مطالعه‌ی جامعه‌شناختی رابطه ی حقوق اجتماعی - سیاسی شهروندی با سرزندگی آنها (مطالعه‌ی موردی: شهر همدان)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 8، شماره 27، شهریور 1397، صفحه 67-96   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

اعظم خطیبی

دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه پیام نور، گروه علوم اجتماعی – ایران

چکیده

بر اساس تحقیقات انجام شده، سرزندگی شهری از مؤلفه­های سازنده‌ی کیفیت طراحی شهری است که اعتماد، امنیت و امید به آینده را در شهروندان تقویت می­کند. سرزندگی از دیدگاه فضای شهری و امکانات خدماتی مورد مطالعه قرار گرفته اما از دیدگاه جامعه­شناختی بررسی نشده است. هدف این تحقیق نیز بررسی جامعه­شناختی رابطه بین حقوق اجتماعی – سیاسی شهروندی با سرزندگی شهروندان با استفاده از نظریه­های برخی از جامعه­شناسان و روانشناسان در حوزه­ی شهری و سرزندگی مانند دینر و همکارانش، مایرز و فریدمن، مک لین، ترنر، ­کوهن و ولپ، گیدنز و... است.­ روش تحقیق توصیفی از نوع­ پیمایشی و رویکرد آن جامعه­شناختی است. جامعه‌ی آماری این تحقیق، شهروندان همدانی حاضر در زمان مطالعه بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد شد و شیوه‌ی نمونه­گیری تصادفی مرحله­ای بود. ابزار گردآوری اطلاعات، استفاده از پرسشنامه­های بومی شده‌ی ­پاول والین، شوسلر، و رابینسون و دیگران و واحد تحلیل فرد بود. یافته­ها نشان داد: حقوق شهروندی و میزان سرزندگی شهروندان در حد متوسط است. در میزانِ سرزندگی و مشارکت اجتماعی- سیاسی زنان و مردان تفاوت وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد، همبستگی قوی‌ای بین حقوق شهروندی با سرزندگی وجود دارد(563/0=­­­­R­ ­) و مؤلفه­ی ایمان به مشارکت اجتماعی- سیاسی شهروندان بیشترین تبیین‌کننده‌ی سرزندگی است(543/0= β­­).

کلیدواژه‌ها

سرزندگی؛ تعلق به اجتماع سیاسی؛ حقوق شهروندی؛ مشارکت اجتماعی- سیاسی؛ ایمان به مشارکت اجتماعی- سیاسی

مراجع

-         الیاسی، محمدحسین؛ رادان، احمدرضا. (1386). رابطه‌ی منزلت اجتماعی پلیس با میزان احساس امنیت شهروندان تهرانی، فصلنامه‌ی امنیت، دوره‌ی 5، شماره‌ی 4، ویژه­نامه‌ی افکار عمومی و امنیت.

-         پورعزت، علی اصغر؛ قلی‌پور، آرین؛ باغستانی برزکی، حوریه. (1389). رابطه‌ی آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی با پاسخ گویی و شفافیت سازمان‌ها، رفاه اجتماعی، 10­ (38)، ص7 -40.

-         پورمحمدی، محمدرضا؛ صدر موسوی، میرستار؛ آذر، علی. (1389). بررسی و تحلیل پایداری و سرزندگی مناطق تبریز با تأکید بر امنیت شهری با نگرش جامعه‌شناختی، مجله‌ی مطالعات جامعه­­شناسی، بهار 1389، سال دوم، شماره‌ی 6، ص 26-6.

-         توسلی، غلامعباس و نجاتی حسینی، سید محمود. (1383). واقعیت اجتماعی شهروندی، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی پنجم، شماره‌ی 2، تابستان 1383، ص 62-32.

-         خستو، مریم؛ سعیدی رضوانی، نوید. (1389). عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری، مجله‌ی هویت شهر، بهار و تابستان 1389، شماره‌ی 6، ص 63 - 74.

-         ذکایی، محمدحسین. (­1380). اخلاق شهروندی: رابطه‌ی هویت‌یابی جمعی و ارزش­های دیگرخواهانه، نامه‌ی انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره‌ی 5: 80-61.

