نقد زیبایی‌شناسی علم بدیع با رویکردی تطبیقی بر بلاغت عرب و پارسی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 12، شماره 45، خرداد 1397، صفحه 77-91   

نویسندگان

حبیب الله جدید الاسلامی¹؛ حمیده جمال زهی کمال آبادی²

¹حبیب الله جدید الاسلامی، عضو هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان(استادیار).

²دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان

چکیده

با عنایت به این واقعیت که ملت‌های اهل ادب در پی ارتباطات فکری و فرهنگی ناگزیر از تأثیر و تأثر می‌باشند و با توجه به وجوه مشترکی که از دیرباز بین ایرانیان و پارسیان در ابعاد مختلف همچون شعر و ادبیات و موسیقی وجود داشته، مهم‌تر از آن زبان مشترک دینی و پیوندی که دین مبین اسلام توانسته است میان آن‌ها در طی نزدیک به دوازده قرن برقرار کند، موجب شده است تا این دو ملت در ارتباط و تعامل با یکدیگر تأثیرات فراوانی بر روی هم بگذارند. یکی از جلوه‌های این تأثیرگذاری در گستره فرهنگ اسلامی، بی گمان در حوزه بلاغت یا به تعبیری روشن‌تر زیبایی شناسی سخن پارسی و عرب می‌باشد. بر همین اساس بر آن شدیم تا گوشه‌هایی از این تأثیر و تأثرات ادبی را به‌ویژه از منظر نقد زیبایی شناسی مطرح کرده، آنگاه با رویکردی تطبیقی بر ادبیات عرب و پارسی به آسیب شناسی آن بپردازیم؛ به همین منظور برخی از عناوین مبهم و بحث انگیز بلاغت عرب و فارسی همچون تعقید لفظی و ضعف تألیف(از مقوله عیوب سخنوری) و برخی آرایه‌های بدیعی همانند آرایه تفریق، ترصیع، سجع، و تعدادی از اصطلاحات مشترک در حوزه دانش بدیع و علم بیان نظیر تمثیل، ارسال المثل و تشبیه تمثیل را نقد و ارزیابی نمودیم.

کلیدواژه‌ها

نقد بلاغی؛ زیبایی شناسی اعراب؛ زیبایی شناسی پارسیان؛ نقد زیبایی شناسی علم بدیع

مراجع

تفتازانی، سعدالدین. 1945م، مختصر المعانی، تصحیح رضا لطفی و محمدعلی محمدی، بی جا: مطبعة التوحید.

جرجانی، عبدالقاهر. 1370ش، اسرار البلاغة، ترجمه جلیل تجلیل، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

خسروی، زهرا. 1386ش، ادبیات تطبیقی، چاپ اول، تهران: نشر فروزان.

خطیب، حسام. 2003م، آفاق ادب المقارن عربیاً وعالمیاً، چاپ دوم، مصر: مطبعه دار الفکر.

رجایی، محمد خلیل. 1359ش، معالم البلاغة، چاپ سوم، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

علوی مقدم، محمد و اشرف زاده، رضا. 1386ش، معانی و بیان، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.

هاشمی، احمد. 1383ش، جواهر البلاغة، چاپ اول، قم: انتشارات اسماعیلیان.

همایی، جلال الدین. 1367ش، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ چهارم، تهران: نشر هما.

 

مقالات

حدیدی، جواد. 1351ش، «ادبیات تطبیقی، پیدایی و گسترش»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، دوره هفتم، شماره 3 ، 1351.

ممتحن، مهدی. 1386ش، فصلنامه ادبیات تطبیقی، ش3، ص183.