جنسیت و شهر: مطالعه‌ی مصرف‌گرایی و بازتعریف هویت زنان (مورد مطالعه :زنان دهه‌های50، 60 و 70 شهر اصفهان)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 8، شماره 26، خرداد 1397، صفحه 63-92   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسدالله نقدی¹؛ ثریا معمار²؛ مریم داستانی³

¹دانشیار جامعه شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

²دانشیار جامعه شناسی دانشگاه اصفهان

³دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه بوعلی سیناهمدان

چکیده

در دهه‌های اخیر، در اثر گسترش مدرنیته در عرصه‌ی جهانی، تحولاتی در زمینه‌های فرهنگی و ساختاری روی داده که سبب گرایش زنان به بازتعریف هویت اجتماعی‌شان شده است. در این میان مصرف‌گرایی مفهومی است که با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می‌یابد و این امر در بازتعریف هویت زنان تأثیر فراوانی داشته است. در پژوهش حاضر عواملی که زنان را به تأمل در هویت‌های سنتی، مقاومت در برابر کلیشه‌های جنسیتی و بازتعریف هویت اجتماعی قادر می‌سازد مورد مطالعه قرارگرفته است. روش تحقیق مورد استفاده روش کمّی از سنخ پیمایشی؛ جامعه‌ی آماری زنان دهه‌های50، 60 و70 شهر اصفهان و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای بوده است. نتایج این پیمایش نشان می‌دهد که در جامعه‌ی مورد مطالعه، تحصیلات هیچ رابطه‌ای با میزان مصرف‌گرایی ندارد حال آنکه بین بازتعریف هویت زنان و مصرف‌گرایی و بین دو متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی و مصرف‌گرایی رابطه وجود دارد. همچنین بین مصرف‌گرایی و وضعیت تأهل همبستگی وجود دارد اما این همبستگی پایین بوده و می‌توان استدلال کرد که تأهل افراد نمی‌تواند تأثیر چندانی بر میزان مصرف‌گرایی زنان داشته باشد. از دیگر نتایج به دست آمده می‌توان به تفاوت میزان مصرف‌گرایی زنان بر حسب دهه‌ی تولد اشاره داشت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که حداقل بین دو گروه زنان دهه‌های50 و 60 در میزان مصرف‌گرایی تفاوت معناداری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

مصرف‌گرایی؛ هویت؛ بازتعریف هویت؛ جنسیت؛ کلیشه‌های جنسیتی

مراجع

-         ادگار، اندرو، سیج ویک، پیتر. (1387). مفاهیم بنیادی نظریه‌ی فرهنگی، ترجمه‌ی مهران مهاجر و محمدنبوی، تهران: نشر آگه.

-         باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمه‌ی خسرو صبری، تهران :نشر شیرازه.

-         بحرانی، شعله؛ سروش، مریم؛ حسینی، مریم. (1390). مقایسه‌ی جنسیتی رابطه‌ی رسانه‌ها، هویت و سبک زندگی در بین جوانان شیراز، فصلنامه‌ی مطالعاتملی، 47، سال دوازدهم، شماره‌ی3.

-         بهار، مهری؛ وکیلی قاضی؛ جهانی، محمدرضا. (1390). تحلیل گفتمان جراحی‌های زیبایی صورت، زندرتوسعهوسیاست (پژوهشزنان)، دوره‌ی9، شماره‌ی1.

-         بوردیو، پیر. (1390). تمایز: نقداجتماعیقضاوت‌هایذوقی، ترجمه‌ی حسن چاووشیان، تهران: نشر ثالث.

-         پیشگاهی فرد، زهرا؛ امیدآوج، مریم. (1388). هویت دختران و زنان جوان ایرانی و نقش آنان در تمدن‌سازی، زن در فرهنگ و هنر، دوره‌ی اول، شماره‌ی1.

-         جنکینز، ریچارد. (1381). هویتاجتماعی، ترجمه‌ی تورج یاراحمدی، تهران: نشر شیرازه.

-         چلبی، مسعود. (1384). تحلیل رابطه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی ششم، شماره‌ی2.

-         حاجی‌زاده میمندی، مسعود؛ فریدون، یوسفی. (1392). بررسی برخی از عوامل مرتبط با فرهنگ مصرف در میان زنان شهر یزد، فصلنامه‌ی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال شانزدهم، شماره‌ی61.

-         خواجه نوری، بیژن؛ ریاحی، زهرا. (1392). جهانی شدن، دنیاگرایی و زنان؛ مورد مطالعه: تهران، شیراز و استهبان، مجله‌ی جهانی رسانه، شماره‌ی15.

-         خواجه نوری، بیژن؛ پرنیان، لیلا؛ همت، صغری. (1392). جهانی شدن و نگرش مردان به نقش زنان،زن در فرهنگ و هنر،دوره پنجم،شماره3.

-         ربیعی، علی؛ رفیعی، ملکه. (1395). مصرف‌گرایی: از اجبار تا لذت؛ مطالعه‌ای جامعه‌شناختی پیرامون مصرف‌گرایی در میان ساکنان شهر تهران، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی شانزدهم، شماره‌ی1 و2.

