بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقه‌ی 7 شهرداری تهران با تأکید بر راهکارهای تقویت آن

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 7، دوره 8، شماره 27، شهریور 1397، صفحه 175-212   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین دانش مهر^{* 1}؛ علیرضا کریمی²؛ انور محمدی³

¹استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

²استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

³دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران

چکیده

در سال­های اخیر، پایداری اجتماعی یکی از موضوعات مهم گفتگوهای سیاسی دولت­های غربی شده است. نتیجه‌ی این اتفاق، تلاش برای تعریف موضوعات مرتبط با این مفهوم است. پایداری اجتماعی را به عنوان یک مفهوم، می­توان مجموعه­ای از شاخص­ها همچون؛ دسترسی (اشتغال، فضای باز، خدمات محلی)، بهداشت و بهزیستی، انسجام اجتماعی، توزیع عادلانه‌ی اشتغال و درآمد، مشارکت محلی، میراث فرهنگی، آموزش، مسکن و ثبات جامعه، ارتباط و حرکت، عدالت اجتماعی، حس مکان و تعلق تعریف نمود.
هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقه‌ی 7 شهرداری تهران با تأکید بر راهکارهای تقویت آن است. روش تحقیق از نوع کمّی- پیمایشی است. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل تمامی ساکنان منطقه‌ی 7 شهر تهران است. که از بین آنها 600 نفر بر اساس روش نمونه­گیری تصادفی و طبق فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شده است. در این تحقیق برای جمع­آوری اطلاعات پژوهش، از پرسشنامه‌ی 76 گویه­ای ابعاد کالبدی و غیر کالبدی پایداری اجتماعی استفاده گردید. هر یک از سؤالات پرسشنامه به صورت پنج گزینه­ای و براساس مقیاس لیکرت امتیازبندی شدند و برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. روایی ابزارها با استفاده از روش محتوایی و روایی سازه تأیید شد. نتایج نشان داد که وضعیت متغیرهای دسترسی و کیفیت خدمات و امنیت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران بالاتر از میانگین و در وضعیت متوسط رو به زیاد بوده است ولی وضعیت متغیرهای زیبایی­شناسی، محیط­ زیست، تراکم و انبوهی، تغییرات کاربری و ناهماهنگی کارکردی، احساس تعلق، مسؤولیت­پذیری و همسایگی و امید به آینده و مهاجرت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران پایین­تر از میانگین و در وضعیت متوسط رو به کم بوده است. همچنین بررسی نتایج نشان داده که وضعیت متغیرهای وضعیت اقتصادی و توزیع عادلانه و مشارکت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران در حد متوسط بوده است.

کلیدواژه‌ها

توسعه‌ی پایدار شهری؛ پایداری اجتماعی؛ بعد کالبدی؛ بعد غیرکالبدی؛ منطقه‌ی 7 شهرداری تهران

مراجع

-      اذانی، مهری و همکاران. (1392). بررسی شاخص‌های توسعه‌ی پایدار محله­ای منطقه‌ی 13 اصفهان، مجله‌ی برنامه­ریزی فضایی، سال سوم، شماره‌ی دوم، پیاپی 9، تابستان، صص 119-142.

-      تقوایی، مسعود و صفرآبادی، اعظم. (1392). توسعه‌ی پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمانشاه)، مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره‌ی ششم، بهار، صص 1-22.

-      تیموری، ایرج و همکاران. (1391). ارزیابی پایداری اجتماعی با استفاده از منطق فازی (مورد: شهر تهران)، فصلنامه‌ی انجمن جغرافیای ایران، دوره‌ی جدید، سال 10، شماره‌ی 35، زمستان، صص 19-39.

-      جمعه‌پور محمود، نجفی غلامرضا، شفیعا سعید. (1391). «بررسی رابطه‌ی تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران». جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 23، شماره‌ی 4، صص 185-200.‎

-      ذاکریان ملیحه، موسوی میرنجف، کشکولی باقری، علی. (1389). «تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعه‌ی پایدار»، مجله‌ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره‌ی دوم، سال اول، صص: 61-84.

-      رکنی پور، مهرداد. (1385). ارزیابی استراتژی­های منطقه‌ی کلانشهری از دیدگاه توسعه‌ی پایدار، به راهنمایی مجتبی رفیعیان، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده‌ی هنر، پایان­نامه‌ی دوره‌ی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه­ای.

