موانع توسعه‌ی اقتصادی سکونتگاه های غیررسمی شهر کرمان با استفاده از نظریه‌ی زمینه ای

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 8، شماره 28، آذر 1397، صفحه 33-64   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم مختاری¹؛ علیرضا وحیدزاده²؛ رامین مردای³

¹دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یاسوج

²دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه یاسوج

³استادیار جامعه شناسی دانشگاه یاسوج

چکیده

موضوع این پژوهش موانع توسعه‌ی اقتصادی سکونتگاه­های غیررسمی شهر کرمان و مسأله‌ی آن توسعه‌نیافتگی اقتصادی مناطق ذکر شده است. جامعه‌ی مورد مطالعه‌ی این پژوهش چهار سکونتگاه غیررسمی شهرک پدر، شهرک صنعتی، شهرک صیاد شیرازی و شهرک پشت­بند مملکت بوده و روش انجام آن کیفی با رویکرد نظریه‌ی زمینه­ای و استفاده از استراتژی مدل پارادایمی است. برای نمونه­گیری در این پژوهش از روش هدفمند استفاده شده، تکنیک جمع­آوری داده­ها مصاحبه‌ی عمیق و در دو سطح ساختار نهادی و محلی انجام و تحلیل داده­ها به روش مقایسه­ای مداوم استروس و کوربین صورت پذیرفته است. تعداد مصاحبه­ها در سطح محلی43، تعداد مفاهیم شکل گرفته 24و تعداد مقوله­های ایجاد شده 10 مورد و در سطح ساختار نهادی نیز تعداد مصاحبه­های صورت پذیرفته 17، تعداد مفاهیم شکل گرفته 7و تعداد مقوله­های ایجاد شده 3 مورد است. در این بررسی به منظور قابل فهم کردن نتایج تحقیق برای خواننده و افزایش سطح  یکنواختی و همسازی نتایج، در بحث روایی به اندیشه‌ی لینکلن و گوبا و در بحث پایایی به اندیشه­های کرک و میلر رجوع گردیده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که با توجه به تداوم شرایط علّی مربوط به پدیده‌ی توسعه‌نیافتگی اقتصادی سکونتگاه­های غیررسمی، شرایط زمینه­ای و مداخله­های غیرتخصصی ساختار نهادی، راهبردهای اتخاذ شده توسط ساکنان سکونتگاه­های غیررسمی شهر کرمان، منجر به پیامدهای مورد انتظار در سند بالادستی ابلاغی نشده و با وجود گذشت بیش از یک دهه از زمان تصویب سند ذکر شده، در مناطق مورد بررسی، بستر لازم برای تحقق فرآیند توسعه‌ی مشارکتی در راستای تحقق توسعه‌ی اقتصادی هموار نگردیده است.

کلیدواژه‌ها

سکونتگاه های غیررسمی؛ توسعه‌ی اقتصادی؛ نظریه‌ی زمینه ای؛ توسعه‌ی مشارکتی؛ ساختار نهادی

مراجع

-          ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1384). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.

-          استروس، انسلم و کربین، جولیت. (1391). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه‌ی زمینه­ای، ترجمه‌ی ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.

-          استروس، انسلم و کربین، جولیت. (1390). اصول و روش تحقیق کیفی، ترجمه‌ی بیوک محمدی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-          اغلو، عجم و رابینسون، جمیمز. (1392). نقش نهادها در رشد و توسعه، ترجمه‌ی محمد حسین نعیمی‌پور، مجله‌ی اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌ی 293، صص 109-90.

-          ایراندوست، کیومرث؛ اعظمی، محمد؛ تولایی، روح اله. (1393). شاخصهای تعریف و تعیین سکونتگاههای غیررسمی در ایران، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقه‌ای، شماره‌ی 21، صص60-43.

-          بیوکی، جلال و پورغلام، هادی. (1393). رویکرد راهبردی به ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی در کلان شهرهای کشور: مطالعه‌ی موردی: شهرک نوده مشهد، ششمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد: ایران.

-          توانگر، فاتح و همکاران. (1393). کلید گمشده‌ی امنیت اجتماعی در سکونتگاه­های غیررسمی، فصلنامه‌ی مددکاری اجتماعی، دوره‌ی 3، شماره‌ی 1، صص26-16.

-          جهاد دانشگاهی. (1394). سکونتگاه­های غیررسمی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

-          حاجی پور،خلیل. (1385). برنامه‌ریزی محله‌محور رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار، نشریه‌ی هنرهای زیبا، دوره‌ی 1، شماره‌ی 26، صص46-37.

-          خوشفر، غلامرضا و میرزاخانی، شهربانو. (1395). بررسی رابطه بین شاخص‌های سرمایه اجتماعی با سطح توسعه‌یافتگی (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان گلستان در سالهای 1390- 1385). فصلنامه‌ی مشارکت و توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 3، ص 25-1.

-          داداش‌پور، هاشم و علیزاده، بهرام. (1390). اسکان غیر رسمی و امنیت تصرف، تهران: انتشارات ذرخش.

-          رستم­زاده، یاور. (1391). ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی در محلات شهری با بررسی نگرش ساکنان محلی: مطالعه‌ی موردی: محله‌ی توحیدشهر بندرعباس، مجله‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 29، صص 336-221.