-         رحمت آبادی، الهام؛ آقابخشی، حبیب. (1385). سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان، فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره‌ی20.

-         رضادوست، کریم؛ علی حسین، حسین‌زاده؛ عباس، رضایی. (1391). تأثیر شهرگرایی و دینداری بر مصرف‌گرایی(مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شاهد چمران اهواز)، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی7، شماره‌ی2.

-         رنجبران، بهرام؛ کاظم ذبیح‌زاده؛ مجتبی برابری. (1390). بررسی الگوهای مصرفی دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان، مجله‌ی زندرتوسعهوسیاست(پژوهشزنان)، دوره‌ی نهم، شماره‌ی2.

-         ساروخانی، باقر؛رفعت جاه، مریم. (1383). زنان و بازتعریف هویت اجتماعی، مجله‌یجامعه‌شناسیایران، دوره‌ی پنجم، شماره‌ی2.

-         شرف الدین، سیدحسین. (1394). مصرف‌گرایی در سبک زندگی مدرن و دینی، دوفصلنامه‌ی علمی-تخصصی پژوهش‌نامه‌ی سبک زندگی، سال اول، شماره‌ی اول، پاییز و زمستان.

-         شفیعی، سمیه. (1386). مطالعات جنسیتی اوقات فراغت به سوی تبیین سبک زندگی، تهران: انتشارات پژوهشکده‌ی تحقیقات استراتژیک.

-         عسکری ندوشن، عباس؛ سیدعلیرضا افشانی؛ راضیه ذاکری هامانه؛ سمیه عسکری ندوشن. (1390). تمایلات مصرفی زنان در شهر یزد، مجله‌ی زندرتوسعهوسیاست، شماره‌ی1.

-         علیخواه، فردین. (1386). پیامدهای سیاسی مصرف‌گرایی، فصلنامه‌یعلمیوپژوهشیتحقیقاتفرهنگی، سال اول، شماره‌ی1.

-         کاستلز، مانوئل. (1380). عصراطلاعات، جلددومقدرتهویت، ترجمه‌ی حسن چاووشیان، تهران: طرح نو.

-         کرلینجر، فردان. (1376). مبانی پژوهش در علوم رفتاری، جلد اول، ترجمه‌ی حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند، تهران: نشر شیرازه.

-         کوزر، لوئیس. (1383). زندگیواندیشه‌یبزرگانجامعه‌شناسی، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: علمی.

-         گیبینز، جان آروبوریمر. (1381). سیاستپست‌مدرنیته، ترجمه‌ی منصور انصاری، تهران: گام نو.

-         گیدنز، آنتونی. (1392). تجددوتشخص: جامعهوهویتشخصیدرعصرجدید، ترجمه‌ی ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-         محمدپور، احمد؛ بهمنی، مریم. (1389). زنان، پاساژ و مصرف نشانه‌ها، فصلنامه‌یمطالعاتراهبردیزنان، سال12، شماره‌ی47.

-         موسوی، یعقوب؛ احمدی، طیبه. (1392). تأثیرتبلیغات تجاری شهری بر مصرف‌گرایی زنان شهر تهران، فصلنامه‌ی مطالعاتتوسعه‌ی اجتماعی-فرهنگی، دوره‌ی اول، شماره‌ی4.

-         نایبی، هوشنگ؛ محمدی، ستار. (1392). تأثیر سبک زندگی بر هویت اجتماعی(مطالعه‌ی تجربی جوانان شهر سنندج)، مجله‌یجامعه‌شناسیایران، دوره‌ی چهاردهم، شماره‌ی4.

-         نیکزاد، مهرداد. (1382). تحلیل اجتماعی کنش‌های مصرفی، نامه‌یپژوهشفرهنگی، سال هشتم، دوره‌ی جدید، شماره‌ی7.

-         وارسته فر، افسانه؛ مختاری، هانیه. (1388). بررسی الگوی مصرف نزد زنان شهر تهران، فصلنامه‌ی پژوهش اجتماعی، سال دوم، شماره‌ی پنجم.

-         وبلن، تورشتاین. (1383). نظریه‌یطبقهتن‌آسا، ترجمه‌ی فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.

-        Bovone,LAURA(2012)identities through fashion.a multidisciplinary approach.gonzalez a-berg publishers,oxford,gbr.united kingdom.

-        Bourdieu,pierre,(1984)Distinction:A social criticue of the judgement of taste,routledge.

-        Gergen,Kenneth j.(1996)technology and the from essential to the sublime constructing the self in a mediated world,sage pub.

-        Kuruvilla,Shelja j;nishnk joshi&nidhi shah(2009).do men and women really shop differently?an exploration of gender differences in mall shopping in india.international,journal of consumer studies international,33.

-        Luo,Wei(2008),acting for the modern body:Chinese womens consumption of cosmetic surgery.a Thesis of doctor of philosophy in consumption,university of Utah.

-        Zimmerman,amanda and dahlberg,john(2008)the sexual objectification of women in advertising:a contemporary cuiturai perspective,march,journal of rouetising reserbcr 7.