بررسی تطبیقی شخصیت‌پردازی زن در «جای خالی سلوچ» و «بدایة ونهایة»

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 12، شماره 46، مرداد 1397، صفحه 101-128   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

زهرا صادقی¹؛ نسترن گندمی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه تربیت مدرس

²دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد واحد دزفول

چکیده

دو اثر «جای خالی سلوچ» محمود دولت آبادی و «بدایة ونهایة» نجیب محفوظ از جمله رمان‌هایی هستند که شخصیت و شخصیت‌پردازی زن را به شکل برجسته‌تری در خود نشان می‌دهند لذا نویسندگان در این جستار نحوه شخصیت‌پردازی زن در این دو رمان را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهند. این بررسی نشان‌ می‌دهد؛‌ شخصیت‌های فرعی زن در دو داستان بیش‌تر با شرح و توصیف مستقیم خود نویسنده و یا از زبان و زاویه دید شخصیت‌های اصلی داستان معرفی و پردازش شده‌‌اند و نویسندگان از تکنیک‌هایی چون گفت‌وگو و جریان سیال ذهن برای معرفی شخصیت‌های اصلی زن و بیان اعمال، افکار و احساسات درونی آن‌ها بهره‌ گرفته‌اند که در این میان گفت‌وگو از بسامد بالایی نسبت به تکنیک‌های دیگر برخوردار است و محمود دولت آبادی و نجیب محفوظ برای نمایش بهتر درون‌مایه، گسترش پی‌رنگ و انتقال معانی و مفاهیم داستان به خواننده از عنصر گفت‌وگو بیش‌تر استفاده کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

داستان؛ پردازش شخصیت؛ جامعه؛ ادبیات؛ تطبیق

مراجع

کتب فارسی

اخوت، احمد. 1371ش، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.

پاینده، حسین. 1393ش، داستان کوتاه در ایران؛ داستان­های پسامدرن،چاپ دوم، تهران: نیلـوفر.

خسروی، ابوتراب. 1388ش، حاشیه‌ای بر مبانی داستان، تهران: نشر ثالث.

داد، سیما. 1383ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مروارید.

دولت آبادی، محمود. 1361ش، جای خالی سلوچ،چاپ دوم، تهران: نشر نو.

سلیمانی، محسن. 1362ش، تأملی در باب داستان، چاپ اول، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.

عبداللهیان، حمید. 1381ش، شخصیت و شخصیت پردازی در داستان معاصر،تـهران: انتشارات آن.

قربانی، محمدرضا. 1373ش، نقد و تفسیر آثار محـمود دولت آبادی، چاپ اول، تهـران: نـشر آروین.

محمودی، محمدعلی. 1389ش، پرده پندار: جریان سیال ذهن و داستان نویسی ایران،تهران: نشر مرندیز.

میرصادقی، جمال. 1382ش، ادبیات داستانی(قصه، رمانس، داستان کوتاه رمان)،چاپ چهارم، تهران: انتشارات علمی.

میرصادقی، جمال. 1385ش، عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: سخن.

یونسی، ابراهیم. 1384ش، هنر داستان نویسی،چاپ هشتم، تهران: مؤسسهانتشارات نگاه.

کتب عربی

الاسود، فاضل. 1989م، نجیب محفوظ الرجل القمة(البحوث والدراسات)،القاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

خلیل، ابراهیم. 2010م،بنیة النص الروائی، چاپ اول، بیروت: الدار العربیة للعلوم.

محفوظ، نجیب. 1991م، مجموعة الاعمال الکاملة، مجلد 2، ط1، بیروت: مکتبة لبنان.

محمدعطیه، احمد. 1983م، مع نجیب محفوظ،ط2، بیروت: دار الجیل.

نجم، محمد یوسف، 1963م، فن القصة، بیروت: دار الثقافة.

 

مقالات

حری، ابوالفضل. 1390م، «وجوه بازنمایی گفتمان روایی جریان سیال ذهن و تک‌گویی»، مجله پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 61.

محفوظ، صدیقه. 1385ش، «شخصیت در ادبیات»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 109،110،111، صص 71-69.