مطالعه تطبیقی آراء تربیتی امام صادق(ع) و ژان ژاک روسو

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 12، دوره 12، شماره 47، آذر 1397، صفحه 271-289   

نویسندگان

عباس رهبری¹؛ حسین خسروی²؛ سهراب اسلامی³؛ علی الهامی⁴

¹دانشجوی دکترای تاریخ و تمدن ملل اسلامی، گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

²استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

³استادیار گروه معارف اسلامی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

⁴استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر آراء تربیتی امام صادق(ع) و ژان ژاک روسو را به ‌صورت موردی، تحلیل و بررسی کرده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر تاریخی و حدیثی به شیوه کتابخانه‌ای و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بر اساس سندکاوی است که به تحلیل مسأله می‌پردازد. نتایج ‌بدست‌ آمده در این پژوهش نشان می‌دهد، با توجه به اینکه دیدگاه‌های امام صادق(ع) مربوط به قرن اول و دوم هجری است و از قدمت زیادی نسبت به دیدگاه‌های روسو برخوردار است متأسفانه مورد توجه محققین تعلیم و تربیت قرار نگفته و یا بعضاً گذرا از آن گذشته‌اند و علمای غرب پس از ترجمه کتب عربی به لاتین با دیدگاه‌های اسلامی آشنا شدند احتمال اینکه دیدگاه‌های امام صادق(ع) مورد مطالعه علمای تربیتی در غرب قرار گرفته باشد زیاد است احتمال اقتباس روسو از آراء و نظرات تربیتی امام صادق(ع) به علت تشابهات در برخی از آراء تربیتی ژان ژاک روسو و امام صادق(ع) وجود دارد هرچند که روسو در نوشتارهای خود ذکری در این مورد نداشته است. در پژوهش حاضر به مقایسه تطبیقی دیدگاه‌های تربیتی طرفین از نظر هدف، اصول و روش پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

امام صادق(ع)؛ ژان ژاک روسو؛ تعلیم؛ تربیت؛ کودک

مراجع

قرآن کریم.

‏کتب فارسی

‏‫جعفریان، رسول. ۱۳۶۹ش، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه(علیهم السلام)، چاپ اول، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.

‏‫خرازی، سید محسن. ۱۳۸۶ش، پیشوایان معصوم(ع): زندگینامه چهارده معصوم(ع)، قم: مسجد مقدس جمکران.

‏‫رفیعی، بهروز. ۱۳۹۲ش، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن: جلد سوم امام محمد غزالی، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.

‏‫روسو، ژان ژاک. ۱۳۴۸ش، امیل یا آموزش و پرورش، ترجمه ع سبحانی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی فرخی.

‏‫شریعتمداری، علی. ۱۳۸۷ش، اصول تعلیم و تربیت، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

‏‫شیخ مفید، محمد بن محمد نعمان. ۱۳۸۰ش، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ترجمه محمدباقر ساعدی، تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران: اسلامیه.

‏‫طباطبایی، محمدرضا. ۱۳۷۹ش، صرف ساده، چاپ چهل و نهم، قم: دار العلم‌.

‏‫گروه نویسندگان. ۱۳۸۴ش، فلسفه تعلیم و تربیت، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.

‏‫گوتک، جرالد ال. ۱۳۹۱ش، مکاتب فلسفی و آراء تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک سرشت، تهران: انتشارات سمت.

کتب عربی

‏‫اربلی، علی بن عیسی. ۱۳۸۱ش، کشف الغمة، تبریز: مکتبة بنی هاشمی.

‏‫الکلینی الرازی، ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق. ۱۳۸۸ش، اصول الکافی، قم: مؤسسه دار الحدیث العلمیة والثقافیة.

‏‫حرانی، ابن‌شعبه. ۱۳۶۳ش، تحف العقول عن آل ‌الرسول صلی ‌الله علیهم، قم: علی اکبر غفاری.

‏‫شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه. ۱۳۸۵ش، من لا یحضره الفقیه، تصحیح محمدجواد غفاری، تهران، ایران: دار الکتب الاسلامیه.

‏‫فتال نیشابوری، محمد بن احمد. ۱۳۸۱ش، روضة الواعظین، تحقیق غلامحسین مجیدی و مجتبی فرجی، قم: دلیل ما.

‏‫‏‫مجلسی، محمد باقر. ۱۴۰۳ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(علیهم السلام)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

‏‫نوری، حسین بن محمدتقی. ۱۴۰۸ش، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیروت: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام) لإحیاء التراث.

کتب لاتین

Boyd, W. (1975). Emile For Today. The Emile of Jean-Jacques Rousseau. London: Heinmann.

 

‏مقالات

‏‫علوی، حمیدرضا و شریعتمداری، علی. ۱۳۸۵ش، «بررسی آراء تربیتی ژان ژاک روسو و اسلام(اهداف، اصول و روش‌ها)»، مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، سال 13، شماره 2، دوره 3، صص 1-30.