جوانمردی، مترادف ها و مؤلفه های آن در متون عرفانی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 1، دوره 1، شماره 4، اسفند 1388، صفحه 1-22   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسنده

مهین پناهی

 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

در متون عرفانی، جوانمردی و فتوّت مترادف با عارف و صوفی به کار رفته است و جوانمردی را ویژگی انسان عارف وانسان آینه گون دانسته اند که اسما و صفات الهی را نشان می دهد. این پژوهش درصدد یافتن سابقة این تفکر و برداشت و نیز یافتن معانی مؤلفه های جوانمردی در متون عرفانی است.
از بررسی متون عرفانی به شیوة کتابخانه ای این نتیجه به دست آمد چنانکه اصول اعتقادی و بیشتر فروع رفتاری صوفیه، برگرفته از تعلیمات دین مبین اسلام است، این سجیّة اخلاقی نیز از آموزه‌های قرآن مجید،‌ احادیث نبوی و ائمه گرفته شده است و مهمترین مؤلفه های آن ندیدن خود، انصاف دادن و انصاف نخواستن، بخشش و بخشندگی، امانتداری، پاکدامنی و وفای به عهد، عیب پوشی و نگهداشت حرمت سالمندان و اکرام مهمان است.

کلیدواژه‌ها

اخلاق عارفان؛ جوانمردی عارفان؛ فتوت؛ صوفی؛ سخاوت؛ وفای به عهد

مراجع

 

1- قرآن کریم .(1376).‌ ترجمة بهاء الدین خرّمشاهی، تهران: جامی و نیلوفر.

2- قرآن کریم .(بی‌تا). با ترجمه فارسی مهدی الهی قمشه ای، تهران.

3- افلاکی، شمس الدین احمد .(1362). مناقب العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.

4- انصاری، خواجه عبدالله .(1368). رسائل، تهران: صالح، چاپ چهارم.

5- دیلمی، ابوالحسن .(1363). سیرت شیخ کبیر ابو عبدالله بن خفیف شیرازی، ترجمه رکن الدین یحیی جنید شیرازی، تصحیح. ا 0 ماری، شیمل، به کوشش توفیـق سبحانی، تهران: بابک.

6- رازی، نجم الدین ابوبکر محمد بن شاهاوربن انوشیروان .(1366). مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.

7- زرین کوب، عبدالحسین .(1369). جستجو در تصوف، تهران: امیر کبیر.

8- سرّاج طوسی، ابونصر عبدالله بن علی .(بی‌تا). اللمع فی التصوف، تصحیح رنولد، آلن، نیکلسون، تهران: جهان.

9- عطار، فریدالدین .(1355). تذکرةالاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوار.

10- غزالی، محمد .(1369). احیاء علوم الدین، تـــــرجمه مؤیدالدین محمـد خوارزمی، به کوشش خدیو جم، تهران: علمی و فرهنگی.

11ـــــــــــــــــــــــــ .(1353). کیمیای سعادت، تصحیح احمد آرام، تهران: کتابخانه مرکزی.

12- قشیری، ابوالقاسم .(1361). ترجمه رساله قشیری، با تصحیح و استدراکات بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.

13- میهنی، محمد بن منور .(1367). اسرار التوحید، تصحیح و تعلیقات محمــد رضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.

14- هجویری غزنوی، ابوالحسن علی بن عثمان جلابی .(1358). کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی با مقدمه قاسم انصاری، تهران: طهوری.

15- همدانی، عین القضات .(1373). نامه ها، به اهتمام علینقی منزوی، عفیف عسیران، تهران: منوچهری.