ﻣﻮارد ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﺪاﻧﻲ، ﺑﺪون دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ و آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﻣﻘﺪﻣﻪ:ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺐ ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ و ﭘﺮﭼﺎﻟﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری ﺑﺮاﻳﺪاﻣﭙﺰﺷﻜﺎن ﻓﻌﺎل در ﻋﺮﺻﻪ اﺳﺐ اﺳﺖ(1) . ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ دردی
اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش رخ ﻣﻲ دﻫﺪ. ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﻚ اﺻﻠﻲ در ﺑﺮوز درد در دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﻴﻮه
زﻳﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻛﺮد:
1. اﺗﺴﺎع روده ﺑﺎ ﻣﺎﻳﻊ، ﮔﺎز ﻳﺎ ﻣﻮاد ﻫﻀﻤﻲ (ﻛﻮﻟﻴﻚ ﮔﺎزی، اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﺳﻜﻮم ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺎﻳﻊ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﻗﻮﻟﻮﻧﻬﺎ)
2. ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪن رﻳﺸﻪ ﻣﺰاﻧﺘﺮ (ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺷﻨﻲ، ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ روده ﻫﺎ)
3. اﻳﺴﻜﻤﻲ و اﻳﻨﻔﺎرﻛﺸﻦ ﺑﺪون اﻧﺴﺪاد ﻣﺠﺮا(اﻳﺴﻜﻤﻲ روده ﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﺘﺮوﻧﮋﻳﻠﻮس ووﻟﮕﺎرﻳﺲ)
4. اﻧﺴﺪاد اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ (ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ ﻫﺎ، ﺗﻮﻫﻢ رﻓﺘﮕﻲ ﻫﺎ)
5. زﺧﻢ ﻫﺎی ﻋﻤﻴﻖ در ﻣﻌﺪه و روده (زﺧﻢ ﻣﻌﺪه ﻛﺮه اﺳﺐ ﻫﺎ)
6. درد ﺻﻔﺎﻗﻲ (ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ)
7. ﺗﻮرم روده
[
8. ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺧﻮد آﻏﺎز(2)
٣٢
ﺷﺪت درد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎری و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی اﺳﺐ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺮﻳﻦ دردﻫﺎ در اﻧﺴﺪادﻫﺎی اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ روی
ﻣﻲ دﻫﺪ.
ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺖ. ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی ﻣﻮﺟﺪ ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻛﺎذب ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
1. ﺗﻮرم ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻮرق ﺳﻢ
2. راﺑﺪوﻣﻴﻮﻟﻴﺰ
3. اﻧﺴﺪاد ﻳﺎ ﭘﺎرﮔﻲ در دﺳﺘﮕﺎه ادراری
4. زاﻳﻤﺎن، ﺳﺨﺖ زاﻳﻲ ﻳﺎ ﭼﺮﺧﺶ رﺣﻢ
5. اﺧﺘﻼﻻت ﺗﻨﻔﺴﻲ (ﭘﻠﻮرﻳﺖ/ﭘﻠﻮروﭘﻨﻮﻣﻮﻧﻲ)
6. ﺑﻴﻤﺎری ﻛﺒﺪی
7. ﺗﺮوﻣﺒﻮز آﺋﻮرﺗﻮاﻳﻠﻴﺎک
8. ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻃﺤﺎل
9. اﺧﺘﻼﻻت دﺳﺘﮕﺎه اﻋﺼﺎب ﻣﺮﻛﺰی (آﺗﺎﻛﺴﻲ، ﻛﺰاز)
10. ﺗﺨﻤﻚ ﮔﺬاری/ﺗﻮﻣﻮر ﺳﻠﻮل ﻫﺎی ﮔﺮاﻧﻮﻟﻮزا
11. ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻔﺮط،
12. ﺗﺘﺎﻧﻲ ﻣﺎدﻳﺎﻧﻬﺎی ﺷﻴﺮده
13. و ﮔﺮﻣﺎزدﮔﻲ
اﺣﺘﻤﺎﻻً دو ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮوز ﺳﻜﺴﻜﻪ و اﺿﻄﺮاب ﻧﺎﺷﻲ از آن (3)ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺎﻻ اﻓﺰود.
ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟اﺻﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ در آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺪ ﻣﺨﺎﻃﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدی در ﺣﻴﺎت دام دارد. در ﺻﻮرت از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﺪ
ﻣﺨﺎﻃﻲ، ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﻗﺘﻲ، آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻤﻲ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ای در ﻣﻮارد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ آﺳﻴﺐ روده اﺳﺐ اﺳﺖ(4 ،5). ﺿﺎﻳﻌﻪ
ﻣﺨﺎﻃﻲ ﮔﺴﺘﺮده در روده اﺳﺐ ﺣﺘﻲ ﭘﺲ از ﺑﺮداﺷﺖ ﺿﺎﻳﻌﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻧﺪک در ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺎ ﺣﻮادث روده
اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ(6). ﺟﺎﻟﺐ آن ﻛﻪ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ 140 راس اﺳﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دﭼﺎر ﺣﻮادث روده ای ﺷﺪه ﻃﻲ ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ
ﺑﺨﺸﻲ از روده آن ﻫﺎ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﻮد ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﻃﻮل روده ای ﻛﻪ از دﺳﺖ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺣﺘﻲ اﺳﺐ ﻫﺎﻳﻲ ﺗﺎ 9 ﻣﺘﺮ از
روده ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮای اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت آن ﻫﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ(7). ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻃﻮری ﺗﺼﻤﻴﻢ
ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ آﺳﻴﺐ ﺳﺪ ﻣﺨﺎﻃﻲ در اﺛﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺮﺳﺪ. ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﺮای
ﻧﺠﺎت آن ﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ در ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎی ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻞ در ﭘﻴﺶ آﮔﻬﻲ اﺳﺐ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ
ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻴﺰان ﺑﻘﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻫﻪ ﻫﺎی 60 و 70 ﻣﻴﻼدی (از 20-30 درﺻﺪ ﺑﻪ 80-90 درﺻﺪ) ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪه
اﺳﺖ(8).
ﺗﻌﻴﻴﻦ اوﻟﻮﻳﺖ
ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارﺷﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮا ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻫﻨﻮز در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻋﻤﺪه ﻣﻮارد ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺐ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ و ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی
ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻣﻮاردی ﻛﻪ روش ﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ(9). در ﻫﺮ ﻣﻮرد ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ را
ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮد:
٣٣
اﺧﺬ ﺳﺎﺑﻘﻪ، اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ، اﻧﺘﺨﺎب و ﻛﺎرﺑﺮد آزﻣﻮن ﻫﺎی ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ، ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ، ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ درﻣﺎن، ﺑﺮآورد ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ
اﺣﺘﻤﺎل زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺐ، و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روش ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻋﻮد ﺑﻴﻤﺎری ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻛﻨﺪ (10).
ﻫﺪف ﻏﺎﻳﻲ از ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درک ﺻﺤﻴﺢ از روﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎری اﺳﺖ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻴﺸﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ.
ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻗﻄﻌﻲ، درﻣﺎن و ﻧﺠﺎت ﺟﺎن اﺳﺐ اﺳﺖ. در ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺮﺗﻜﺐ دو ﺧﻄﺎ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ
اﺣﺘﻤﺎل ﻫﻴﭻ ﻛﺪام را ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﺎﻧﺪ. ﻳﻚ ﺧﻄﺎ آن اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻗﺪر ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ زﻣﺎن را از دﺳﺖ
ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺿﺎﻳﻌﺎت دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ی ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺮﺳﺪ و اﺳﺐ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺨﺘﻲ ﺑﺮای زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن را از دﺳﺖ داده ﺑﺎﺷﺪ.
ﺧﻄﺎی ﻧﻮع دوم آن اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻗﺪر ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺮود ﻛﻪ ﺑﻲﻣﺤﺎﺑﺎ ﻫﺮ اﺳﺒﻲ را ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺟﺮاﺣﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ و در اﻧﺘﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد
ﻛﻪ از آﻏﺎز ﻧﻴﺎزی ﺑﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺧﻄﺎی ﻧﻮع دوم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ
اﺳﺘﺮاﺗﮋی اﺻﻠﻲ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ، داﻣﭙﺰﺷﻚ ﺑﺎﻳﺪ اول ﻫﺪف ﻓﻮری را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ.
