راهیابی واژه های خارجی (فرنگی ) به زبان و شعر فارسی در عصر انقلاب مشروطه

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 1، دوره 1، شماره 3، آذر 1388، صفحه 1-15   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

چکیده

فارسی دری که از زمان نخستین خاندانهای حکومتگر ایرانی به عنوان زبان رسمی ایرانیان دراین سرزمین کاربرد داشته است، در طول عمر هزار و چند صدسالة خود دوره‌های تاریخی گوناگونی را پشت سر گذاشته و متناسب با هر یک از این دوره ها، تغییراتی، بویژه در محتوای واژگانی آن پدیده آمده است. این زبان که در نخستین دوره کاربرد رسمی خود از درجه ای قابل ملاحظه از خلوص واژگانی برخوردار بوده است، در تماس با اقوامی با زبانهایی متفاوت، واژه هایی را از آنها به وام گرفته و بر محتوای خود افزوده است و به همین علت است که در زبان فارسی، گاه با واژه هایی عربی، مغولی،ترکی و... سروکار پیدا می کنیم.
با انقلاب مشروطیت و گسترش روابط سیاسی، بازرگانی و فرهنگی میان ایران و کشورهای مغرب زمین واژه هایی دراین زمینه ها به زبان فارسی راه یافته، به دلایل گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند که جستجو و بر شمردن همه آنها از حوصله این مقاله خارج است. ناچار با گشت و گذاری شتابزده در دوره های مختلف پیش از انقلاب مشروطیت، کار بررسی را بر شعر مشروطیت متمرکز ساخته، راه یابی واژه هایی خارجی (فرنگی) را در آثار شعرایی، چون ادیب الممالک فراهانی، وحید دستگردی، سید اشرف الدین گیلانی، عارف قزوینی، فرخی یزدی، ملک الشعرا بهار و بویژه در دیوان ایرج میرزا جستجو می کنیم.

کلیدواژه‌ها

فارسی دری؛ لغات خارجی؛ دادوستد فرهنگی؛ انقلاب مشروطیت

مراجع

 

1-ادیب الممالک.(1312). دیوان، تدوین و تصحیح و حواشی وحید دستگردی، چاپ ارمغان.

2- اشرف الدین ( نسیم شمال): دیوان، (1370). تهران: مطبوعاتی حسینی، چاپ اول.

3- ایرج میرزا.(1353). تحقیق در احوال، آثار و افکارو اشعار، به اهتمام دکتر محمد جعفر محجوب، تهران: نشر اندیشه، چاپ سوم.

4- بهار.(1358). دیوان، ج 1، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم.

5- بهار.(2536). دیوان، ج 2، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.

6- بهار.(1337). سبک شناسی، ج 1، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.

7- صفا، ذبیح الله.(1342). تاریخ ادبیات در ایران، ج 1، تهران: ناشر ابن سینا، چاپ چهارم.

8- عارف قزوینی.(1364). دیوان، تدوین سید هادی حائری، تهران: انتشارات جاویدان، چاپ اول.

9- فرخی یزدی.(1363). دیوان، به اهتمام حسین مکی، تهران: امیرکبیر.

10- قائم مقام.(بی تا). دیوان، ضمیمه سال دهم مجله ارمغان، تهران.

11- کوش، دنی.(1381). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی، ترجمه فریدون وحیدا، تهران: انتشارات سروش.

12- وحید دستگردی.(1374). دیوان، به اهتمام دکتر سیف الله وحیدنیا، تهران: چاپ آفتاب.