بررسی جامعه شناختی بازار شهر و تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر کارکرد بازار در سه دهه‌ی اخیر 80-60 (مطالعه ی موردی: بازار قیصریه اصفهان

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 7، شماره 24، آذر 1396، صفحه 133-156   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدعلی چیت ساز¹؛ محمد همایون سپهر^{* 2}؛ امیر مسعود امیر مظاهری²

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

²استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

در تمامی نقاط دنیا بازار، مفهومی کلیدی بوده و تمامی گفتمان‌های روزمره و واقعیت‌های سیاسی را تحت الشعاع خود قرار داده است. به بازار به عنوان یک واقعیت اجتماعی و اقتصادی پیچیده و موضوعی جامعه‌شناختی نگریسته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مطالعه‌ی جامعه‌شناختی بازار و تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر کارکرد بازاریان در سه دهه‌ی اخیر 80-60 (مطالعه‌ی موردی بازار قیصریه اصفهان) انجام شده است. این مقاله از نظر نوع هدف یک بررسی کاربردی، از نظر وسعت پهنانگر، از نظر دامنه خُرد و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است. روش تحقیق در این پژوهش روش میدانی با استفاده از تکنیک پیمایش و ابزار جمع‌آوری داده‌های پرسشنامه، اسناد و مدارک تاریخی و مصاحبه است. جامعه‌ی آماری، بازاریان بازار قیصریه‌ی اصفهان و راسته‌های منتهی به آن است و حجم نمونه 384 نفر است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تحولات اجتماعی بر کارکرد فرهنگی با ضریب معناداری  zبرابر 924 /21 و بر کارکرد سیاسی بازار قیصریه‌ی اصفهان با ضریب معناداریz برابر026/81 تأثیر مثبت دارد و همچنین تحولات فرهنگی بر کارکرد اقتصادی با ضریب معناداریz  برابر149/2 و بر کارکرد اجتماعی با ضریب z برابر832/31 و بر کارکرد فرهنگی بازار با ضریب 792/12تأثیر مثبتی دارد همچنین تحولات اقتصادی بر کارکرد اقتصادی بازار با ضریب z برابر07/68 و بر کارکرد اجتماعی با ضریب 058/6 تأثیر مثبتی دارند اما تحولات اجتماعی بر کارکرد اقتصادی و اجتماعی تأثیر نداشته و نیز بین تحولات فرهنگی و کارکرد سیاسی و تحولات اقتصادی و کارکرد فرهنگی و سیاسی بازار قیصریه تأثیری مشاهده نگردیده است.

کلیدواژه‌ها

بازار؛ بازاریان؛ تحولات اجتماعی؛ اقتصادی؛ فرهنگی؛ کارکرد‌های بازار

مراجع

-         ادیب صابری، فروغ. (1364). تاریخچه بازار تهران، دانشگاه تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ص1.

-         پرنیا، محمدکریم. (1371). آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت، ص135.

-         پوراحمد، احمد. (1376). جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان، کرمان: انتشارات مرکز کرمان شناسی، صص121-113.

-         پوراحمد، احمد و شماعی، علی. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، تهران: دانشگاه تهران، ص113.

-         پوراحمد، احمد. (1376). جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان، انتشارات مرکز کرمان شناسی، صص 76 و 82..

-         خان محمدی، اکبر. (1386). بازار در ادب فارسی، نشریه‌ی هفت شهر، دوره‌ی 2، شماره‌ی 20، تابستان، صص 10-4.

-         خیر آبادی، مسعود. (1376). شهرهای ایران، مشهد: نشر نیکا، ص84.

-         دهخدا، علی اکبر. (1366). لغت­نامه دهخدا، تهران: انتشارات مجلس شورای ملی، ص348.

-         رجبی، آزیتا، سفاهی، افشین. (1388). بازارهای ایرانی تجسم اندیشه‌های پایدار، فصلنامه­ی جغرافیا، دوره3، شماره‌ی 11، صص127-113.

-         سلطان زاده، حسین. (1380). بازار‌هاى ایرانى، تهران: دفترپژوهش‌هاى فرهنگی، صص 12-11 و 16 و 31-27.

-         سلطان زاده، حسین. (1362). شکل‌گیرى شهر و مراکز مذهبى در ایران، تهران: دفتر پژوهش‌هاى فرهنگى، صص 126-19.

-         سلطان زاده، حسین. (1365). مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران، تهران: نشر نی، صص261-251.

-         شفقی، سیروس. (1378) .نقش بازار در ساختار فضایی شهر‌های اسلامی، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره‌ی52 و53، صص87-63.

-         شفقی، سیروس. (1385). بازار بزرگ اصفهان، انتشارات چهار باغ، ص122-22.

-         فلامکى، محمدمنصور. (1385). شکل‌گیرى معمارى درتجارب ایران و غرب، تهران: انتشارات نشر فضا، صص 87-84.

-         کاظمی موسوی، احمد. (1386). پیشه‌وران بازار: در گذار از آداب فتوت به شعائر شیعه، نشریه‌ی هفت شهر، دوره‌ی2، شماره‌ی20، صص 39-34.

-         ماهوان، احمد. (1385). بازار در فرهنگ و ادب ایران زمین، مشهد: نشر ماهوان، ص8.

-         مشهدیزاده دهاقانی، ناصر. (1385). تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، صص391-42.

-         میر سلیم، مصطفی. (1372). دانشنامه‌ی جهان اسلام، تهران: دایرة المعارف اسلامی، ص123.

-          Islamic World, 2 Vols. Leiden: Brill.

-          Lie, j. (1997); sociology of markets”, Annual review of sociology, No.23:341-60.

-          Slater, Don, and Fran Tonkiss. (2013) Market society: markets and modern social theory. John Wiley & Sons.

-          Fourcade, Marion, and Kieran Healy (2007). "Moral views of market society." Annu. Rev. Sociol. 33: 285-311.