بررسی رابطه بین دینداری و آگاهی از حقوق شهروندی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یزد)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 8، شماره 27، شهریور 1397، صفحه 41-66   

نویسندگان

مسعود حاجی زاده میمندی¹؛ میثم غلامی²

¹دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یزد

²دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد

چکیده

آگاهی‎بخشی به عنوان یکی از کارکرد­های دین شناخته شده است. از طرف دیگر دین یک نهاد سنتی است که با نهاد­ها و ارزش­های مدرن دارای چالش و شهر جایگاه اصلی ایفای حقوق شهروندی است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه‌ی دینداری و آگاهی از حقوق شهروندی در بین دانشجویان است که برای رسیدن به اهداف پژوهش، از نظریه‌ی لاکمن استفاده شده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شده و داده‎ها با ابزار پرسشنامه که از پایایی و روایی مناسب برخوردار بوده و با استفاده از شیوه‌ی نمونه‎گیری طبقه‎ای تصادفی ساده از 384 نفر از دانشجویان دانشگاه یزد در سال 1396 جمع‎آوری شده است. برای تحلیل داده­های آماری، از تکنیک­هایی همچون تحلیل واریانس و پیرسون در نرم افزارSPSS و طراحی مدل از Amos  استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که میزان دینداری دانشجویان بالا و میزان آگاهی از حقوق شهروندی­ آن­ها متوسط است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که رابطه‌ی معنا­داری بین دینداری و آگاهی از حقوق شهروندی وجود دارد. با توجه به مدل رگرسیون، دینداری 7/19 درصد از واریانس حقوق شهروندی را تبیین می­کند.

کلیدواژه‌ها

دینداری؛ آگاهی از حقوق شهروندی؛ بعد مناسکی؛ بعد عاطفی؛ دانشگاه یزد

مراجع

-         آرون، ریمون. (1381). مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، باقر پرهام، تهران: ‌انتشارات علمی و فرهنگی.

-     اسکافی، مریم. (1386). بررسی میزان آگاهی شهروندان از حقوق و تکالیف شهروندی(مطالعه موردی: شهر مشهد)، مجله­ی علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد.

-     افشانی، سید علیرضا، یاسین خرم پور و سجاد ممبینی. (1393). بررسی رابطه­ی دینداری و خودشکوفایی(مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه یزد)، فصلنامه­ی توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره­ی سوم، شماره­ی1، 29-52.

-         امام زمانی، فریبا و احمد فولادیان. (1391). تأثیر شیوه‌های جامعه‌پذیری دینی در خانواده بر دینداری نوجوانان، فصلنامه­ی فقه و تاریخ تمدن ملل اسلامی، شماره­­ی31: 33-56.

-     تامسون، کنت و دیگران. (1381). دین و ساختار اجتماعی، مقالاتی در جامعه‌شناسی دین، ترجمه­ی علی بهرام‌پور و حسن محدثی، تهران: انتشارات کویر.

-         تقوی مریم آبادی، حمید. (1388). بررسی رابطه­ی بین نظم خانواده و بازتولید دینداری در بین شهروندان یزدی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشکده‌ی علوم اجتماعی، دانشگاه یزد.

-         توسلی، غلامعباس و محمود نجاتی حسینی. (1383). واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی5: 32-62.

-         حسام، فرحناز. (1382).هویتشهروندی،اندیشهوپژوهش، سال پنجم، شماره‌ی 21 .

-     حسین زاده، پروین و داوود ابراهیم پور. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با رضایت شهروندان شهر تبریز از رعایت حقوق شهروندی، فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناسی، سال ششم، شماره‌ی21: 59-72.

-     حقیقتیان، منصور. (1391). بررسی تأثیر شهرنشینی بر روابط اجتماعی در شهر بوشهر(آزمون نظریه‌ی لوئیس ویرث)، مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال سوم، شماره‌ی هشتم، 39-50.

-         دیرک، کسلر. (1394). نظریه‌های روز جامعه‌شناسی از آیزنشتات تا پسامدرن‌ها، مترجم کرامت‌الله راسخ، تهران: آگه.

-     ذکایی، محمد سعید. (1381). آموزش شهروندی، نشریه‌ی علوم اجتماعی(رشد آموزش علوم اجتماعی)، شماره‌ی19: 22-29.

-     ربانی، رسول؛ منصور حقیقتیان و محمد اسماعیلی. (1385). بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی و میزان آگاهی افراد از حقوق شهروندی(شهر اصفهان در سال1384)،فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال اول، شماره‌ی1، 85-106.

-         زارع، ذکریا؛ فاطمه ملک پور. (1395). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر آگاهی از حقوق شهروندی در بین شهروندان شهر سنندج، فصلنامه‌ی پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، سال11، شماره‌ی4: 161-180.

-         سالاری، محمد و مریم صفوی سهی. (1396). نقش نهاد شورای اسلامی شهر در اعتلای حقوق شهروندی(مورد مطالعه: شورای اسلامی شهر تهران) ، فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، شماره‌ی5.

-         سراج زاده، سید حسین و رحیمی، فرشید. (1392). رابطه‌ی دینداری با معناداری زندگی در یک جمعیت دانشجویی، فصلنامه‌ی راهبرد فرهنگ، شماره‌ی24، دوره‌ی6: 7-30.

-         شارع پور، محمود و اکبر علوی نیا و مریم شعبانی. (1395). بررسی میزان آگاهی از حقوق و مسؤولیت‌های شهروندی نسبت به امور شهری و عوامل اجتماعی مرتبط آن، فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال 6، شماره‌ی 18، دوره‌ی6: 1-22.

-         شجاعی زند، فرشید و علیرضا شجاعی زند و بهاره آروین.(1396). مطالعه‌ی تجربی روند‌های شکل‌گیری دین، فصلنامه‌ی راهبرد فرهنگ، شماره‌ی 37، دوره‌ی10: 51-72.

-         شجاعی، احمد و رضا هاشمی معصوم آباد و مهتاب کریمی و ساسان نیکفال مغانلو. (1394). بررسی حقوق شهروندی از دیدگاه دین اسلام، مجموعه مقالات دومین کنگره بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی، تهران.

-         شهبازی، مظفرالدین و زهرا علی پناه. (1392). بررسی جامعه‌شناختی رابطه­ی آگاهی از حقوق شهروندی و مشارکت اجتماعی شهروندان در سال 1392 (مورد مطالعه: شهروندان بالای 18 سال شهر تبریز)، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.

-     شیبانی، ملیحه و طاهره داوود وندی. (1389). تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندی در میان دانشجویان، فصلنامه‌ی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، شماره‌ی 5: 35-60.

-     شیرعلیزاده، حسن، لیلا عظیمی و صمد رسول زاده اقدم. (1393). بررسی جامعه‌شناختی رابطه‌ی بین دینداری با آشنایی از حقوق شهروندی(مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال)، فصلنامه‌ی مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال یازدهم، شماره‌ی 41:55-66.

-         صفایی پور، مسعود و سجاد ملایی و علی اصغر آدینه وند. (1390). مفهوم شهروندی، چالش‌ها و موانع قانونی پیش رو در ایران، کتاب سمینار رسانه و آموزش شهروندی، اداره‌ی کل آموزش­های شهروندی شهرداری تهران.

-         علیزاده، سکینه. (1377). درآمدی بر مطالعات مردم‌شناسی دین، فصلنامه‌ی نمایه پژوهش، شماره‌ی 5.6.

-         عیوضی، محمد رحیم. (1382). درآمدی بر رویکرد جامعه‌شناختی دین در حوزه‌ی دین‌پژوهشی، فصلنامه‌ی قبسات، شماره‌ی27: 127-140.

-     فاضلی، محمد. (1389). ارزیابیتأثیراتاجتماعی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

-         فتحی، مرضیه، مطلق، معصومه. (1395). بررسی جامعه‌شناختی آگاهی از حقوق شهروندی در بین دانشجویان دانشگاه کردستان، فصلنامه‌ی پژوهش‌های جامعه‌شناختی، سال10، شماره‌ی1.

-         قاسمی، وحید و زهرا امیری اسفرجانی. (1390). تبیین جامعه‌شناختی دینداری بر سرمایه‌ی اجتماعی درون‌گروهی(مطالعه‌ی موردی: شهر اصفهان) ،  فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی کاربردی، سال 22، شماره‌ی42: 21-46.

-         کاستلز، استنفن و آلیستر دیویدسن. (1382). مهاجرت و شهروندی،ترجمه‌ی تقی لو، تهران: نشر پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی، چاپ اول.

-         کوزر، لوئیس. (1382). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         مادورو، اتو. (1381). رویکرد‌های نومارکسیستی در زمینه‌ی استقلال نسبی در دین و ساختار اجتماعی، علی بهرام پور و حسن محدثی، تهران: نشر کویر.

-     مرجانی ریک، سجاد. (1395). تحلیل رابطه‌ی آگاهی از حقوق شهروندی با توسعه‌ی اجتماعی(مطالعه‌ی موردی: شهروندان شهر رشت) ، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، دانشکده‌ی علوم انسانی.

-         موحد، مجید و ماندانا کریمی. (1395). مطالعه‌ی رابطه‌ی عوامل اجتماعی فرهنگی با نگرش نسبت به حق‌الناس(مطالعه‌ی موردی: جوانان 18-29سال شهر شیراز) ، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی دهم، شماره‌ی 4.

-     موحد، مجید و محمد تقی عباسی شوزایی و محمد دلبر. (1388). دینداری و حقوق شهروندی: بررسی جامعه‌شناختی رابطه‌ی دینداری با حقوق شهروندی، فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی، دوره‌ی 5: 143-166.

-         میرسندسی، محمد. (1394). مقدمه­ای بر جامعه‌شناسی دین و انواع دینداری، تهران: جامعه‌شناسان، چاپ دوم.

-     نجاتی حسینی، محمود و میثم قدسی. (1393). قرائت شهروندان شهر ایوان از حقوق شهروندی، فصلنامه‌ی فرهنگ ایلام، دوره‌ی15: 7-26.

-         هزار جریبی، جعفر. (1390). احساس امنیت اجتماعی از منظر توسعه‌ی گردشگری، مجله‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال22، شماره‌ی42: 121-142.

-         همتی، رضا، وکیل احمدی. (1393). تحلیل جامعه‌شناختی از وضعیت فرهنگ شهروندی و عوامل تبیین کننده‌ی آن (مورد مطالعه: شهر ایوان)، فصلنامه‌یبرنامه‌ریزیرفاهوتوسعه‌یاجتماعی، سال پنجم، شماره‌ی18: 139-182.

-         همیلتون، ملکم. (1377). جامعه‌شناسی دین، محسن ثلاثی، تهران: نشر تبیان.

-         ویلم، ژان پل. (1377). جامعه‌شناسی ادیان، عبدالرحیم گواهی، تهران: نشر تبیان.

-         یغمایی، محمدتقی. (1380). دینداری نوجوانان و عوامل مؤثر بر آن، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی.

-          Brown, A. M. B., & Kristiansen, A. (2008). Urban policies and the right to the city: Rights, responsibilities and citizenship.

-          Coffé, H., & van der Lippe, T. (2010). Citizenship Norms in Eastern Europe. Social Indicators Research, 96(3), 479-496.‏

-          Dahrendrof, R (1994)." Citizenship and : Beyond: The social Dynamics of an Idea", in B.S Turner and Hamilton(ed) Citizenship Critical Concept, London :Rutledge.

-          Macklin, A. (2014). Citizenship revocation, the privilege to have rights and the production of the alien. Queen's LJ, 40, 1.‏

-          Meyer, K., Rizzo, H., & Ali, Y. (1998). Islam and the extension of citizenship rights to women in Kuwait. Journal for the Scientific Study of Religion, 131-144.‏

-          Zembylas, M., & Loukaidis, L. (2018). Emerging relationships between religious education and citizenship education: Teachers’ perceptions and political dilemmas in Cyprus. British Journal of Religious Education, 40(2), 169-181.‏