چهرة علم در آینة ادب عرفانی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 6، دوره 2، شماره 5، خرداد 1389، صفحه 103-118   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسنده

مجید بهره‌ور

 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

چکیده

در گنجینة ادبی عرفانی ایران، از برخی مباحث مفهومی، چون علم و معرفت سخن به میان آمده است که در آن باره می­توان به بررسی تعاریف و رویکردهای فراوان عرفا و صوفیه پرداخت. در این نوشتار کوتاه، ناچاریم با گذر از تعاریف و دسته­بندی‌های علوم، به نمونه­هایی از آرای صوفیان و عرفا نسبت به موضوع و از سویی دیگر، به تمایز و گاه تقابل آن با دیگر علوم رایج اشاره کنیم تا مرزهای هر دو سو تا حد امکان تبیین گردد.

کلیدواژه‌ها

علم؛ عرفان؛ تصوّف؛ ادبیات؛ شهود

مراجع

 

1- قرآن کریم.

2- فارابی، ابو نصر محمد بن محمد .(1364). احصاء العلوم، چاپ دوم، ترجمة حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

3- غزالی، امام محمد .(1377). احیاء علوم الدین، ترجمة حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

4- زرین کوب، عبدالحسین .(1344). ارزش میراث صوفیه، تهران: انتشارات آریا.

5- غنی، قاسم .(1331). بحثی در تصوف، چاپ اول، تهران: انتشارات زوار.

6- صفا، ذبیح الله .(1369). تاریخ ادبیات فارسی، چاپ دهم، ج1، تهران: انتشارات فردوس.

7- نیکلسون، رینولد ا. .(1382). تصوّف اسلامی و رابطه انسان و خدا، ترجمة محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

8- غنی، قاسم .(1340). تاریخ تصوف در اسلام، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوار.

9- ابن جوزی، ابوالفرج .(1381). تلبیس ابلیس، ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

10- حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد .(1376). دیوان، به­اهتمام سید محمد رضا جلالی نائینی و نذیر احمد، چاپ هشتم، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر.

11- قبادیانی، ناصر خسرو .(1365). دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

12- بقلی شیرازی، شیخ روزبهان .(1382). شرح شطحیات، به تصحیح و مقدمه از هنری کربن، چاپ چهارم، تهران: انتشارات طهوری.

13- غزالی، احمد .(1376). مجموعهة آثار فارسی، به اهتمام احمد مجاهد، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

14- ملاصدرای شیرازی، صدرالدین محمد .(1366). عرفان و عارف­نمایان ( کسر اصنام الجاهلیة)، ترجمة محسن بیدارفر، چاپ دوم، تهران: انتشارات الزهراء.

15- سروش، عبدالکریم .(1375). علم چیست، فلسفه چیست؟ چاپ دوازدهم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.

16- سجادی، سید جعفر .(1357). فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

17- ------------ .(1339). فرهنگ مصطلحات عرفا و متصوفه، تهران: کتابفروشی بوذرجمهری مصطفوی.

18- ابن عربی، محیی الدین .(1375). فصوص الحکم، تعلیقات علّیه به قلم ابوالعلاء العفیفی، چاپ سوم، تهران: انتشارات الزهراء.

19- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان .(1371). کشف المحجوب، تصحیح د. ژوکوفسکی، با مقدمة قاسم انصاری، چاپ دوم، تهران: کتابخانه طهوری.

20- سعدی شیرازی، مشرف الدین .(1376). کلیات، محمد علی فروغی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر داد.

21- غزالی، امام محمد .(1354). کیمیای سعات، به کوشش حسین خدیوجم، چاپ اول، شرکت سهامی کتابهای جیبی.

22- دهخدا، علی اکبر .(1372). لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

23- مولوی، جلال الدین محمد بن محمد .(1363). مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، به اهتمام نصرالله پورجوادی، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

24- کاشانی، عزالدین محمود .(1376). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، موسسه نشر هما.

25- خوارزمی، ابو عبدالله محمد بن یوسف کاتب .(1347). مفاتیح العلوم، ترجمة حسین خدیوجم، انتشارات بنیاد فرهنگ.

26- آملی، شمس الدین محمد .(1377 ه.ق.). نفایس الفنون فی عرایس العیون، تصحیح و پاورقی ابوالحسن شعرانی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.

27- ابی­طالب، علی .(1376). نهج البلاغه؛ ترجمة سید جعفر شهیدی، چاپ دهم، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.