ﻫﺪف ﻓﻮری: در ﻫﺮ ﻣﻮرد ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻴﻤﺎری اﺳﺐ از ﭼﻪ ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺖ: آﻳﺎ ﺑﺎ درﻣﺎن داروﻳﻲ رﻓﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺟﺮاﺣﻲ اوﻟﻮﻳﺖ
دارد؟آن ﻫﻢ در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻳﻢ. ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﻤﻮدن ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ:
1. اﺧﺬ ﺳﺎﺑﻘﻪ
اﺧﺬ ﺳﺎﺑﻘﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ در ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺐ دارد و در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﺑﺮای ﻫﺪف ﻓﻮری ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. اﮔﺮ اﺿﻄﺮاری ﺑﺮای آرام ﻛﺮدن
اﺳﺐ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ را ﺑﺎ اﺧﺬ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ:
ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺜﻞ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، وﺿﻌﻴﺖ آﺑﺴﺘﻨﻲ، ﺗﻌﺪاد زاﻳﻤﺎن، ﻧﻮع ﻛﺎر را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ.
از ﺻﺎﺣﺐ اﺳﺐ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﺶ ( و ﻧﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻳﺶ) را ﺑﻪ وﻳﮋه از ﻧﺸﺎن دادن ﻋﻼﺋﻢ درد و ﺷﺪت آن ﺷﺮح دﻫﺪ.
اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ زﻣﺎن دﻗﻴﻖ ﺷﺮوع ﻛﻮﻟﻴﻚ را ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮﻳﺪ و ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﺪ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎری ﻛﻪ اﺳﺐ را ﺳﺎﻟﻢ دﻳﺪهاﻧﺪ ﻛﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؟
ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ آﻳﺎ اﺳﺐ ﻗﺒﻼً ﻫﻢ ﻛﻮﻟﻴﻚ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟
وﺿﻌﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ اﺧﻴﺮ (ﻣﺜﻼً اﺳﺘﺮاﺣﺖ اﺟﺒﺎری ﻳﺎ ﺟﻔﺘﮕﻴﺮی اﺧﻴﺮ) را ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮﻳﺪ.
ﻓﻬﺮﺳﺖ داروﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮا ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺷﺪه ﺑﻪ وﻳﮋه داروﻫﺎی ﺿﺪ اﻟﺘﻬﺎب ﻏﻴﺮ اﺳﺘﺮوﻳﻴﺪی ﻣﺜﻞ ﻓﻠﻮﻧﻜﺴﻴﻦ ﻣﮕﻠﻮﻣﻴﻦ را ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ.
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ اﻧﮕﻠﻲ را وارﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ.
اﺧﺬ ﺗﺎرﻳﺦ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ دﻧﺪان ﻫﺎی اﺳﺐ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﻮد.
آﺧﺮﻳﻦ دﻓﻊِ ﻣﺪﻓﻮع اﺳﺐ ﻛﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ؟
٣٤
ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از روی ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ رﺳﻴﺪ اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺧﻲ اﺣﺘﻤﺎﻻت را ﻗﻮت ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ
ﻣﺜﺎل اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ:
ﺟﺪول 1- ردﭘﺎی ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎ در ﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺐ
اﺳﺘﻔﺎده اﺧﻴﺮ از ﻳﻚ داروی ﺿﺪ ﻛﺮم ﻗﻮی در ﻛﺮه اﺳﺐ و ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ درد ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺷﺪﻳﺪ اﻧﺴﺪاد ﺳﺎده روده ﻛﻮﭼﻚ
اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﮔﻮرم در ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ و رﺧﺪاد ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻣﺰﻣﻦ ﻣﺘﻨﺎوب آﺑﺴﻪ ﻫﺎی ﻣﺰاﻧﺘﺮ
ﺑﺴﺘﺮی ﺷﺪن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻋﻠﺘﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻟﻨﮕﺶ و ﺑﺮوز ﻛﻮﻟﻴﻚ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﺳﻜﻮم
اﻧﺠﺎم ﻛﺸﺶ و رﺧﺪاد ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺣﺎد در ﻧﺮﻳﺎن ﻓﺘﻖ ﻣﻐﺎﺑﻨﻲ
وﺟﻮد رﺧﺪاد ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ ﺳﻜﻮم درﻣﺎدﻳﺎن و ﺑﺮوز ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻓﻮق ﺣﺎد رﺧﺪاد دوﺑﺎره ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ
2. ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ
دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی درد: ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺨﺼﻪ در ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺐ ﺑﺮوز درد اﺳﺖ. ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی زﻳﺮ ﺑﺮای دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی درد ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ
ﻗﺮار ﮔﻴﺮد:
ﺷﺪت درد: درﻛﻞ، راﺑﻄﻪ ی ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﻴﻦ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎری و ﺷﺪت درد وﺟﻮد دارد. ﺷﺪت درد و دوام آن ﺑﺎﻳﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد.
دردﻫﺎی ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺪاوم ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ی ﺿﺎﻳﻌﺎت اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ. در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در اﻧﺴﺪادﻫﺎی ﺳﺎده اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ درد
ﻣﺘﻨﺎوب و در ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺪت درد اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل و ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎری، و ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی اﺳﺐ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ.
[[
ﺟﺪول 2- دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪت درد
ﺷﺪت درد ﻋﻼﺋﻢ درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﻲ
ﻣﻼﻳﻢ ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻮﺑﺪ، ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎ ﻣﻲﻧﮕﺮد، زﻳﺎد ﺧﻮد را ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ
ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺷﻜـــﻤﺶ ﻟﮕﺪ ﻣﻲزﻧﺪ، ﻣﺮﺗﺐ ﻗﻮز ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻧﮕﺎر ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ درازﺑﻜﺸﺪ، ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ و ﻏﻠﺖ ﻣﻲزﻧﺪ
ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺳﺐ ﻋﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲاﻓﺘﺪ، ﺑﻪ ﺷﺪت ﻏﻠﺖ ﻣﻲزﻧﺪ، ﻣﻲﻏﺮّد و ﻣﺪام ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ
در ﻣﺠﻤﻮع، ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﻤﺎری ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ، درد ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ در ﻫﺮ ﺑﻴﻤﺎری ﻫﻢ ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮدهای از ﻋﻼﺋﻢ ﺑـﺮوز ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ.
ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻜﻴﻪ ﺻﺮف ﺑﺮ ﺷﺪت درد ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺣﺪت درد Acuteness: اﮔﺮ ﻋﺎﻣﻞ زﻣﺎن را در ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎری دﺧﺎﻟﺖ دﻫﻴﻢ ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺪت ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ
درد در ﭼﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ اوج ﺧﻮدﺷﻤﻲ رﺳﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺪت درد را ﻧﻴﺰ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ
ﺟﺪول 3- دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﺣﺪت درد
ﺣﺪت درد ﻃﻮل زﻣﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اوج درد
ﻓﻮق ﺣﺎد Peracute ﻛﻤﺘﺮ از 1 ﺳﺎﻋﺖ
ﺣﺎد Acute ﻛﻤﺘﺮ از 24 ﺳﺎﻋﺖ
ﺗﺤﺖ ﺣﺎد Subacute 24-72 ﺳﺎﻋﺖ
ﻣﺰﻣﻦ chronic ﺑﻴﺶ از 72 ﺳﺎﻋﺖ
٣٥
ﻣﺸﺨﺼﻪ دردCharacter: ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺼﻪ درد، ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﻲ دردی ﺑﻴﻦ ﺣﻤﻼت درد ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺳﻴﺮ اﻳﻦ ﺟﺪول
ﺻﻌﻮدی اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ از درد راﺟﻌﻪ ﺑﻪ درد داﺋﻤﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻔﻪ ﺟﺮاﺣﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
ﺟﺪول 4- ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﺸﺨﺼﻪ درد
ﻣﺸﺨﺼﻪ درد ﻃﻮل دوره آراﻣﺶ ﺑﻴﻦ دو ﺣﻤﻠﻪ درد
راﺟﻌﻪ Recurrent ﭼﻨﺪ روز
ﮔﻬﮕﺎﻫﻲ Occasional ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ از ﻃﻮل ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ درد
ﻣﺘﻨﺎوب Intermittent ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺮ از ﻃﻮل ﻳﻚ ﺣﻤﻠﻪ درد
داﺋﻤﻲ continuous ﺻﻔﺮ
ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪت درد در ﻃﻮل زﻣﺎن: ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺪت درد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی دارد. دردی ﻛﻪ ﻣﺮﺗﺐ رو ﺑﻪ
اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ، ﻛﻔﻪ ﺟﺮاﺣﻲ را ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از داروی ﺿﺪدردی ﻣﺜﻞ ﻓﻠﻮﻧﻜﺴﻴﻦ ﻣﮕﻠﻮﻣﻴﻦ ﺑﺮای ﻣﻬﺎر درد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ
دﻗﺖ زﻳﺎد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. از ﻳﻚ ﻃﺮف اﻳﻦ دارو ﺑﺎ ﻣﻬﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮوﻣﺒﻮﻛﺴﺎن و ﭘﺮﺳﺘﺎﺳﻴﻜﻠﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ از
اﺳﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ واﻛﻨﺶ ﺑﻪ آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻤﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ، از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻬﺮهی ﺷﻮﻛﻲ ﻗﺮﻳﺐاﻟﻮﻗﻮع را ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪون
اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﺷﻮک ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻛﺸﻨﺪه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻛﻨﺪ.
