بررسی تطبیقی مدایح نبوی در شعر جمال الدین عبدالرزاق و احمد شوقی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 3، دوره 1، شماره 3، آذر 1388، صفحه 26-35   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

چکیده

 
در این گفتار مدح نبی یا منقبت، به عنوان یکی از انواع ادبی در زبان فارسی و عربی بررسی می شود. ادبیات مذهبی، یکی از گونه های پر کاربرد در ادب فارسی و عربی است که به گونه ای بایسته و در خور مورد توجه علمی قرار نگرفته است. یکی از زیر مجموعه های مهم این گونة ادبی، مدایح نبوی ( منقبت ها) است که از نظر کمیت و کیفیت در هر دو ادب درخور توجه است. در این مقاله، سعی بر آن است که پیشینه و سابقة این نوع ادبی بررسی گردد، وضعیت و چگونگی مدایح نبوی در ادوار مختلف ادب فارسی و عربی بررسی شود و چهره های شاخص و بر جستة این گونه ادبی -چه در ادب فارسی و چه در ادب عربی- معرفی گردند. مبنای کار در این مقاله، مقایسه نعت رسول اکرم ( ص ) در ترکیب بند جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی (588 هـ) و همزیه نبویه احمد شوقی ( 1932 م )است. این کار با بیان وجوه اشتراک و افتراق این دو منقبت، با پیش در آمد بررسی وضعیت منقبت سرایی در ادب فارسی و عربی همراه می گردد، تا هدف را به گونه بهتری مشخص نماید.

کلیدواژه‌ها

مدایح نبوی؛ ادب فارسی و عربی؛ عبدالرزاق اصفهانی؛ احمد شوقی

مراجع

 

1- اصفهانی،جمال الدین عبدالرزاق .(1362). دیوان، به اهتمام وحید دستگردی، تهران: کتابخانه سنایی، چاپ دوم.

2- افرام البستانی،فؤاد .(1980). المجانی الحدیثه، بیروت: الکاثولیکیة، چاپ دوم.

3- الفاخوری، حنا .(1369). تاریخ ادبیات عرب، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران: توس، چاپ ششم.

4- بوصیری، محمد .(1361). برده، ترجمه محمد شیخ الاسلام، تهران: صدا و سیما، چاپ اول.

5- جامی،عبدالرحمان .(1378). دیوان، تصحیح اعلاخان افصح زاد، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول.

6- خاقانی،افضل الدین .(1368). دیوان، ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، چاپ سوم.

7- خواجو کرمانی .(1369). دیوان، احمد سهیلی خوانساری، تهران: پاژنگ، چاپ دوم.

8- زکی مبارک،محمد .(1997). المدائح النبویة، دمشق: مکتبة الشرق الجدید، چاپ دوم.

9- سعدی،شیخ مصلح الدین .(1382). قصاید، محمد علی فروغی، تهران: ققنوس، چاپ اول.

10- شمیسا، سیروس .(1383). انواع ادبی، تهران: فردوسی، چاپ دهم.

11- شوقی، احمد .(1998). شوقیات، بیروت: دارالکتب العربیه.

12- صفا،ذبیح الله .(1384). تاریخ ادبیات ایران، ج 1، تهران: ققنوس، چاپ چهارم.

13- محمدی ری شهری، محمد .(1378). میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم: دارالحدیث، چاپ اول.

14 - مجلسی، علامه محمد باقر .(1371). بحار الانوار، ج 77، قم: دارالحدیث، چاپ سوم.

15 - ناصر خسرو .(1384). دیوان، تهران: ژرف، چاپ چهارم.

16- نظامی .(1386). خمسه، وحید دستگردی، تهران: قطره، چاپ سوم.