مطالعه‌ی جامعه شناختی نقش مداخله گرایانه‌ی سرمایه های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه ی اقتصادی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 8، شماره 27، شهریور 1397، صفحه 1-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محسن نیازی¹؛ محمد عباس زاده²؛ موسی سعادتی^{* 3}

¹استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه کاشان

²دانشیارگروه جامعه شناسی دانشگاه تبریز

³دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه کاشان

چکیده

بروز رفتارهای مخاطره­آمیز دوره‌ی جوانی در دهه­های اخیر، تهدیدی جدی علیه سلامت فردی و اجتماعی فرد است که می­تواند چرخه‌ی زندگی  این قشر را با مشکلات اساسی روبه­رو سازد. در تحقیق حاضر نیز براساس رویکرد نظری بوردیو به بررسی نقش مداخله­گرایانه‌ی سرمایه­های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه‌ی ­اقتصادی  بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش پیمایش است و جامعه‌ی آماری در این پژوهش، شامل کلیه‌ی افراد واقع در سنین 34-15 سال شهر تبریز به تعداد 579694 نفر است، که از این تعداد، 630 نفر با استفاده از فرمول آماری کوکران و شیوه‌ی نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه محقق ساخته است، برای برآورد اعتبار پرسشنامه از اعتبار صوری و سازه­ای و برای سنجش پایایی از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب پایایی به­ دست آمده برای تمامی متغیرها بالاتر از 7/0 است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزارهای SPSS 22 و Smart-PLS استفاده شده است. ­نتایج تحقیق حاکی از آن است که همبستگی بین مؤلفه­های سرمایه‌ی فرهنگی (بعد تجسدیافته و عینیت یافته)، سرمایه‌ی نمادین و سرمایه‌ی اقتصادی با بروز رفتارهای پرخطر در سطح معناداری کمتر از 01/0 به تأیید رسید، نوع رابطه نیز منفی و معکوس است. براساس مدل معادلات ساختاری پژوهش، متغیرهای حاضر در مدل توانسته­اند 7/15  درصد از تغییرات متغیر وابسته‌ی رفتارهای مخاطره‌آمیز را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبیین نمایند.

کلیدواژه‌ها

سرمایه‌ی فرهنگی؛ سرمایه‌ی نمادین؛ سرمایه‌ی اقتصادی؛ رفتار پرخطر؛ جوان

مراجع

-     احمدی جم، لیلا. (1391). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر در زمینه‌ی رانندگی، خشونت فیزیکی و قانون‌شکنی، مصرف مواد، رفتار جنسی و تغذیه و تحرک براساس علائم اختلال شخصیت مرزی و شیوه‌های فرزندپروری در دانشجویان شهر شیراز، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه شیراز، دانشکده‌ی علوم تربیتی و روانشناسی.

-     احمدی، حبیب و معینی، مهدی. (1394). بررسی رابطه‌ی مهارت‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر جوانان: مطالعه‌ی موردی شهر شیراز، فصلنامه‌ی پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شماره‌ی پیاپی 9، شماره اول، صص 24-1.

-     اسدپور، خدیجه. (1395). بررسی میزان شیوع و گرایش به رفتارهای پرخطر در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز و عوامل مرتبط با آن، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی حقوق و علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-     اسلامی بناب، سید رضا. (1392). میزان گرایش به اغتشاشات شهری و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: جوانان استان آذربایجان شرقی)، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان شرقی. 

-     براتی­مقدم، انیسه. (1393). رابطه‌ی سبک زندگی مخاطره‌آمیز و احساس امنیت در حوزه‌ی عمومی در میان جوانان شهر یزد، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه یزد، دانشکده‌ی علوم اجتماعی.

-     بک، لس، بنت، اندی، دسفور ادلز، لورا، گیبسون، مارگارت، اینگلیز، دیوید، جاکوبز، رونالد، وودوارد، یان. (1395). مقدمه­ای بر جامعه‌شناسی فرهنگی، ترجمه‌ی غلامرضا حداد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

-         بون ویتز، پاتریس. (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو، ترجمه‌ی جهانگیر جهانگیری، حسن پورسفیر، تهران: نشر آگه.

-     پروین، ستار. (1393). ارزیابی پیامدهای اجتماعی – فرهنگی خوابگاه­های خودگردان (خصوصی)، طرح پژوهشی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

-     جعفری، قاسم. (1389). مطالعه‌ی جامعه‌شناختی سهم عوامل ساختاری و یادگیری اجتماعی در بزهکاری نوجوانان در شهر تبریز (مطالعه­ی موردی مناطق حاشیه‌نشین)، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی.

-         جلائی پور، حمیدرضا، محمدی، جمال. (1388). نظریه‌ی متأخر جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.

-     جمشیدیها، غلامرضا، پرستش، شهرام. (1386). دیالکتیک منش و میدان در نظریه‌ی عمل پیر بوردیو، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 30، صص:1-32.

-         جنکینز، ریچارد. (1396). پی یر بوردیو، ترجمه‌ی لیلا جو افشانی، حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

-     حسنی، محمدرضا. (1394). شرمسازی بازپذیر کننده و بزهکاری: تحلیل جامعه‌شناختی نظریه‌ی شرمسازی بازپذیر کننده«بریث ویت» در بستر خانواده، پایان‌نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم اجتماعی و اقتصادی.

-     حسینی، سیدحسین. (1393). بررسی عوامل اجتماعی – فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر مود مطالعه: دانش­آموزان پسر دوره راهنمایی شهر اهواز، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی.

-         حسینی، سیده محبوبه، کریمی، صلاح­الدین. (1395). سرمایه‌ی اجتماعی راهی برای ارتقاء کیفیت زندگی، تهران: انتشارات آوای نور.

-     دارایی­زاده، علی. (1393). بررسی جامعه­شناختی اثرات عوامل ساختاری و سرمایه­ای بر سبک زندگی ناسالم در بین جوانان شهر دلفان، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-         داوری، علی، رضازاده، آرش. (1393). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

-     دهقان دهنوی، گلنار. (1392). بررسی رابطه‌ی بین سرمایه‌ی فرهنگی با بروز انواع رفتارهای پرخطر در بین جوانان (مطالعه‌ی موردی: دانشجویان دانشگاه یزد)، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد، دانشکده‌ی علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-     رحیمی، نوشین. (1392). رفتار سلامت و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهروندان شهر ارومیه)، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-         ریتزر، جورج. (1387). نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-     سعادتی، موسی. (1396). تبیین جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای پرخطر (مورد مطالعه: جوانان 34-15 سال شهر تبریز)، پایان نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، دانشکده‌ی علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی.

-     سعادتی، موسی، عباس زاده، محمد. (1392). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر پرخاشگری در بین تماشاگران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان شرقی.

-     سلیمانی، محمدرضا. (1386). تبیین جامعه‌شناختی گرایش به مصرف سیگار: کاربست تجربی نظری­های پیوند اجتماعی هیرشی و تقویت افتراقی اکرز، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی.

-     سید عباس زاده، میر محمد؛ امانی ساری بگلو، جواد؛ خضری آذر، هیمن؛ پاشوی، قاسم. (1391). مقدمه‌ای بر مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش PLS و کاربرد آن در علوم رفتاری با معرفی نرم‌افزارهایSmart PLS، Visual PLS، PLS-Graph، ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.

-         شارع پور، محمود. (1389). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت.

-         شامپاین، پاتریک. (1393). پیر بوردیو، ترجمه‌ی: ناهید مؤید حکمت، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-         شوتس ایشل، رینر. (1391). مبانی جامعه­شناسی ارتباطات، ترجمه­‌ی کرامت الله راسخ، تهران: نشر نی.

-         صالحی امیری، سیدرضا، سپهرنیا، رزیتا. (1394). الگوی ارتقای سرمایه‌ی فرهنگی در ایران، تهران: انتشارات ققنوس.

-         فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نشر نی.

-         گرنفل، مایکل. (1393). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه­‌ی محمد مهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.

-         گیدنز، آنتونی. (1392). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه‌ی ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-     مایلز، استیون. (1392). جامعه‌شناسی جوانان: روند تغییرات در سبک زندگی جوانان، ترجمه‌ی نعیمه جوان، مینا قریب، تهران: انتشارات جامعه شناسان.

-     محسنین، شهریار؛ اسفیدانی، محمد رحیم. (1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار Smart-PLS (آموزشی و کاربردی)، تهران: مؤسسه‌ی کتاب مهربان نشر.

-         معصومی­راد، رضا. (1393). تحرک اجتماعی، تهران: انتشارات مؤسسه‌ی مطالعات و مدیریت جامعه و تخصصی جمعیت کشور.

-     ناجی، مامیثا. (1390). رابطه‌ی افسانه­ی شخصی، رفتارهای پرخطر با سلامت عمومی در دانش آموزان دختر و پسر سوم دبیرستان شهر قزوین، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، دانشکده‌ی علوم اجتماعی.

-         هال، جان آر، نیتس، مری جو. (1391). فرهنگ از دیدگاه جامعه­شناختی، ترجمه‌ی: فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات سروش.

-         هوگارد، جفری جی. (1393). رفتارهای دردسرآفرین در نوجوانی، ترجمه‌ی: امیر خطیبی، تهران: نشر رشد.

-          Bourdieu, P. (2006). The Form of Capital in Education, Globalization and Social Change, Oxford: Oxford University Press.

-          Bourdieu, P., Passeron, J.C. (1990). Reproduction in Education, Society, and Culture, Sage Publications.

