا 188)، ترجمه، تعلیق و مقدّمه، محمّد خواجوی، تهران: مولی.

8ـ ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله .(1387). حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت: دارالکتاب العربی.

9ـ اخوان ثالث، مهدی .(1368).‌ ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم، تهران: مروارید.

10ـ انصاری هروی، خواجه عبدالله .(1362). طبقات الصوفیه، تصحیح سرور مولایی، تهران: توس.

11ـ باستانی پاریزی، محمد ابراهیم .(1363). کوچة هفت پیچ، تهران: نگاه.

12ـ بدوی، عبدالرحمن .(1367). شهید عشق الهی رابعه عدویه،‌ ترجمة محمد تحریرچی، تهران: مولی.

13ـ بقلی، الشیخ ابی محمّد روزبهان .(1344). شرح شطحیات، تصحیح هنری کربن، قسمت ایرانشناسی ایران و فرانسه.

14- ---------------- .(1973م). کتاب مشرب الارواح (الف مقامٍ و مقامٍ)، عنّی بتصحیحه و قدّم له نظیف محرّم خواجه، استانبول: مطبعة کلیة الآداب. 

15ـ جامی، نورالدّین عبدالرحمن .(1336). نفحات‌الانس من حضرات‌القدس، تصحیح مهدی توحیدی پور، تهران: محمودی.

16ـ دورانت، ویل .(بی‌تا). تاریخ تمدن، کتاب چهارم، بخش اول.

17- دیلمی، ابوالحسن .(1363). سیرت ابن خفیف شیرازی، تصحیح ا. شیمل. ماری به کوشش توفیق سبحانی، تهران: بابک.

18ـ زرّین‌کوب، عبدالحسین .(1366). سرّ نی، تهران: علمی.

19ـ سرّاج طوسی، ابونصر عبدالله بن علی .(1914). کتاب اللّمع فی التصوّف، تصحیح رنولد آلن نیکلسون، لیدن: بریل.

20- سعدی .(1368). گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

21ـ سلمی، ابوعبدالرحمن .(1372). طبقات الصوفیه، تحقیق نورالدین شریبه، مصر: دارالکتاب العربی.

22- سهروردی، شیخ شهاب‌الدین ابوحفص عمر بن محمّد .(1364). عوارف المعارف، ترجمة ابومنصور عبدالمؤمن اصفهانی، به اهتمام قاسم انصاری، تهران: علمی و فرهنگی.

23ـ شایگان، داریوش .(1362). ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، تهران: امیرکبیر.

24- شیمل، آنه ماری .(1374). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه و توضیحات عبدالرحیم گواهی، فرهنگ اسلامی.

25ـ صفایی، سید احمد .(1368). علم کلام، ج 2، تهران: دانشگاه تهران.

26- عبادی، قطب‌الدین ابوالمظفر منصور بن اردشیر .(1362). مناقب‌الصوفیه، تصحیح و تعلیق نجیب مایل هروی، تهران: مولی.

27- عطّار، فریدالدین .(7- 1905م). تذکرة الاولیا، تحقیق رنولد آلن نیکلسون، لیدن: بریل.

28ـ عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمّد .(1362). نامه­های عین القضات همدانی، به اهتمام علینقی منزوی، عفیف عُسیران، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

29ـ غزّالی، ابوحامد محمّد .(1351- 1359). ترجمة احیاء‌ علوم الدین، ترجمان مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

30 ـ فردوسی، ابوالقاسم .(1363). داستان سیاوش، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

31- قزوینی، زکریا بن محمّد بن محمود .(1366). آثارالبلاد و اخبارالعباد، ترجمة عبدالرّحمن شرفکندی (هژار)، تهران: مؤسسة علمی اندیشة جوان.

32- قشیری، عبدالکریم بن هوازن .(1361). ترجمة رسالة قشیریه، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.

33ـ کبری، نجم الدّین .(1993). فوائح الجمال و فواتح الجلال، دراسة و تحقیق دکتور یوسف زیدان، القاهره: دار سعاد الصّباح.

34- کلابادی، ابوبکر محمد .(1388). التعرف لمذهب اهل التصوّف، تصحیح محمد امین النواوی، مکتبة‌ الکلیات الازهریه.

35- ماسینیون، لوئی و پ. کراوس .(1368). اخبار حلاّج، ترجمة سید حمید طبیبیان، تهران: اطلاعات.

36- محمّد بن منوّر بن ابی سعید میهنی، محمّد .(1367). اسرارالتّوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.

37ـ محمود بن عثمان .(1333). فردوس المرشدیه،‌ به کوشش ایرج افشار، تهران: طهوری.

38- مستملی بخاری، اسماعیل ابن محمد .(1366). شرح التعرف لمذهب التصوّف،‌ به کوشش محمد روشن، تهران: اساطیر.

39ـ مدرسی چهاردهی، نورالدین .(1368). خاکسار و اهل حق، تهران: اشراقی.

40- مولوی، جلال الدین محمد بلخی .( 1923). مثنوی معنوی، تحقیق نیکلسون، لیدن.

41ـ مینوی، مجتبی .(1367). احوال و اقوال شیخ ابوالحسن خرقانی، تهران: طهوری.

42- نایب الصدر شیرازی (معصوم علیشاه) .(1339). طرائق الحقایق، تصحیح محمد جعفر محجوب، تهران: بارانی.

43ـ وِرمازرِن، مارتن .(1345). آیین میترا، ترجمة بزرگ نادرزاد، تهران: دهخدا.

44- هجویری، علی بن عثمان .(1336). کشف‌المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، لنینگراد 1926، افست امیرکبیر با مقدّمة محمّد عباسی.