ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری اجتماعی ـ فرهنگی محلات شهر پیرانشهر (با توجه به زیرگروه های جمعیتی)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 8، شماره 28، آذر 1397، صفحه 133-164   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

براتعلی خاکپور¹؛ ابراهیم شریف زاده اقدم^{* 2}؛ عبداله شیخی³

¹دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل نقش مدیریت شهری در پایداری اجتماعی - فرهنگی محلات شهری است تا ضمن بیان تفاوت‌های موجود در گروه­های متفاوت جامعه‌ی شهری و خرده‌فرهنگ‌های آن، به تحول فضای شهری پرداخته و نحوه‌ی عملکرد مدیریت شهری در رابطه با همگونی اجتماعی، هویت محله­ای، سرزندگی، تعلق خاطر مکانی و امنیت به­ عنوان شاخص‌های پایداری محله­ای، تبیین شود. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی است. روش جمع­آوری داده­ها به صورت پیمایشی (پرسشنامه ساخت­یافته) بوده است و برای تحلیل پرسشنامه­ها از نرم­افزار SPSS و برای رتبه­بندی محلات نیز از نظر پایداری محله­ای از مدل­های ویکور، AHP و نرم­افزارExport Choice استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که متغیرهای مستقل تحقیق توانسته‌اند تأثیر معناداری بر پایداری اجتماعی فرهنگی محلات شهری پیرانشهر داشته باشند. درواقع، تحلیل رگرسیون چند متغیره از رابطه‌ی معنادار بالای 95 درصد با آلفای کوچکتر از 5/0 درصد متغیر مستقل و وابسته حکایت دارد بدین صورت که عملکرد نامناسب مدیریت شهری باعث ناپایداری محلات شهری شده است. آزمون  Tحاکی از آن است که از شاخص‌های مورد بررسی، فقط شاخص تعلقات مکانی با تفاوت میانگین 7047/0 نسبت به میانگین واقعی در سطح مطلوبی ارزیابی ‌گردیده است. همچنین سنجش میزان رضایت زیرقوم‌های ساکن شهر نشان می­دهد که قوم "منگور" با توجه به اینکه بیشترین میزان مشارکت را در ساختار سیاسی و اداری شهر دارد، با میزان Qi 54/0، دارای بالاترین مقدار و بیشترین میزان رضایتمندی بوده‌ است. در نهایت در بحث رتبه­بندی محلات از نظر پایداری محله­ای با استفاده از آزمون کروسکال والیس، "فرهنگیان" با ارزش 57/287 در رتبه‌ی اول قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

مدیریت شهری؛ پایداری اجتماعی فرهنگی؛ توسعه‌ی پایدار محله ای؛ پیرانشهر

مراجع

-     اوکلی، پیتر و مارسدن، دیوید. (1370). رهیافت مشارکتی در توسعه­ی روستایی، ترجمه‌ی منصور محمود نژاد، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی وزارت کشاورزی.

-     آدینه­وند، علی­اصغر، حاجی­زاده، مریم و قدمی، مصطفی. (1392). بررسی عملکرد شهرداری در چهارچوب حکمرانی خوب شهری (بابلسر)، دوفصلنامه مدیریت شهری، شماره‌ی 31، بهار و تابستان 92، صص64ـ41.

-     باحری، عنایت­الله. (1378). بررسی روش­ها و معیارهای تعیین محدوده محلات شهری با تأکید بر جنبه­های نظری، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران.

-         باقری، اشرف­السادات. (1383). مقایسه‌ی محله­های شهری در گذشته و امروز، چکیده‌ی مقالات همایش توسعه‌ی محله­ای: چشم‌انداز توسعه‌ی پایدار شهر تهران، شهرداری تهران، مرکز مطالعات تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی، اسفندماه 1383.

-     بیگلری، شادی. (1389). ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای ناحیه‌ی 2 شهرداری منطقه 4 تهران، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

-         پاپلی یزدی، محمد حسین و رجبی سناجردی، حسین. (1382). نظریه­های شهر و پیرامون، تهران: انتشارات سمت.

-     تقوایی، علی­اکبر و تاجدار، رسول. (1388). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصلنامه‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 23، صص 45-58.

-         حبیبی، محسن و مسائلی، صدیقه. (1378). سرانه‌ی کاربری­های شهری، سازمان ملی زمین و مسکن، تهران: دفتر مطالعات زمین و مسکن.

-         ربانی، رسول. (1385). جامعه­شناسی شهری، تهران: انتشارات سمت.

-     رفیعیان، مجتبی و هودسنی، هانیه. (1383). "درآمدی بر توسعه‌ی محله­ای پایدار: مفاهیم نظری و خاستگاه تاریخی"، چکیده‌ی مقالات همایش توسعه‌ی محله­ای: چشم­انداز توسعه پایدار شهر تهران، شهرداری تهران، تهران: مرکز مطالعات تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی، اسفندماه 1383.

-         ریویر، کلود. (۱۳۸۱). درآمدی بر انسان­شناسی، ترجمه‌ی ناصر فکوهی، تهران: انتشارات نی.

-         شارون، جوئل. (1382). ده پرسش از دیدگاه جامعه­شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-     شریف­زاده اقدم، ابراهیم. (1392). سرمایه‌ی اجتماعی در سطح محله ارزیابی مدیریت مشارکتی در اداره‌ی بهینه‌ی شهری در شهر پیرانشهر، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه زنجان.

