بررسی تفاوتهای جنسیتی در انزوای اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شهر تهران

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 8، شماره 26، خرداد 1397، صفحه 127-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا رضایی نسب¹؛ سردار فتوحی²

¹استادیار جامعه شناسی دانشگاه ایلام

²دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی، پژوهشکده مطالعات اجتماعی-فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی تفاوت‌های جنسیتی زنان و مردان در انزوای اجتماعی بوده و در پی تبیین عوامل مؤثر بر این تفاوت­هاست. روش پژوهش به کار گرفته شده پیمایشی بوده و نمونه‌ی جامعه‌ی آماری شامل 300 نفر (181 نفر مرد، 119 نفر زن) از ساکن در شهر تهران، که 6 منطقه (مناطق 2، 6، 10، 14، 18، 22) با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه­ای و از هر منطقه 50 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات در این پژوهش از پرسشنامه‌ی استاندارد در قالب 27 گویه استفاده شد که اعتبار آن با استفاده از اعتبار صوری و اعتبار محتوایی و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت. پس از استخراج نتایج پرسشنامه­‌ها، با استفاده از نرم‌افزار SPSS، محاسبات آماری برای یافتن رابطه‌ها، تفاوت‌ها و تبیین میان متغیرها با استفاده از آزمون­های همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس دوطرفه، رگرسیون چند متغیره و آزمون T انجام گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که جنسیت با برخی از مؤلفه­‌های انزوای اجتماعی(تنوع در روابط و منابع حمایتی در روابط) رابطه‌ی معناداری داشته، ولی با شاخص کل انزوای اجتماعی که از مجموع این مؤلفه­‌ها به دست آمده؛ رابطه‌ی معناداری نداشته است. همچنین وضعیت اشتغال، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل (دانشجو بودن یا شاغل بودن، تحصیلات بالا و مجرد بودن) عوامل مؤثری بر کاهش انزوای اجتماعی بودند.

کلیدواژه‌ها

انزوای اجتماعی؛ تفاوت‌های جنسیتی؛ شبکه‌ی اجتماعی

مراجع

-        آبرکرابی، نیکلاس. (1367). فرهنگ جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی حسن پریان، انتشارات چاپخش.

-         ابراهیمی مقدمیان، محمود. (1381). «عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر انزوای جوانان شهر همدان»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، استاد راهنما، مهدی ادیبی سده، دانشگاه اصفهان.

-         آزادار مکی، تقی. (1395). جامعه‌‌شناسی خانواده‌ی ایرانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.

-         اکبری، حسین. (1390). شناسایی وضعیت و ابعاد هویت اجتماعی شهروندان تهرانی و راه‌های ارتقای آن، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.

-         امیر کافی، مهدی. (1383). «طراحی الگوی جامعه‌شناختی انزوای اجتماعی در شهر تهران»، رساله‌ی دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

-         باستانی، سوسن؛ صالحی هیکویی، مریم. (1386). «سرمایه‌ی اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی­های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه‌ی اجتماعی زنان و مردان در تهران»، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی ٣٠ ، ص 63-95.

-        رابرتسون، یان. (1374). درآمدی بر جامعه، ترجمه‌ی حسین بهروان، مشهد: آستان قدس رضوی.

-         ریتزر،جورج. (1374). نظریه‏های جامعه‏شناسی در دوران معاصر، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         سیف‌زاده، علی؛ حقیقتیان، منصور؛ مهاجرانی، علی‌اصغر. (1396). رابطه انزوای اجتماعی و سلامت در سالمندان تهرانی، مجله‌ی آموزش و سلامت جامعه، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی سوم، صص 28-20.

-        کاستلز، امانوئل. (1389). عصر اطلاعات، پایان هزاره، ترجمه‌ی احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: سازمان چاپ و انتشار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم.

-         گرت، استفانی. (1380). جامعه‌شناسی جنسیت، ترجمه‌ی کتایون بقایی، تهران: نشر دیگر، چاپ اول.

-         گیدنز، آنتونی. (1373). جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-         محسنی، منوچهر؛ دوران، بهزاد؛ سهرابی، محمدهادی. (1385). «بررسی اثرات استفاده از اینترنت بر انزوای اجتماعی کاربران اینترنت (در میان کاربران کافی­نت‌های تهران )»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره‌ی 16.

-         محمدی جو، امیر. (1392). نقش اینترنت بر انزوای اجتماعی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، فصلنامه‌س مطالعات رسانه‌ای، دوره‌ی هشتم، شماره‌ی 22، صص 38-27.

-         مدرسی یزدی، فائزه السادات؛ فرهمند، مهناز؛ افشانی، سید علیرضا. (1396). بررسی انزوای اجتماعی دختران مجرد و عوامل فرهنگی - اجتماعی مؤثر بر آن (مطالعه‌ی دختران مجرد بالای 30 سال شهر یزد)، فصلنامه‌ی مسائل اجتماعی ایران، دوره‌ی 8، شماره‌ی 1، 121-143.

-       Bester.G, Budhal.R.S(2001),”Social isolation : a learning obstacle in the primary school”, South African Journal of Education, 21(4)

-       -Bryan, Laura(2001) "The role of network support and interference in women’s perception of romantic, friendly, and parental relationships (Statistical Data Included)", Sex Roles, a Journal of Research.

-       Kurtosi, Z. (2004) “Aspects of Gender in Social Network”, Social Identity, Information and Markets. Proceeding of Faculty of Economics and Business Administration.

-       Moore, G. (1990) “Structural Determinants of Men’s and Women’s Personal Network”, American Sociological Review, vol. 55, 726-735.

-       Van Baarsen, Berna, Tom A. B. Snijders, Johannes H. Smit, and Marijtje A. J. Van Duijn (2001). ‘‘Lonely But Not Alone: Emotional Isolation and Social Isolation as Two Distinct Dimensions of Loneliness in Older People’’, Educational and Psychological Measurement.