بررسی نقش سرمایه ی اجتماعی در پایبندی به فرهنگ شهروندی در بین شهروندان شهر اصفهان

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 7، شماره 24، آذر 1396، صفحه 103-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

احمد آذین

استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا

چکیده

فرهنگ شهروندی هنجارهای جامعه را رقم می‌زند و پایه‌های ارتباط میان شهروندان را شکل می‌دهد؛ شهری که از فرهنگ غنی شهروندی لبریز است، امنیت و آرامش در آن هویداست و مشارکت شهروندان در هر فعالیت به چشم می‌خورد؛ مشارکتی سازنده که هزینه‌های اداره‌ی شهر را کاهش داده و لبخند را جایگزین دغدغه‌ها و ناآرامی‌ها می‌نماید.
با توجه به اهمیت موضوع فرهنگ شهروندی، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS، به دنبال بررسی نقش سرمایه‌ی اجتماعی در پایبندی به فرهنگ شهروندی به عنوان هدف اصلی است. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر شهر اصفهان است که تعداد 400 نفر از شهروندان 18 سال به بالای آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین میزان کل سرمایه‌ی اجتماعی (37/0 =P)، و ابعاد آن یعنی اعتماد اجتماعی (43/0 =P)، تعامل اجتماعی (36/0 =P)، آگاهی اجتماعی (33/0 =P)، انسجام اجتماعی (44/0= P) و حمایت اجتماعی (30/0= P) ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد؛ بنابراین تمام فرضیه‌های پژوهش تأیید می‌شوند. همچنین نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری AMOS نیز نشان دادند که متغیر سرمایه‌ی اجتماعی در مجموع 43/0 بر متغیر پایبندی به فرهنگ شهروندی تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

سرمایه‌ی اجتماعی؛ شهروندی؛ فرهنگ شهروندی؛ شهر اصفهان

مراجع

-         ارمه،گی. (1376). فرهنگدموکراسی،ترجمه‌یمرتضیثاقبفر،تهران: انتشاراتققنوس

-         افشارکهن، جواد و ناجی مهر، فاطمه. (1393). بررسی تأثیر ابعاد ساختاری و شناختی سرمایه‌ی اجتماعی براحساس شهروندی (مطالعه‌ی موردی: ساکنان 18 سال به بالای شهر مشهد). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی 10.

-         پاتنام، روبرت. (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی. ترجمه‌ی محمدتقی دلفروز. تهران: دفترمطالعاتوتحقیقاتسیاسیوزارتکشور،چاپاول.

-        پورعزت، علی اصغر و دیگران. (1388). رابطه‌ی آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی با پاسخگویی و شفافیت سازمانها.فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی.سالدهم. شماره‌ی 38 .

-         تاجبخش، کیان. (1384). سرمایه‌ی اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه). ترجمه‌ی افشین خاکباز و حسن پویان. تهران. نشر شیرازه.

-         حسام، فرحناز. (1381). هویت شهروندی.اندیشه و پژوهش.سالپنجم.شماره‌ی 51 .

-         حقیقتیان، منصور و حیدرخانی، هابیل. (1393). بررسی رابطه ابعاد سرمایه‌ی اجتماعی و دیدگاه شهروندان نسبت به توسعه‌ی شهری (نمونه مورد مطالعه: شهر کرمانشاه).دوره‌ی پنجم، شماره‌ی 20، بهار.

-         ذکایی، محمد سعید. (1381). آموزش شهروندی. مجله‌ی رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره‌ی 19.

-         رستگارخالد، امیر و عظیمی، هاجر. (1391). بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی با شهروندی دموکراتیک؛ مطالعه‌ی موردی: دانشجویان دانشگاه تهران. علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبایی، شماره‌ی 59.

-         سلمانی، محمد؛ تقی پور، فریده؛ رمضان زاده، مهدی؛ جلیلی پروانه، زهرا. (1389). بررسی ابعاد سرمایه‌ی اجتماعی در توسعه‌ی روستایی. فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد شوشتر. سال چهارم. شماره‌ی 11.

-         شادی طلب، ژاله و حجتی کرمانی، فرشته. (1387). فقر و سرمایه‌ی اجتماعی در جامعه‌ی روستایی. فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی. سال هفتم. شماره‌ی 28.

-         شارع پور، محمود؛ حسینی راد، علی. (1387). بررسی رابطه بین سرمایه‌ی اجتماعی و مشارکت ورزشی (مطالعه‌ی موردی: دانشجویان 29 – 15 شهر بابل). نشریه‌ی حرکت. شماره‌ی 37 .

-         شاه طالبی، بدری و دیگران. (1389). تدوین مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی در حیطه‌های هویت ملی و جهانی برای دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی تحصیلی. فصلنامه‌ی رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرمسار، سال چهارم، شماره‌ی 2، تابستان.

-         شربتیان محمدحسن. (1387). تأملی بر مبانی فرهنگ شهروندی و ارائه‌ی راهکارهایی برای گسترش آن. فصلنامه‌ی فرهنگی- پژوهشی فرهنگ خراسان جنوبی. سال دوم و سوم، شماره‌ی 8 و 9 .