-      سجادی ژیلا، محمدی کاوه. (1390). «تحلیل اجتماعی- فضایی در بافت­های فرسوده شهری، مطالعه‌ی موردی: بافت مرکزی شهر سردشت»، مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره‌ی ششم، سال دوم، صص: 55-70.

-      سرایی محمد حسین، لطفی صدیقه، ابراهیمی سمیه. (1389). «ارزیابی و سنجش سطح پایداری توسعه‌ی محلات شهر بابلسر» مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره‌ی دوم، پاییز 1389. صص 27-60.

-      قماشچی، وحید. (1379). مشارکت مردمی در توسعه‌ی پایدار، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، مجله‌ی صفه، شماره‌ی 31، پاییز 1379.

-      محمودی سید مهدی، زنگانه احمد، بهروزی نیا طهمورث. (1389). «کیفیت محیط شهری: مطالعه‌ی موردی: نارمک منطقه‌ی چهار شهرداری تهران». مجله‌ی مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره‌ی 22 . صص 1- 22.

-      مشکینی، ابوالفضل و همکاران. (1392)،. تحلیل فضایی سنجش پایداری اجتماعی شهری(مطالعه‌ی موردی: مناطق 22 گانه‌ی شهر تهران)، مجله‌ی جغرافیا، دوره‌ی جدید، سال یازدهم، شماره‌ی 39، زمستان، ص 186.

-       Berkes, F., & Folke, C. (1998). Linking social and ecological systems for resilience and sustainability. Linking social and ecological systems: management practices and social mechanisms for building resilience, 1, Cambridge University Press, New York,13-20.

-       Burton, I. (1987). Report on reports: Our common future: The world commission on environment and development. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 29(5), 25-29.

-       Beck, U. (1992) Risk Society — Towards a New Modernity. London: Sage.

-       Chambers, R., & Conway, G. (1992). Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. Institute of Development Studies (UK).

-       Colantonio, A. (2009) Traditional and Emerging Prospects in Social Sustainability, OxfordInstitute for Sustainable Development, EIBURS Working Paper Series, Oxford, www.brookes.ac.uk /schools /be/oisd /sustainable _communities /resources/Social Sustainability Prospectspaper. pdf, accessed 1 July 2009.

-       Colantonio, Andrea .(2007) Social Sustainability: An Exploratory Analysis of its Definition, Assessment, Methods, Metrics and Tools, Oxford Institute for Sustainable Development (OISD), Oxford OX3 0BP UK.

-       Colantonio, A. (2008b) Traditional and Emerging Prospects in Social Sustainability. Measuring Social Sustainability: Best Practice from Urban Renewal in the EU. Headington, Oxford Brookes University: Oxford Institute for Sustainable Development (OISD) - International Land Markets Group.

-       Colantonio, Andrea. Dixon T.(2009) Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities, Wiley-Blackwell; 1 edition.

-       Dempsey, N. Brown, C. Bramely, G (2012),The key to sustainable urban development in uk cities? The influence of density on social sustainability,Volume77, Progress in planning, N77, pp89-141, www.elsevier.com /locate/pplann.

-       European Panel on Sustainable Development (EPSD), 2004, From here to Sustainability – Is the Lisbon/Goteborg Agenda Delivering?, EPSD Report No 1, 2004-12-01

-       Jarvis, H., Pratt, A. and Cheng-Chong Wu, P. (2001) The Secret Life of Cities: The Social Reproduction of Everyday Life, Pearson Education, Harlow.

-       Harris, M.J., ٢٠٠٠, Basic Principles of Sustainable Development, GlobalDevelopment andEnvironment institute, Tufts University Medford MA 02155, USA.

-       Gates Rick, Lee Mario (2005) Difition Social sustainability, Vancouver City Council.

-       Landry, C. 2007. The Creative City. A Toolkit for Urban Innovators. London: Sterling.

-       Lele, S. M. (1991). Sustainable development: a critical review. World development, 19(6), 607-621.

-       Littig, B., & Griessler, E. (2005). Social sustainability: a catchword between political pragmatism and social theory. International Journal of Sustainable Development, 8(1-2), 65-79.

-       Ogbazi.J.U (2013) ,Alternative Planning approaches and the sustainable cities programme in Nigeria, Habitat International.N 40, pp 109-118.

-       Olsen, K. H. (2007). The clean development mechanism’s contribution to sustainable development: a review of the literature. Climatic Change, 84(1), 59-73.

-       World Commission on Environment and Development (1987) Our Common Future, Oxford University Press, Oxford.

-       region7.tehran.ir