بررسی و تحلیل یقین در متون منظوم عرفانی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 4، دوره 2، شماره 6، شهریور 1389، صفحه 75-98   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

سید علی اصغر میر باقری فرد¹؛ احسان رئیسی²

¹ - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

²- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوّف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایستة دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی، اهمیت زیادی برای آن قایل شده و آن را اصل و ریشة همة احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و ابعاد گوناگون آن را تبیین کرده اند. بدین جهت، این حال عرفانی در متون منظوم بازتاب گسترده ای داشته است.
این مقاله بر آن است که با مطالعة متون منظوم عرفانی تا پایان قرن ششم هجری، یقین را به عنوان آخرین حال عرفانی نقد و تحلیل کند و بازتاب آن را در این متون تبیین سازد.
 

کلیدواژه‌ها

یقین؛ عرفان؛ حال؛ آثار منظوم

مراجع

 

1- جرجانی، علی بن محمد .( 1357 ق/1948 م). التعریفات، مصر: مکتبه و مطبعه مصطفی البابی.

2- خاقانی، افضل الدین .(1379). دیوان، به اهتمام جهانگیر منصور، تهران: نگاه.

3 – دهباشی، مهدی و سید علی اصغر میر باقری فرد .(1386). تاریخ تصوف، تهران: سمت.

4- سراج طوسی، ابونصر .(1381). اللمع فی التصوف، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، ترجمه دکتر مهدی حجتی، تهران: اساطیر.

5- سلمی، ابوعبدالرحمن .(1953). طبقات الصوفیه، قاهره: جماعه الازهر للنشر و التألیف – دارالکتاب العربی.

6- سنایی، مجدود بن آدم .(1341). دیوان اشعار، به اهتمام مدرس رضوی، تهران: کتابخانة ابن سینا.

7- ---------------- .(1360). مثنوی های حکیم سنایی، تصحیح محمد تقی مدرس رضوی، تهران: بابک.

8- ---------------- .(1387). حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، شرح عبداللطیف عباسی، مقدمه، تصحیح و تعلیق از محمدرضا یوسفی و محسن محمدی، قم: آیین احمد.

9– عطار، شیخ فریدالدین .(1338). اسرارنامه، تصحیح صادق گوهرین، تهران: انتشارات صفی علیشاه.

10- ---------------.(1351). الهی نامه، تصحیح فؤاد حجازی، تهران: زوار.

11 - --------------- .(1355). تذکره الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوار.

12 - --------------- .(1356). دیوان اشعار، حواشی و تعلیقات از م، درویش، تهران: جاویدان.

13 - ------------- .(1371). جوهرالذات، تهران: نشر اشراقیه.

14- ------------- .(1373). پندنامه، تصحیح سیل وستر دوساسی، به اهتمام ع، روح بخشان، تهران: اساطیر.

15 - ------------- .(1375). مختارنامه، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

16 - ------------- .(1380). اشتر نامه، به کوشش مهدی محقق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

17- ------------- .(1383). منطق الطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

18- ------------- .(1386). مصیبت نامه، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

19 - فروزانفر، بدیع الزمان .(1353). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، تهران: کتابفروشی دهخدا.

20-  قشیری، عبدالکریم .(1387). ترجمه رساله قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: زوار.

21 - کلابادی، ابوبکر محمد .(1371). تعرف، به کوشش دکتر محمد جواد شریعت، تهران: اساطیر.

22- میرباقری فرد، سید علی اصغر .(1382). مقاله « گنج فقر »، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، سال یازدهم، ش 43-42، صص 109- 129.