-         شکوئی، حسین. (1389). جغرافیای اجتماعی شهرها (اکولوژی اجتماعی شهر)، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

-         شیعه، اسماعیل. (1382). لزوم تحول در مدیریت شهری درایران، مجله‌ی جغرافیا و توسعه، سال اول، شماره‌ی 1، 37-62.

-         عزیزی، محمد مهدی. (1385). "محله‌ی مسکونی پایدار: مطالعه‌ی موردی نارمک"، نشریه‌ی هنرهای زیبا، شماره‌ی 27.

-     عظیمی آملی، جلال. (1390). تحلیل حکمروایی خوب در پایداری روستاها (مورد: روستاهای استان مازندران)، رساله‌ی دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.

-     فتاحی، احدالله و بیات، ناصر و امیری، علی و نعمتی، رضا. (1392). سنجش و اولویت­بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم­گیری ویکور (مطالعه‌ی موردی: دهستان خاوه شمالی)، فصلنامه‌ی برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره‌ی 11، صص65-78.

-         فکوهی، ناصر. (۱۳۸۳). انسان­شناسی شهری، تهران: انتشارات نشر نی.

-         فنی، زهره. (1389). جزوه‌ی درس جغرافیای فرهنگی، دانشکده‌ی علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.

-     کاظمیان، غلامرضا و مشکینی، ابوالفضل و بیگلری، شادی. (1390). ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری محله­ای ناحیه‌ی دو شهرداری منطقه‌ی 4 تهران (محله­های سجادیه، شمس­آباد و کالاد)، نشریه‌ی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 18، شماره‌ی 21، 7-28.

-         گیدنز، آنتونی. (۱۳۷۶) جامعه­شناسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: انتشارات نی.

-         لطیفی غلامرضا. (1387). مدیریت شهری، تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.

-         محسنی، منوچهر. (۱۳۸۶). بررسی در جامعه­شناسی فرهنگی ایران، تهران: انتشارات پژوهشگاه ­فرهنگ، هنر و ارتباطات.

-     مدنی­پور، علی. (1384). "طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیند اجتماعی - مکانی"، مترجم فرهاد مرتضایی، تهران: شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری،.

-         مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385 و 1390.

-     مشکینی، ابوالفضل؛ لطفی، صدیقه و احمدی، فرزانه. (1393). ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در عدالت فضایی میان نواحی شهری (مورد: شهر قائمشهر)، فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی وآمایش فضا، دوره‌ی 18، شماره‌ی 2، صص172ـ 153.

-     موسوی، یعقوب. (1387). بازسازی محله­های شهری در چارچوب برنامه­ریزی توسعه اجتماع محلی، مجله‌ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره‌ی دوم، شماره‌ی 2.

-     موسوی، یعقوب. (1383). کاربردهای جامعه­شناختی توسعه‌ی محله­های شهری (بنیادها و عملکردها)، چکیده‌ی مقالات همایش توسعه‌ی محله­ای: چشم­انداز توسعه‌ی پایدار شهر تهران، شهرداری تهران، تهران: مرکز مطالعات تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی، اسفندماه 1383.

-         مهندسان مشاور آرمانشهر. (1387). طرح ساماندهی بافت فرسوده شهر پیرانشهر، وزارت مسکن و شهرسازی استان آذربایجان غربی.

-         نوریان، فرشاد و عبدالهی ثابت، محمد مهدی. (1385). تبیین معیارها و شاخص­های پایداری در محله‌ی مسکونی، شهر نگار، شماره‌ی 2.

-         وبر، ماکس. (۱۳۹۴). شهر در گذر زمان، ترجمه‌ی شیوا کاویانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.

 

-        Chakrabarty, B. k., 2001, Urban Management: Concepts, Principles, Techniques and Education, Cities, V. 18, N.5.

-        Dijk, V., Pieter, M., 2006, Managing Cities in Developing Countries : the Theory and Practice of Urban Management, Edward Elgar Publishing.

-        Jozsa, A., Brown, D., 2005, Neighbourhood sustinability indictors Report on a Best Practice 27- Workshop”, Report prepared by Alex Jozsa and David Brown, This community workshop was hosted by the School of Urban Planning, McGill University and the Urban Ecology Center/SodecM dévelopment, in Montreal, June 10-11.

-        Ken Meter., (1999), The Neighborhood Sustainability Indicators Guidebook, Crossroads Resource Center/Urban Ecology Coalition (Minneapolis), February 1999.

-        Kennedy, S,. (2006), Designing good urban governance indicators: The importance of citizen participation and its evaluation in Greater Vancouver, Cities, vol.23, No.3, pp. 196-204.

-        Lay Gao., Bohdan Durnota., Yongsheng Ding., Hua Dai., 2012, An Agent-based Simulation System for Evaluating Gridding Urban Management Strategies, Knowledge_ Based Systems, V 26, February 2012, pp. 174–184.

-        Mathias, L., 2005, Corporatesocial Responsibility and social sustainability: A role for local government, Simon fraser university, p.19.

-        Rann., M., Harbison, M., 2005, social sustainability partnership agreement between the Adelaide city Council and the state government of south Australian, Capital City Committee, The Adelaide city Council, pp. 1-3.

-        Sharifzadeh Aghdam, A., Asgari Zamani, A., (2014), Assessing Consultative Management in the Formation of Sustainable Urban Neighborhoods(In Terms Of Environmental Aspects), International Journal of Humanities and Social Science Invention,volume 3, Issue 8, pp.41-48.

-        http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/images/Conceptnote_EN.pdf