تأثیر کواکب در پیشگویی های شاهنامه

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 8، دوره 2، شماره 5، خرداد 1389، صفحه 147-172   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

حسین منصوریان سرخگریه¹؛ لیلا توکل‌ راد²

¹ - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر (نویسندة مسئول)

² - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر

چکیده

پیشگویی و خبر دادن از امور پوشیده، در اساطیر و داستان های حماسی جهان امری رایج است و هیچ یک از حماسه های ملی اقوام را از آن خالی نمی یابیم.
شاهنامه به عنوان اثری حماسی و گنجینه ای نامتناهی درپ‍‍ژوهش اعتقادات، امیال و اندیشه های انسان، سرشار از این گونه راز پژوهی ها و شگردها در جهت گشایش داستان هایش است که حقیقتاً درخور تأمل است.
از میان انواع پیشگویی های مثبت و منفی در شاهنامه، اختر شناسی علاوه بر، برخورداری از دقت در بیان جزئیات، در شکل گیری رویدادهای آن جایگاه ویژه ای را ایفا می کند، قهرمان شاهنامه همواره در تلاش است تا رفتار سایرین را پیش بینی نماید و از راز کیهان پرده بردارد.
فردوسی به عنوان شاعری حماسه سرا تحت تأثیر این نوع نگرش و تفکر، بخش‌هایی از شاهنامه را در این زمینه پدید آورده است؛ به گونه ای که در همة داستان‌هایش حضور اخترشناسان و ادوات آن ها را برای بازگویی آینده شاهدیم.
مقالة حاضر به منظور بررسی اثر کواکب و تحلیل آن بر پیشگویی های شاهنامه و شناخت زیر ساخت ها و جوانب این تأثیرات بر پیشگویی هاست، که به روش توصیفی و تحلیلی از شاهنامه فردوسی استخراج و با استفاده از منابع گوناگون نگاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

پیشگویی؛ شاهنامه؛ نجوم؛ آسمان

مراجع

 

1- الیاده، میرچا .(1362). چشم اندازهای اسطوره، ترجمة جلال ستاری، تهران: انتشارات توس.

2- بهار، مهرداد .( 1369 ). بندهشن ایرانی، تهران: توس.

3- --------- .(1386). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه.

4- حلبی، علی اصغر .( 1378). سی قصیده از ناصر خسرو، تهران: پیام نور.

5- حمیدیان، سعید .( 1383 ). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: ناهید.

6- سرامی، قدمعلی .(1383). از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.

7- شعار، جعفر و انوری، حسن .( 1377 ). رزم نامة رستم و اسفندیار، تهران: قطره.

8- شهلایی مقدم، محسن .( 1372). حماسه های شاهنامه فردوسی، تهران: گوتنبرگ.

9 - صفا، ذبیح الله .(1383). حماسه سرایی در ایران، تهران: فردوس.

10- غزنی، سرفراز .( 1374). دانش ستاره شناسی و نجوم فردوسی، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.

11- فردوسی، ابوالقاسم .( 1374 ). شاهنامه فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

12- کزازی، میر جلال الدین .(1386). نامة باستان، تهران: سمت، ج 3 و4.

13- ----------------- .( 1385). نامة باستان، تهران: سمت، ج 1 .

14- مسکوب، شاهرخ .( 1372 ). سوگ سیاوش، تهران: خوارزمی.

15- میرزا نیکنام، حسین و صرفی، محمد رضا .(1386 ). پیشگویی در شاهنامه فردوسی، نشریه مجله مطالعات ایرانی، شماره 2 .

16- نور پیشه، محسن .( 1385 ). پیشگویی در شاهنامه، نشریه دانشگاه، شماره 6 و 5، سال 2.