بررسی عوامل تهدید کننده ی همبستگی اجتماعی در سطح محلات

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 8، شماره 28، آذر 1397، صفحه 165-188   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یاسمن توحیدیان¹؛ مهرداد نوابخش^{* 2}؛ حسین آقاجانی مرساء³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه جامعه شناسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در شهر تهران، باوجود تنوع هویت­های اجتماعی که در سطح محلات وجود دارد، همبستگی اجتماعی نسبی­ای وجود دارد که در برخی مناطق عوامل تهدید­کننده­ای این انسجام را تهدید می­کند. هدف این تحقیق بررسی عوامل تهدید­کننده­ی همبستگی اجتماعی در سطح محلات است. در مبانی نظری از نظریه‌های مرتبط استفاده شده و در پایان مدل نظری تحقیق، طراحی گردیده است. این تحقیق با استفاده از مطالعات میدانی و روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه­ی آماری کلیه­ی افراد بالای 15 سال در شهر تهران است که 730 نفر به عنوان نمونه­ی آماری تعیین شدند. ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه­ی محقق ساخته است که بعد از برآورد اعتبار و پایایی در بین پاسخ‌گویان توزیع شد. پس از گردآوری داده‌ها، بر‌اساس آمارهای استنباطی و با استفاده از نرم­افزار spss، داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته‌اند. نتایج بدست آمده، نشان می­دهد که متغیرهای قوم­گرایی، توسعه­ی نابرابر، آگاهی از حقوق شهروندی، احساس تبعیض، اجحاف و بی­عدالتی، ابزارها و رسانه­های ارتباطی و اطلاعاتی، بر همبستگی اجتماعی تأثیر معناداری وجود دارند. و طبق رگرسیون سعی شده عوامل تهدید­کننده­ی همبستگی در قالب تحلیل مسیر، با ترسیم نیکویی برازش مُدل نظری پرداخته شود. در بیشترین و قوی‌ترین اثرات همبستگی اجتماعی، می‌توان به اثر مستقیم بر متغیرهای قوم­گرایی (406/0) توسعه­ی نابرابر(340/0) آگاهی از حقوق شهروندی(487/0) احساس تبعیض، اجحاف             بی­عدالتی(380/0)، ابزارها و رسانه­های ارتباطی و اطلاعاتی(318/0) اشاره نمود. این متغیر اثر غیرمستقیمی بر متغیر احساس تبعیض، اجحاف و بی­عدالتی با وزن (218/0) دارد و بر متغیر توسعه­ی نابرابر که جمعا وزنی برابر با 558/0 بر متغیر وابسته دارد اشاره دارد. 

کلیدواژه‌ها

قوم گرایی؛ توسعه ی نابرابر؛ آگاهی از حقوق شهروندی و هویت اجتماعی

اصل مقاله

.

مراجع

ـ ابراهیم­پور، داود و توسلی، غلام عباس.(1391). رسانه­های جمعی، هویت­یابی اجتماعی و سرمایه­ی اجتماعیدانشجویان، مجله­ی مطالعات جامعه­شناسی، سال چهارم، شماره­ی پانزدهم.

ـ ابراهیمی، قربانعلی و بهنوئی گدنه، عباس.(1391). بررسی جامعه­شناختی سرمایه فرهنگی و هویت­های اجتماعی فردی و جمعی در بین جوانان، مجله­ی تخصصی جامعه­شناسی، سال اول، پیش شماره­ی سوم.

ـ اتابکی، جواد. (1395). بررسی تنوع هویت­های اجتماعی در شهر کاشان و عوامل تهدید­کننده همبستگی اجتماعی در سطح محلات. دومین همایش بین­المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزاره­ی سوم

ـ اوزکریملی، اوموت.(1383). نظریه­های ناسیونالیسم، ترجمه محمدعلی قاسمی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.

ـ ببی، ارل.(387). روش­های تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه­ی رضا فاضل، تهران: سمت.

ـ بشریه، حسین. (1386). آموزش دانش سیاسی، چاپ هشتم، تهران: نگاه معاصر.

ـ بیابانگرد، اسماعیل.(1384). روش­های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر دوران.

ـ تقی­لو، فرامرز. (1386). تنوع قومی، سیاست چند فرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره اول.

ـ جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: نشر شیرازه.

ـ درویشی، فرهاد و امامی، اعظم.(1389). قومیت­ها و همبستگی ملی در جمهوری اسلامی ایران/ چالش­ها و راهکارها، فصلنامه­ی علمی- پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 20.