-         رهبری، لادن؛ شارع پور، محمود. (1393). جنسیت و حق به شهر: آزمون نظریه‌ی لوفور در تهران، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی چهاردهم، شماره‌ی 1، بهار 1393، ص 141-116.

-         زرگری نژاد، غلامحسین. (1387). تاریخ صدر اسلام، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.

-         شیانی، ملیحه. (1381). "تحلیلی جامعه‌شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان"، مجله‌ی جامعه­شناسی ایران، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی 15، ص 80-60.

-         شیانی، ملیحه. (­1382). وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن در ایران، رساله‌ی دکتری جامعه‌شناسی­، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

-         عباسی، فرهاد. (1392). "درآمدی بر مفهوم، مبانی و انواع حقوق شهروندی در اسلام"، فصلنامه‌ی اندیشمندان حقوق، سال دوم، شماره‌ی 5، پاییز 1392: 72-45.

-         فالکس، کیث. (1381). شهروندی، ترجمه‌ی محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.

-         فکوهی، ناصر. (1388). تقویت اخلاق شهروندی، راهی برای گذار به مردم‌سالاری مشارکتی، مجله‌ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره‌ی سوم، شماره‌ی 2، تابستان 1388، شماره‌ی پیاپی 6، ص22-7.

-         فکوهی ، ناصر. (1381). تاریخ اندیشه و نظریات انسان‌شناسی، تهران: نشر نی.

-         فیض الاسلام اصفهانی ال محمد دیباج، علی نقی. (1368هق). نهج البلاغه، باب نامه­ها، تهران: به قلم علی نقی(فیض الاسلام).

-         کاتوزیان، ناصر. (1370). مقدمه‌ی علم حقوق، تهران: انتشارات انتشار.

-         کاظمی، محمود. (1386). بررسی روش­های تحقق آموزش همگانی شهروند در مشهد، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد، چاپ نشده.

-         کوان، رابرت. (2005) فرهنگ شهرسازی[1]، مترجم: انجمن مترجمین پارسی، ناشر­: پرهام نقش، سال چاپ 1389.

-         کشاورز، امیر؛ مولوی، حسین؛ کلانتری، مهرداد. (1387). رابطه بین سرزندگی و ویژگی­های جمعیت‌شناختی با شادکامی در مردم شهر اصفهان،مطالعات روان‌شناختی، زمستان 1387، دوره‌ی 4، شماره‌ی 4، ص 64- 45.

-         گلکار، کورش. (1379). "مؤلفه­های سازنده­ی کیفیت طراحی شهری"، نشریه‌ی علمی – پژوهشی صفه، شماره‌ی 32، ص 65-38.

-         گولد، جولیوس. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه‌ی محمد جواد زاهدی مازندرانی، تهران: انتشارات مازیار.

-         گیدنز، آنتونی. (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه‌ی ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-         گیدنز، آنتونی. (1381). جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، چاپ هفتم، نشر نی.

-         لطف‌آبادی، حسین. (1383). نظریه­پردازی و مقیاس­سازی برای سنجش نظام ارزشی، فصلنامه‌ی علمی – پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، شماره‌ی7: 58-33.

-         لطف‌آباد، حسین. (1385). آموزش شهروندی ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش‌آموزان، فصلنامه‌ی علمی – پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، شماره‌ی 17: 22-11.

-         لطف‌آبادی، حسین؛ نوروزی، وحیده. (1383). بررسی نگرش دانش‌آموزان دبیرستانی و پیش دانشگاهی ایران و جهانی شدن و تأثیر آن بر ارزشها و هویت دینی­ و ملی آنان، فصلنامه‌ی علمی­– پژوهشی نوآوری‌های آموزشی، شماره‌ی 9: 119-88.

-         میلر، دلبرت. سی. (1380). راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی، ترجمه‌ی هوشنگ نایبی، تهران: چاپ اول، نشر نی.

-         نجاتی، حسینی، سید محمود. (1380 ب). جامعه­ی مدرن، شهروندی و مشارکت، فصلنامه‌ی مدیریت شهری، 5: 15-7.

-         نجاتی، حسینی، سید محمود. (1385). جایگاه شهروندی در گفتمان شوراهای اسلامی، ماهنامه‌ی شوراها، شماره‌ی 5: 16- 14.

-         وزیری، مژده؛  شیرزادی اصفهانی، هما. (1389)، بررسی رابطه جو سازمانی با شادمانی و سرزندگی در اعضای هیأت علمی دانشگاه الزهرا(س)، اندیشه‌های نوین تربیتی، ­تابستان 1389، دوره‌ی 6، شماره‌ی 2: 173-190.

-         هومن، حیدرعلی. (1380). تحلیل داده‌های چند متغیری در پژوهش رفتاری، تهران: نشر پارسا، چاپ اول.

-         هومن، حیدرعلی. (1395). تحلیل داده‌های چند متغیری در پژوهش رفتاری، تهران: پیک فرهنگ.

-        Aristo tel. (1981) the Politics, ed Ernest Baker. Oxford: Oxford University Press.

-        Bostic, J.H, (2003).Constructive thinking, mental health and physical health, PhD dissertation, Saint Louis University.

-        Cohen, Jean. I.(1999). Changing Paradigms of Citizenship and the Excursiveness of the Demos. International Sociology, vol4 (3): 245-268.

-        Diener, E. Diener, M. & Diener, G, (1995). ''Factors predicting the subjective well- being (Happiness and life satisfaction)". A printer report and new comers. http:// www./s. psych.uivc. edu/ a- ediener/fag. html.

-        Fenster, T. (2005), Identity Issues and Local Governance: Women's Everyday Life in the City, Social Identities, 11(1): 23-39.

-        Friedmann, John. (2002). the prospect of cities. Minneapolis: University of Minnesota Press.

-        Fery, Bruno (2003). Flexible Citizenship for a global society, Politics. Philosophy and Economics, 2(1): 93-114.

-        Kofman, E. Lebas, E. (1996). Writing on Cities, Oxford: Blackwell publisher.

-        Kuhn, Annette and Wolpe, Ann Marie (1978), Feminism and materialism, In, Annette Kuhn and Ann Marie Wolpe (eds.), Feminism and Materialism Women and modes of Production, London: Routledge and Kegan Paul, 1-10.

-        Kutner, Michael H. & Nachtsheim, Christopher J. John (2005) Applied Linear Regression Models­, on Amazon.com. Shipping on qualifying offers. Good condition. (ISBN-10: 0071122214, ISBN-13: 978).

-        Landry, Charles. (2000). The Production of private space and its implications for Urban social relations, Political Geography, 27, 74-95, www.elsevier.com/Locate/Polgeo.

-        Lefebvre, Henri, (1996), The Urban Revolution, translated by Robert Bononno, New York: University of Minnesota press.

-        Marshall, T.H., (1973). Class, Citizenship and Social Development, Westport: Greenwood Press.

-        Massey, D. (1994), Space, Place and Gender, Cambridge: Polity Press.

-        Mclean, I. (1996). Xford Dictionary of Politics, Oxford University Press.

-        Myers, P.G, (2004). Happy and health, Psychology science, 70: 97- 98.

-        Paul, Wallin. (1953). A Gattman scale for measuring Women, s Neighborliness, American Journal of Sociology, 59(1953): 243-46. Copyright 1953 by the University of Chicago.

-        Pocock. J.G.A. (1995). The idea of citizenship since Classical imes. In R. Biner (ED). Theorizing Citizenship: pp 29-53. Albany. NY:Suny Press.

-        Robinson, John, P., et al., (­1963). Measuries of Political Attitudes (An Arbor: University of Mhchigan, Institute of Social Research: 427-35.

-        Ryan, R.M & Frederick, C.M, (1997).On energy, personality and health: subjective vitality as a dynamic reflection of well-being, Journal of personality, 65: 529-565.

-        Schuesler, Karl. F., (1982). Measurning Social Life Feelings, San Francisco: Jossey. Bass.

-        Shaklar,J.(1995). American citizenship, Cambridge, MA: Harvard University Press.

-        Todd, Samud.(2006).A Causalmodel depicting the influence of selected task and employee variables on organization citizenship behavior; The Florida state, University, Oleg of education, pp 2-18 Leekibeom.

-        Turner, Bryan. S. (1990). “Outline of a Theory of Citizenship”, Sociology.24:pp189-217.

-        Turner, Bryan. S. (1993).Contemporary problems in the theory of citizenship in B Turner ed Citizenship and social theory. London: Sage, Chap 1.

 

---

[1] The Dictionary of Urbanism