بررسی نظریة ارتباط و خطاب در مثنوی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 9، دوره 1، شماره 3، آذر 1388، صفحه 31-40   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

چکیده

در این مقاله روشهای ایجاد ارتباط شاعر با خوانندگان ومخاطبان در مثنوی، مطالعه و بررسی شده است. در آغاز شیوه های ایجاد ارتباط با بررسی نظریة ارتبـاطی یاکوبسـن، نظـریه پرداز و ادیب فرمالیست روسی، بیان می شود و سپس تأثیر خطاب و ندا در ساخت کارکردهای کنشی و انگیزشی با توجه به مباحث دستوری آن، مطرح می گردد. در قسمت پایانی مقاله، انواع خطاب های استفاده شده در مثنوی با شواهدی ذکر می‌شود. توجه به چگونگی استفادة مولوی از انواع خطابها، هنرمندی وی را در آفرینش بی بدیل ترین اثر منظوم در گسترة ادبیات عرفانی، نمایان می سازد.

کلیدواژه‌ها

مولوی؛ مثنوی؛ نظریة ارتباط؛ ندا؛ خطاب

مراجع

 

1- احمدی، بابک.(1386). ساختار و تاویل متن، تهران: انتشارات مرکز، چاپ نهم.

2- احمدی گیوی، حسن.(1370). دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات فاطمی، چاپ ششم.

3- افلاکی،احمد .(1362). مناقب العارفین، تهران: انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم.

4- باطنی، محمد رضا .(1370). مسائل زبان شناسی نوین، تهران: انتشارات آگاه، چاپ سوم.

5- پورنامداریان، تقی .(1384). در سایة آفتاب (شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی)، تهران: انتشارات سخن، چاپ دوم.

6- پورنامداریان، تقی .(1385). «منطق گفتگو و غزل عرفانی»، مجله تخصصی مطالعات عرفانی دانشگاه کاشان، بهار وتابستان،  شماره 3، صص 15 – 30.

7- جعفری، محمد تقی .(1364). از دریا به دریا، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.

8- رضانژاد،غلامحسین .(1367). اصول علم بلاغت در زبان فارسی، تهران: دانشگاه الزهرا.

9- زرین کوب، عبدالحسین .(1384). پلّه پلّه تا ملاقات خدا، تهران: انتشارات علمی، چاپ بیست و ششم.

10_____________ .(1385). جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ هفتم.

11- سپهسالار، فریدون بن احمد .(1325). زندگی نامة مولانا جلال الدین مولوی، تهران: انتشارات اقبال، چاپ دوم.

12- طغیانی، اسحاق .(1386). «مولانا و نظریة ارتباط یاکوبسن»، مجموعه مقالات مولانا پژوهی، ص 111 – 122.

13- فالر-یاکوبسن-لاج .(1369). زبان شناسی و نقد ادبی، ترجمة خوزان-پاینده، تهران: انتشارات نی.

14- مولوی، جلال الدین محمد .(1384). مثنوی معنوی، تصحیح محمداستعلامی، تهران: انتشارات سخن، چاپ هفتم.

15- همایی، جلال الدین .(1370). معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: انتشارات نشر هما.