-          Bourdieu, P., Wacquant, L. (1989). Towards a Reflexive Sociology: A workshop with Pierre Bourdieu, Journal of sociological Theory, 7(1), PP: 26-63.

-          Carswell, S, B. (2007), Delinquency among African American youth parental attachment, socioeconomic status, and peer relationships, New York: LFB Scholarly Pub.

-          Crosby, R, A., Santlle, J, S., DiClemente, R, J. (2009) Adolescent Health: Understanding and Preventing Risk Behaviors, San Francisco: Jossey-Bass.

-          Enyeart Smith, T, M. (2004). A Comparison of Health Risk Behaviors Among College Students Enrolled in a Required Personal Health Course vs. Enrolled in an Elective Personal Health Course, Dissertation of Doctor of Philosophy in Teaching and Learning, Virginia Polytechnic Institute and State University.

-          Fine ,B. (2011) Social Capital versus Social Theory: Political Economy and Social Science at the Turn of the Millennium, London: Routledge Poblication.

-          Flora, C., Emery, M., Fey, S., Bregendahl, C. (2005). Community capitals: a tool for evaluating strategic interventions and project, north central regional center for rural development,Iowa State University.

-          Grenfell, M., Hardy, C. (2007). Art Rules: Pierre Bourdieu and the Visual Art, Oxford: Berg Press.

-          Jessor, R., Jessor, S. L. (1977). Problem behavior and psychosocial development: a longitudinal study of youth, New York: Academic Press.

-          Lau, J. T. F., Tsui, H. Y., Lam, L. T., & Lau, M. (2007). Cross-boundary substance usesamong Hong Kong Chinese young adults. Journal of Urban Health, 84(5), pp: 704-721.

-          Moore, R. (2004). Education and Society: Issues and Explanations in the Sociology of Education, Cambridge: Polity Press. 

-          Pfeiffer, C., Ahorlu, C, K., Alba, S., Obrist,   B. (2017). Understanding resilience of female adolescents towards teenage pregnancy: a cross-sectional survey in Tanzania, Journal of Reproductive Health, 10(11), pp: 1-12.

-          Pinxten, W., Lievens, J. (2014). The importance of economic, social and cultural capital in understanding health inequalities: using a Bourdieu based approach in research on physical and mental health perceptions, Journal of Sociology of Health & Illness, (xx)(xx), pp: 1-15.

-          Richter, M. (2010). Risk Behavior in Adolescence Patterns, Determinants and Consequences, Springer Science & Business Media.

-          Ruangkanchanasetr, S., Plitponkarnpim, A., Hetrakul, P., Kongsakon, R. (2005). Youth risk behavior survey: Bangkok, Thailand. Journal of Adolescent Health, 36, pp: 227–235.

-          Sales, J.M., Irwin, J., Charles, E. (2009). Theories of Adolescent Risk Taking: The Biopsychosocial Model, Journal of public Health,36(5), pp: 31-50.

-          Sallee, D, N. (2002), Youth at Risk: An Analysis of the Health Behaviors of Roanoke County Students, Dissertation  of Doctor of  Philosophy in Educational Curriculum and Instruction,Faculty of Virginia Polytechnic Institute and State University.

-          Soroka, V., & Rafaeli, S. (2006). Invisible Participants: How Cultural Capital Relates to Lurking Behavior, Proceedings of The 15th International Conference on World Wide Web, PP: 163-172.

-          Stevens, P., Griffin, J. (2001). Youth High-Risk Behaviors: Survey and Results, Journal of Addictions 6 Offender Counseling, (6), pp: 31-42.

-          Taylor, P. (2007). Investigating Cultural and Identity, London Collins Quoted in Communication Studies: The Essential Resource Cultural, Communication and Context, PP: 199-200.

-          Tu, X, C., Lou, E., Gao, N., Li, L., S. Zabin. (2012). The Relationship between Sexual Behavior and Nonsexual Risk Behaviors among Unmarried Youth in Three Asian Cities, Journal of Adolescent Health, 4(50), pp: 75-82.

-          Wang, J., Deng, X, J., Wang, J, J., Wang, X, W., Xu, L. (2013). Substance Use, Sexual Behaviors, and Suicidal Ideation and Attempts among Adolescents: Findings from the 2004 Guangzhou Youth Risk Behaviors Survey, Public Health, 123(2), pp: 116-121.

-          Webb, J. (2012). Understanding Bourdieu, Sage Publication.

-          Zamboanga, B., Carlo, G., Raffaelli, M. (2014) Problem Behavior Theory: An Examination of the Behavior Structure System in Latino and non-Latino College Students, Revista Interamericana de Psicología/Interamerican Journal of Psychology, 58(2), pp: 253-262.

-          Zuckerman, M. (2006). Sensation Seeking and Risky Behavior, American Psychological Association.