بررسی کارکردهای غزل در شعر ابن زیدون و شهریار

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 11، شماره 44، اسفند 1396، صفحه 153-174   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

ربابه رمضانی¹؛ پریسا فیضی²

¹استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه علامه طباطبائی

²مدرس گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب

چکیده

با مطالعه اشعار ابن زیدون شاعر عرب زبان و شهریار شاعر فارسی زبان، درمی‌یابیم که نقاط اشتراکی در زندگی هر دو شاعر وجود دارد، چراکه معشوقه دو شاعر از آن‌ها دور افتادند و دو شاعر در آتش عشق سوختند و در عین حال با سرودن اشعاری که نشانگر سوز و گداز آن‌ها است، بر عشق و وفاداری خود پافشاری ورزیدند و آن را عرضه داشتند. در پی وقایعی که بر زندگی آن‌ها گذشت و روزگار بر آن‌ها بسیار تنگ گرفت، روزگار و اهل آن را مورد مذمت قرار داده و از این سرزنش‌ها معشوقه‌هایشان هم مستثنی نبودند. از آنجا که ایران و اندلس از طبیعت حاصلخیز و مناظر طبیعی افسونگری برخوردار بوده‌اند، شهریار و ابن زیدون از این موهبت الهی برای توصیف معشوقه‌هایشان بسیار استفاده کردند. این دو شاعر همچنین با آگاهی از قرآن، از این منبع سرشار در شعر خود بهره گرفته و به اقتباس از آیات قرآنی پرداخته‌اند. همچنین شعر آن دو شعر عفیف به شمار می‌‌آید و شعر این دو شاعر از مظاهر وقاحت به دور است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ غزل؛ غزل عفیف؛ عناصر طبیعت در غزل

مراجع

قرآن کریم.

ابن زیدون. 2005م، دیوان ابن زیدون، بررسی عبدالله سنده، چاپ نخست، بیروت: دار المعرفة.

امین مقدسی، ابوالحسن. 1386م، ادبیات تطبیقی با تکیه بر مقارنه ملک الشعرای بهار و امیر الشعراء احمد شوقی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

اورس، دریا. 1382ش، تأثیر حافظ بر شهریار، رایزن فرهنگی سفارتخانه ایران در آنکارا، به مناسبت همایش بین المللی استاد محمدحسین شهریار.

بهادری، محمد جلیل. 1386ش، شعر شهریار(بررسی آفاق شعر شهریار)، سازمان چاپ و توزیع دانشگاه آزاد.

بهجت تبریزی، محمدحسین. 1373ش، کلیات دیوان شهریار، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات زرین.

بهجت تبریزی، محمدحسین. 1382ش، دیوان شهریار، چاپ بیست و پنجم، تهران: انتشارات زرین.

الحر، عبد المجید. 1993م، ابن زیدون؛ شاعر العشق و الحنین، چاپ نخست، بیروت: دار الکتب العلمیة.

خضر، فوزی. بی تا، عناصر الإبداع الفنی فی شعر ابن زیدون، الکویت: مؤسسة جائزة عبد العزیز سعود البابطین للإبداع الشعری،

الرکابی، جودت. 1960م، فی الأدب الأندلسی، چاپ دوم، مصر: دار المعارف.

شمیسا، سیروس. 1383ش، سبک شناسی شعر، تهران: میترا.

صوفی، لیلا. 1377م، زندگینامه شاعران ایران، چاپ نخست، تهران: انتشارات جاجرمی.

ضیف، شوقی. بی تا، نوابغ الفکر العربی، ابن زیدون، چاپ دوازدهم، قاهره: دار المعارف.

عبد العظیم، علی. 1955م، ابن زیدون عصره وحیاته وأدبه، قاهره: مکتبة الأنجلو المصریة.

الفاخوری، حنا. 1986م، الجامع فی تاریخ الأدب العربی الأدب القدیم، چاپ نخست، بیروت: دار الجیل.

محجوب، محمدجعفر. 1381ش، خاکستر هستی، چاپ دوم، تهران: مروارید.

المقری، أحمد بن محمد التلمسانی. 1968م، نفح الطیب، تحقیق د. إحسان عباس، بیروت: دار صادر.

ندا، طه. 1380ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه زهرا خسروی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.

 

مقالات و پایان‌نامه‌ها

الأسد، ناصر الدین. 1975م، مجله‌ الکتاب، شماره‌ خاص در مورد سالگرد تولد ابن زیدون، رباط. 

رادفر، ابوالقاسم. 1378ش، «ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت.

یوسف عیسی، عبداللطیف. 1999م، «الصورة الفنیة فی شعر ابن زیدون»، دراسة نقدیة، پایان نامه دکترا، دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد.