اللص والکلاب؛ دراسة فی تحلیل الحبکة

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 4، دوره 9، شماره 36، اردیبهشت 2018، صفحه 81-107   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

صابره سیاوشی¹؛ فایقه سادات میرمحمد حسینی فشمی²

¹عضو هیئة التدریس، قسم اللغة العربیة وآدابها، آکادیمیة العلوم الانسانیة والمطالعات الثقافیة(استاذة مساعدة)

²ماجستیر فی اللغة العربیة وآدابها، آکادیمیة العلوم الانسانیة والمطالعات الثقافیة

چکیده

إنّ «اللص والکلاب» هی الرّوایة الثّانیة لنجیب محفوظ الحائز علی جائزة نوبل. هذه الرّوایة من الرّوایات الرّمزیة الّتی ینکر فیها نجیب محفوظ السّلطة الحاکمة علی المجتمع المصری ویطعن بها. فی هذه الرّوایة رؤوف علوان هتو رمز عن الزّعماء الإشتراکیین وسعید مهران رمز عن الشّعب الذی صار ضحیة لهولاء الزّعماء وهو فی الحقیقة ضحیة مؤامرة الغدر والخیانة.لقد صوّر الکاتب بهذه الرّوایة الجوّ الحاکم علی مصر فی ذاک العصر بأحسن شکل. الحبکة فی الحقیقة هی سرد حوادث القصّة أو الروایة مع ترکیز الإهتمام علی الأسباب أو تسلسل الحوادث الذی یؤدّی إلی نتیجة خاصة فی القصّة. تبنی هذه الدّراسة علی المنهج الوصفی- التحلیلی ومن أهم نتائجها هی الف) «اللص والکلاب» تتألف من حبکة أصلیة وحبکات عدیدة والعلاقة بینهما علاقة منطقیّة کما أنّنا لا نری إنفکاکاً بینهما. ب) سرد الحوادث فی هذه الرّوایة مغلقة لأنّ نهایة الرّوایة لیست بمفتوحة والقارئ یطلع علی عاقبة بطل الرّوایة "سعید مهران" باستنتاجه للحوادث ج) للحبکة عناصر وهی: العمل والطبع وفکرة بطل الرّوایة؛ روایة «اللص والکلاب» تشمل علی بعض الفروع من هذه الحبکات وهی بالتوالی: الحبکة المغتمة، حبکة الإنحطاط والحبکة الإنفعالیة.

کلیدواژه‌ها

الروایة؛ الحبکة؛ نجیب محفوظ؛ اللص والکلاب

مراجع

الکتب العربیة

حسنین، عادل. 2007م، نجیب محفوظ الحائز علی جائزة نوبل فی الأدب، الطبعة الاولی، لا مک: لا نا.

دیب علی، حسن. 1997م، نجیب محفوظ بین الالحاد والایمان، الطبعة الاولی، بیروت: دار المنارة.

سلماوی، محمد. 1388ش، ایستگاه آخر نجیب محفوظ، ترجمه اعظم السادات میرقادری، چاپ اول، تهران: نشر و پژوهش دادار.

الشیخ، ابراهیم. 1987م، مواقف اجتماعیةوسیاسیة فی ادب نجیب محفوظ، قاهرة: توزیع مکتبة الشرق.

عطیة، جورج والآخرون. 1391ش، ادبیات معاصر عربی، ترجمه علی گنجیان خناری و عباس نوروزپور، تهران: سخن.

لحمدانی، حمید. 1990م، بنیة النص السردی، بیروت: دار البیضاء.

محفوظ، نجیب. 2006م، أتحدث الیکم، بیروت: دار العودة.

محمد سعید، فاطمة الزهراء. 1378ش، سمبولیسم در آثار نجیب محفوظ، ترجمه نجمه رجائی، سمبولیسم در آثار نجیب محفوظ، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

محمد عطیة، احمد. 1997م، مع نجیب محفوظ، بیروت: دار الجیل.

المهنا، عبدالله بن محمد بن ناصر. 2007م، دراسة المضمون الروائی فی اولاد حارتنا لنجیب محفوظ، الطبعة الثالثة، الریاض: دار عالم الکتب.

وهبة، مجدی والمهندس، کامل. 1994م، معجم المصطلحات العربیة فی اللغة والأدب، الطبعة الثانیة، بیروت: مکتبة لبنان.

یوسف نجم، محمد. 1979م، فن القصّة، الطبعة السابعة، بیروت: دار الثقافة.

الکتب الفارسیة

ایرانی، ناصر. 1364ش. داستان: تعاریف، ابزارها و عناصر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

بادرستانی،محبوبه. 1390ش، دزد و سگ‌ها؛ نقد و بررسی، تهران: علم و دانش.

بیدج، موسی. 1380ش، نگاهی به خویش(گفت‌وگو با شاعران و نویسندگان معاصر عرب)، مترجم: حسن حسینی، چاپ اول، تهران: سروش.

داد، سیما. 1385ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: انتشارات مروارید.

دیبل، انسن. 1387ش، طرح در داستان، ترجمه مهرنوش طلایی، تهران: رسش.

گیب، هامیلتون. 1366ش، ادبیات نوین عرب، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات اطلاعات.

میرصادقی، جمال. 1376ش، عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.

یونسی، ابراهیم. 1341ش، هنر داستان‌نویسی، تهران: امیرکبیر.

 

المقالات والرسائل

اطهری، عظیم. 1387ش، «نقد و بررسی سه اثر «شحاذ، عبث الأقدار، همس الجفون» نجیب محفوظ»، پایان نامه برای دریافت درجه ارشد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.

دیباجی، ابراهیم و عظیمه ریحانی أردبیلی، 1393ش. «دراسة مقارنة بین روایتی"تنگسیر" و "اللص و الکلاب"»، دراسات الأدب المعاصر،السنة السادسة، العدد الواحد و العشرون، صص31-62.

عامری، رضا. 1390ش. ماهنامه ادبی فرهنگی هنری تجربه. شماره 7. پیاپی 7.

گنجیان خناری، علی و محبوبه بادرستانی، 1388ش، «اللص والکلاب دراسة فی الشکل والمضمون»، التراث الأدبی، السنة الاولی، العدد الرابع.

مظفر، اکبری مفاخر. 1386ش. «تحلیل و بررسی عنصر پی‌رنگ در رمان الثلالیة نجیب محفوظ»، کتاب ماه ادبیات، شماره5، پیاپی 119.

 

الموقع الإلکترونی

http://talib.ibda3.org/t33-topic