تطبیق مفهوم نمادین باران در دو شعر از شاکر السیاب و احمد شاملو

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 12، شماره 46، مرداد 1397، صفحه 57-78   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سارا ایزدخواه¹؛ سید حسین سیدی²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی، دانشگاه فردوسی، مشهد

²استاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

باران در اشعار شاملو و سیاب سمبلی اجتماعی است. باران در این اشعار دربردارنده مفاهیمی مانند غم و شادی، امید و ناامیدی است. بکارگیری اسطوره تموز در شعر «المطر»(باران) سیاب و زبان عامیانه در منظومه «بارون» شاملو، اشتراک مضامین اجتماعی این دو شاعر بیانی واضح و روشن را برای شاعر و مخاطب تصویرسازی می‌کند. این پژوهش بر اساس روش کتابخانه­ای نگارش یافته است. با بررسی اشعار «بارون» و «مرغ باران» شاملو و «انشودة المطر» سیاب به الگوهای یکسان تأثیرگذار در شعر دو شاعر دسترسی می­یابیم و به تبیین اختلاف دیدگاه­های ارزشی و بخشی از جهان­بینی دو شاعر نسبت به نماد باران آگاهی کسب کنیم. سطح نظری تحقیق که شامل متغیر علّی و سطح عملیاتی که متغیر معلولی است را مشخص کرده و با بررسی اشعار دو شاعر بسامد واژه باران را استخراج کرده­ایم. در انتها مفاهیم نمادین، شباهت­ها و تفاوت­ها را مشخص نموده­ایم. این پژوهش کوششی است تطبیقی در نحوه بازیابی دیدگاه بدر شاکر سیاب و احمد شاملو در بیان مفاهیم نمادین باران.

کلیدواژه‌ها

اشعار عربی و فارسی؛ باران؛ نماد؛ احمد شاملو؛ سیاب؛ سمبولیسم

مراجع

کتب فارسی

اسوار، موسی. 1381ش، از سرود باران تا مزامیر گل سرخ(پیشگامان شعر امروز عرب)، تهران: انتشارات سخن.

پاشایی، ع. 1378ش، نام همه شعرهای تو(زندگی و شعر احمد شاملو «ا.بامداد»)، تهران: نشر ثالث.

پورنامداریان، تقی. 1374ش، سفر در مه(تأملی در شعر احمد شاملو)، تهران: انتشارات زمستان.

شاملو، احمد. 1387ش، مجموعه آثار(دفتر یکم شعرها)، تهران: انتشارات نگاه.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1385ش، این کیمیای هستی، به کوشش ولی الله درودیان، تبریز: انتشارات آیدین.

عمید، حسن. 1389ش، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات راه رشد.

نوری زاد، محمدحسین. 1384ش، چهار افسانه شاملو(نگاهی به چهار شعر عامیانه احمد شاملو)، تهران: نشر دنیای نو.

کتب عربی

بلاطه، عیسی. 1971م، بدر شاکر السیاب(حیاته وشعره)، بیروت: دار النهار.

توفیق، حسن. 1979م، شعر بدر شاکر السیاب(دراسة فنیة وفکریة)، بیروت: مؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

الخبو، محمد. 1995م، مدخل إلی الشعر العربی الحدیث، تونس: دار الجنوب للنشر.

شوالیه، ژان و گربران، آلن. 1384ش، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و ...، ترجمه سودابه فضایلی، تهران: انتشارات جیحون.

ضاوی، عرفات. 1389ش، کارکرد سنت در شعر معاصر عرب، ترجمه دکتر سید حسین سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

عباس، احسان. 1992م، بدر شاکر السیاب(دراسة فی حیاته وشعره)، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

عوض، ریتا. 1978م، اسطورة الموت والانبعاث فی شعر العربی الحدیث، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

کمال زکی، احمد. 1991م، دراسات فی النقد الادبی، بیروت: دار الاندلس.

کتب لاتین

Badawi.M.M.A.criticalintroduction to Modern Arabic Poetry.Lodon.Cambridge

مقالات

سالمیان، غلامرضا و آرتا، سید محمد و حیدری، دنیا. 1391ش، «بررسی تطبیقی دلالت معنایی نمادها در ادبیات کلاسیک و اشعار شاملو»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، شماره 73، پاییز، صص67-98.

سلاجقه، پروین. 1384ش، «انگاره‌های کهن الگویی در دو منظومه کودکانه فولکلوری از احمد شاملو»، فصلنامه فرهنگ، صص 108-119.

طهماسبی، عدنان و زارع، ناصر.1390ش، «متناقض نما در نمادهای شعر انشودة المطر»، مجله ادب عربی، شماره 3، تابستان، صص 177-197.

متحدین، ژاله. 1354ش، «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره3.

معروف، یحیی و ویسی، روشنک. 1391ش، «بررسی تطبیقی مفهوم نمادین باران در شعر سیاب و اخوان»، نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره7، پاییز و زمستان، صص 175-193.

ناظمیان، رضا. 1385ش، «زمینه‌های درک رمز و نماد در شعر معاصر عرب»، مجله زبان و ادب، شماره 29، پاییز، صص184-204.