-          رفیع­پور، فرامرز. (1376). توسعه و تضاد، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

-          رمضانی باصری، عباس و میرفردی، علی اصغر. (1393). تبیین نهادگرایی وگرایش آن به توسعه، مجله‌ی اقتصادی، دوره‌ی 2، شماره‌های 4و3، صص 138-121.

-          زمانیان، زهرا و موسوی، اشرف السادات. (1394). امنیت اشتغال و شاخصهای اندازه‌گیری آن، ماهنامه‌ی کارور جامعه، شماره‌ی 182، صص25-4.

-          سالاروندیان، فاطمه و همکاران. (1395). نقش مشاغل غیررسمی در تسکین اسکان غیررسمی (مطالعه‌ی موردی: حصارامیر پاکدشت)، فصلنامه‌ی اقتصاد و مدیریت شهری، شماره‌ی 14، ص 161-140.

-          سوری، علی. (1393). سرمایه‌ی اجتماعی و رشد در ایران، فصلنامه‌ی پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره‌ی 22، شماره‌ی 69، صص64-49.

-          شکوهی، محمد؛ شیرازی، علی و حدادمقدم، زهره. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه غیررسمی پنج تن آل عبا (التیمور مشهد)، مجله‌ی جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه‌ای، شماره‌ی21، صص 79-59.

-          صالحی امیری، سیدرضا و خدایی، زهرا. (1390). حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی، تهران: انتشارات ققنوس.

-          عنبری، موسی. (1392). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: انتشارات سمت.

-          فتحی و همکاران. (1392). عوامل زمینه‌ساز بی­وفایی زناشویی زنان، فصلنامه‌ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره‌ی 51، صص131-109.

-          فلیک، اوه. (1388). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، ترجمه‌ی هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

-          قربانی، احمد. (1395). توسعه‌ی اقتصادی، تهران: نشر اندیشه روشن.

-          محمدپور، احمد. (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

-          مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. (1382). برآورد اقتصاد زیرزمینی و تحلیل علل شکل­گیری آن در ایران با استفاده از الگوهای منطق فازی. شماره‌ی مسلسل6862، کد موضوعی240.

-          مشهدی احمد، محمود. (1392). معنی و مفهوم نهاد در اقتصاد نهادگرا، فصلنامه‌ی پژوهشنامه‌ی اقتصادی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 48، صص 77-48.

-          معاونت پژوهش­های اقتصادی مجلس شورای اسلامی. (1393). نقش نهادها و تضمین حاکمیت قانون در رشد و توسعه‌ی اقتصادی. تهران: دفتر پژوهش های مجلس.

-          ملاشاهی، غلام عباس و ملاشاهی، حسینعلی. (1392). نقش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در توسعه‌ی روستایی، ماهنامه‌ی اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره‌ی 159، 51-56.

-          میرباقری، میرناصر و سلاحورزی، میثم. (1395)، موانع جذب سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی شهری(مورد مطالعه: استان لرستان)، فصلنامه‌ی اقتصاد و مدیریت شهری. دوره‌ی 5، شماره‌ی 1، صص114-101.

-          میره ای، محمد و همکاران. (1391). اسکان غیررسمی در ایران و جهان، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

-          میکلسن، بریتا. (1387). روش‌های توسعه، ترجمه‌ی محمد جواد ناطق پور، تهران: انتشارات پژوهشکده‌ی مطالعات اجتماعی و فرهنگی

-          هومن، حیدرعلی. (1385). راهنمای پژوهش کیفی، تهران: انتشارات سمت.

-          Chang. HA-g. (2011). Institutions and economic development: theory, policy and history. Journal of Institutional Economics, 4, 473–498.

-          Corbin, J., Strauss, A. (1990). Grounded theory: procedures, canons, evaluative criteria. journal of qualitative sociology, 1, 3- 21.

-          Hollar. T, L. (2008). the sisyphusian predicament: existentialism and a grounded theory analysis of the experience and practice of public administration, dissertation of doctor of Philosophy: florida atlantic university.

-          Khalifa, A. K. (2011). Architectural engineering evolution of informal settlements upgrading strategies in egypt. Journal of habitat international, 35,40-49.

-          Nahar, S. (2014). Text analysis of social development as a concept, for the Degree of master of social work, The university of Texas.

-          Nederveen Pieterse, J. (2001). Development theory, London, published: nottingham trent university.

-          Roderick, C. (2008). Commodifying self: a grounded theory of the senior of undergraduate study, a dissertation of doctorate of Philosophy, the university of New Brunswick

-          Ndip Ako, J. (2017). Participator development: A study of Community and Citizen Participation in Development and Policymaking in Stockholm, Malmo university.

-          Van Heck, B. (2003). Participatory Development: Guide lines on Beneficiary Participation in Agricultural and Rural Development. Rome Italy, Food and Agriculture Organization of the United Nations

-          Williams, D., Costa, M., Colliers, L., & Sutherland, C. (2018). Informal Settlements and Flooding: Identifying Strengths and Weaknesses in Local Governance for Water Management, Journal of water, 10, 871-891.