بررسی تطبیقی بینش و روش برخی از نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 12، شماره 47، آذر 1397، صفحه 153-171   

نویسندگان

صمد مؤمنی¹؛ جمشید باقرزاده²؛ پوریا اسمعیلی³

¹استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کنگاور، کنگاور، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

³دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، ایران

چکیده

نویسندگان مسلمان پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی با زاویه دید و خطوط فکری مختلف و نیز با توجه به فضای فکری عصر خویش به تحقیق پرداخته‌اند. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل زوایای مختلف این موضوع را بررسی نماید. یافته‌های اصلی تحقیق نشان می‌دهد که متفکران مسلمان و نویسندگان در راستای حفظ میراث گذشتگان، با نگرش‌های شرعی و فلسفی ابعاد گوناگون فرهنگ و تمدن را بررسی نمودند تا اهمیت والا و حیاتی آن را نشان دهند و در نهایت آیندگان را هم به حراست از میراث پیشینیان تشویق و ترغیب نمایند. از سویی نیز، این نویسندگان در صدد بودند آگاهی حاکمان را بالا ببرند تا از این طریق از دانشمندان علوم مختلف حمایت کرده و با دادن امکانات لازم به این قشر فرهیخته جامعه را تکامل ببخشند و احتیاج مردمان را برطرف سازند و نیز شیوه و آداب کشورداری که برگرفته از سنت ایرانیان باستان است را به زمامداران بیاموزند.

کلیدواژه‌ها

نگرش عقلانی؛ بینش مذهبی؛ اندیشه؛ تفکر اقتصادی؛ اندیشه سیاسی

مراجع

ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد. 1366ش، تجارب الأمم، به کوشش ابوالقاسم امامی، ج 1، تهران: علمی و فرهنگی.

بیات، عزیز الله. 1377ش، شناسایی منابع و مآخذ تاریخ ایران از آغاز تا سلسله صفویه، تهران: امیرکبیر.

توانایان فرد، حسن. 1359ش، نظرات اقتصادی ابن مسکویه، تهران: قسط.

جعفریان، رسول. 1380ش، تاریخ سیاسی اسلام، ج 1، قم: دلیل.

رنان، کالین. 1366ش، تاریخ علم(پژوهش از دانشگاه کمبریج)، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز.

روزنتال، فرانتس. 1366ش، تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام، ترجمه اسد الله آزاد، چاپ دوم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

زریاب خویی، عباس. 1383ش، تاریخ‌نگاری و فلسفه تاریخ ایران در گستره تاریخ، تهران: هرمس.

سجادی، صادق و عالم زاده، هادی. 1380ش، تاریخ‌نگاری در اسلام، چاپ چهارم، تهران: سمت.

صفا، ذبیح اله. 1346ش، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران: امیرکبیر.

طبری، محمد بن جریر. 1375ش، تاریخ الرسل والملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج 1، تهران: اساطیر.

طوسی، خواجه نصیر الدین. 1320ش، اخلاق ناصری، به اهتمام جلال الدین همایی، تهران: چاپخانه ایران.

غفاری، هادی و ابوالحسنی، اصغر. 1389ش، تاریخ اندیشه‌های اقتصادی متفکران مسلمان، تهران: پیام نور.

قادری، حاتم. 1378ش، اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.

مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. 1360ش، مروج الذهب ومعادن الجواهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. 1365ش، التنبیه والاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.

میرجعفری، حسین و عاشوری نژاد، عباس. 1386ش،تاریخ‌نگاری و تحولات آن در ایران و جهان، تهران: پیام نور.

نظام الملک طوسی، ابوعلی. 1369ش، سیاستنامه، تصحیح عباس اقبال، تهران: اساطیر.

یعقوبی، احمد بن واضح. 1378ش، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.