-         شیانی، ملیحه. (1381). تحلیلی جامعه‌شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان. مجله‌ی انجمن جامعه‌شناسی ایران. شماره‌ی 3.

-         شیانی، ملیحه؛ داودوندی، طاهره. (1389). تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان. فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی. شماره‌ی 50 .

-         فاطمی‌نیا، سیاوش. (1386). فرهنگ شهروندی محصول و محمل حاکمیت خوب، سازمان کارا و شهروند فعال. فصلنامه علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره‌ی 26.

-         فرجی، امین. (1389)، تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری، مجموعه مقالات دومین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، دانشگاه تهران.

-         قنبری، نوذر؛ حیدرخانی، هابیل؛ رستمی، مسلم. (1395). بررسی رابطه‌ی بین هویت ملی و دینی با پایبندی به فرهنگ شهروندی در شهر کرمانشاه. مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری). دوره‌ی ششم، شماره‌ی 19.

-         گنجی، محمد؛ نیازی، محسن؛ اسلامی برزکی، زهرا. (1394). نقش سرمایه‏‌ی اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی. مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره‌ی ششم، شماره‌ی 17 .

-         ماجدی، سید مسعود؛ لهسایی‌زاده عبدالعلی. (1385). بررسی رابطه‌ی بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایه‌ی اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی. فصلنامه‌ی روستا و توسعه. سال نهم. شماره‌ی 4.

-         محسنی تبریزی، علیرضا؛ آقاحسنی، مریم. (1389). بررسی نقش سرمایه‌ی اجتماعی در توسعه‌ی شهری؛ مورد پژوهی: شهر محلات. مدیریت شهری، شماره‌ی 26، پاییز و زمستان.

-        مهدوی، سیدمحمدصادق؛ عاشوری، علی. (1393). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر ارتقاء فرهنگ شهروندی (مورد مطالعه: شهر بوشهر)، دوره‌ی 6، شماره‌ی 4، پاییز.

-         هاشمیان فر، سیدعلی؛ گنجی، محمد. (1388). تحلیلی بر فرهنگ شهروندی در شهر اصفهان. جامعه‌شناسی کاربردی.سال بیستم، شماره‌ی 1.

-         هاشمیان فر، سیدعلی؛ عجمی، شهرزاد. (1391). بررسی فرهنگ شهروندی ساکنان بافت حاشیه‌ای شهر اصفهان. مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، دوره‌ی 2، شماره‌ی 3 .

-         هزارجریبی، جعفر؛ امانیان، ابوالفضل. (1390). آگاهی زنان از حقوق شهروندی و عوامل مؤثر بر آن. مجله‌یمطالعاتوپژوهش‌هایشهریومنطقه‌ای،سالسوم،شماره‌ی 9،تابستان. مدیریت فناوری اطلاعات، دوره‌ی 5، شماره‌ی 4، زمستان.

-         همتی، رضا؛ احمدی، وکیل. (1393). تحلیل جامعه‌شناختی از وضعیت فرهنگ شهروندی و عوامل تبیین‌کننده‌ی آن (مورد مطالعه: شهر ایوان).برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، شماره‌ی 18، بهار.

-          Adam, Frane and Roncevic, Borut (2003), “Social capital: recent debates and research trends”. Social Science Information, 42: 155-183.

-          Bourdieu, P. (1980), Le capital social: notes provisoires; Actes de la Recherche en Sciences Sociales, 3, 2–3.

-          Delantey, Gerard. (2003). Contemporary European social theory, London and New York, Routladge

-          Field, J. (2003), Social capital. London: Routledge.

-          Grix, J. (2001), “Social capital as a concept in the social sciences: Thecurrent state of the debate”. Democratization,Vol.8, No.3, pp189-210.

-          Lee, W, O. (1999), Qualities of Citizenship for the new century: Perception of Asian Educational Leaders. Paper Presented at the Fifth Unescoaceid International Conference on Reforming Learning, Curriculum

-          Middleton, J. (2011), Citizenship toolkit Prevides much needed support, URL: http. www.Enrich UK. Net news/ article/ 30.

-          park. chang. min shin. Doh. Chull. (2003). social capital and democratic citizenship: the case of south korea. Working paper series: No 12.

-          Portes, A. (1998). Social capital: Its origins and application in the modern sociology. Annual Review of Sociology. 24: pp 1-24.

-          Putnam, R.D, (2000), Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community; New York: Simon & Schuster.

-          Sisaman, M. (2000), “Two concepts of social capital: Bourdieu vs. Putnam”. Paper Presented at ISTR Fourth International Conference. Dublin, Ireland.

-          Tavana, MA. (2016). Cultural Citizenship in the Constitution of the Islamic Republic of Iran. Journal of Business & Financial Affairs. Vol 5, issu 4 .

-          Woolcock, Michael. (2001). The place of social capital in understanding social and economic outcome. Canadian journal of policy researches.