ـ دلاور، علی.(1383). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی ، تهران نشر ارسباران.

ـ رشتیانی، آذر.(1396). زمینه­ها و تنگناهای شکل­گیری و گسترش شهروندی جهانی در ایران و بریتانیا، رساله دکتری جامعه­شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

ـ روشه­گی.(1394). تغییرات اجتماعی، مترجم منصور وثوقی، چاپ بیست و دوم،  تهران: نشر نی.

ـ قاسمی، محمدعلی.(1381). درآمدی بر پیدایش مسایل قومی در جهان سوم، فصلنامه­ی مطالعات راهبردی، سال پنجم، شماره ی اول، بهار.

ـ کفاشی، مجید. (1393). مدل معادلات ساختاری مؤلفه­های سبک زندگی مؤثر بر هویت اجتماعی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال ششم، شماره سوم.

ـ کیویستو، پیتر.(1395). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، مترجم منوچهر صبوری، چاپ دوازدهم، تهران: نشر نی.

ـ کیوی، ریمون و  کامپنهود، لوک وان.(1385). روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه­ی عبدالحسین نیک گهر، نشر توتیا.

ـ گودرزی، حسین.(1388). بررسی جامعه­شناختی سیر تکوینی هویت ملی در ایران با تأکید بر دوره­ی صفویه، استاد راهنما: سیف­الله سیف­اللهی، استاد مشاور: باقر ساروخانی.

ـ مالشویچ، سینیشا.(1390). جامعه­شناسی قومیت، ترجمه­ی پرویز دلیرپور، تهران: انتشارات آمه.

ـ مشکینی، ابوالفضل؛ زیاری، کرامت­اله و حیاتی، عقیل.(1392). ارزیابی هویت اجتماعی در محله­های شهری، مطالعه­ی موردی: شهر اوین، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 47.

ـ معلوف، امین.(1389). هویتهای مرگبار، ترجمه­ی عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر نی.

ـ معمار، ثریا؛ عدلی پور، صمد و خاکسار، فائزه.(1391). شبکه­های اجتماعی مجازی و بحران هویت با تأکید بر بحران هویتی ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره­ی اول، شماره 4.

ـ مقصودی، مجتبی.(1381). قومیت­ها و هویت فرهنگی ایران، مجله نامه پژوهش، شماره 22و 23.

ـ موسوی، یعقوب.(1381). کاهش همبستگی اجتماعی در کلان شهرها، مجله پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. دوره 6، شماره 4.

ـ نیازی، محسن؛ جعفر پور برزکی، مرتضی و شفائی مقدم، الهام.(1393). تبیین رابطه  بین هویت­های سه گانه­ی فردی، اجتماعی و ملی با میزان پایبندی شهروندان به فرهنگ شهروندی(مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران) ، مجله­ی مطالعات توسعه­ی اجتماعی ایران، سال ششم.

ـ وکیل­ها، سمیرا.(1396). زمینه­ها و موانع تعهد به اخلاق شهروندی، رساله­ی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

-Dongoh Joo, Asli D. A. Tasci, Kyle M. Woosnam, Naho U. Maruyama, Kayode D. Aleshinloye(2018), Residents' attitude towards domestic tourists explained by contact, emotional solidarity and social distance, Tourism Management, Volume 64, February 2018, Pages 257-245.

-Driedger,L. ,(2006) Identity ethnique,[ on line].

 

-FedericoBianchi, NiccolòCasnici, Flaminio Squazzoni (2018), Solidarity as a byproduct of professional collaboration: Social support and trust in a coworking space, Social Networks,Volume 54, July 2018, Pages 61-72.

 

-Howard, 2000, A social paychobogy of identities,annalul review sociology، no 26.

 

-RezartaBilali^aYeshimIqbal^aAyşe BetülÇelik^b(2018),The role of national identity, religious identity, and intergroup contact on social distance across multiple social divides in Turkey, International Journal of Intercultural Relations,Volume 65, June 2018, Pages 73-85.

-Stryker sheldon and peter. j. burke (2000) the post present and future of an identity theory social psychology quarterly.

 

-Yaffa Moskovich, Ido Liberman, (2018) "Group identity and social closeness: Secular and Ultra-Orthodox Jews in Israeli academic institutions", International Journal of Sociology and Social Policy, Vol. 38 Issue: 3/4, pp.259-279.