ﺟﺪول 5- ﺗﻌﻴﻴﺮات ﺷﺪت درد در ﻃﻮل زﻣﺎن
وﺿﻮح درد ﻣﺜﺎل
ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺧﻮدرﻓﺘﮕﻲ اﻳﻠﺌﻮن
ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺑﺰرگ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺑﺰرگ، اﻧﺴﺪاد ﺳﺎده روده ﻛﻮﭼﻚ
درد ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ی ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮای ﻣﺪاﺧﻠﻪ ی ﺟﺮّاﺣﻲ اﺳﺖ، و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور ﺑﻤﺎﻧﺪ. ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎری ﭘـﻴﺶ ﻣـﻲ آﻳـﺪ
ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ درد ﻣﻬﺎر ﻧﺸﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮّاﺣﻲ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد، و اﻛﺜﺮاً ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣـﻮرد ﻣﻬﻤـﻲدر ﺷـﻜﻢ اﺳـﺐ ﺑﺮﻣـﻲ ﺧﻮرﻧـﺪ و
ﻧﺘﻴﺠﻪ ی ﻣﺪاﺧﻠﻪ ی زود ﻫﻨﮕﺎم ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد. زﻣﺎن ﺗﺎﺛﻴﺮ داروی ﺿﺪ درد را ﻫﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ. اﮔﺮ درد ﺷﺪﻳﺪی ﻛﻪ ﺑـﺎ
ﻓﻠﻮﻧﻜﺴﻴﻦ ﻣﮕﻠﻮﻣﻴﻦ ﻣﻬﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﺎزﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ آن ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮرد ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﺪ.
ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری ﻳﺎ رﻓﺘﺎر اﺳﺐ attitude or alertnesshorse: ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎری اﺳﺐ وﺧـﻮد ﺣﻴـﻮان ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ
ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ. در اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻮارد ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری اﺳﺐ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل در ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎ ﺳﻄﺢ
ﻫﻮﺷﻴﺎری ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. در ﻣﻮاردی ﻫﻤﭽﻮن ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺑـﺰرگ ﺳـﻄﺢ ﻫﻮﺷـﻴﺎری از ﺷـﺪت درد ﺑـﻪ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺗﻬﻴـﻴﺞ
ﻣﻲ رﺳﺪ و اﺳﺐ از ﺷﺪت درد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﺪ. در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣـﻮارد ﻛـﻪ در ﺟﺮﻳـﺎن ﻛﻮﻟﻴـﻚ
آﺳﻴﺐ ﻣﺨﺎﻃﻲ و/ﻳﺎ ﺟﺬب آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻴﻦ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻼﺋﻢ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﺮوز ﻛﻨﺪ. ﻳﻜـﻲ از ﻧﺸـﺎﻧﻪ ﻫـﺎی ﺑـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ
آﻣﺎس روده ﻗﺪاﻣﻲ ﻓﺮوﻛﺶ درد ﭘﺲ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻌﺪه و اﻓﻮل ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ اﺳﺖ.
٣٦
ﺟﺪول 6- ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری ﻳﺎ رﻓﺘﺎر اﺳﺐ
ﺳﻄﺢ ﻫﻮﺷﻴﺎری ﻣﺜﺎل
اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ، آﻣﺎس روده ﻗﺪاﻣﻲ ﭘﺲ از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻌﺪه
ﻫﻮﺷﻴﺎری اﻛﺜﺮ ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻫﺎ
ﺗﻬﻴﻴﺞ ﭘﻴﭻ ﺧﻮردﮔﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺻﻌﻮدی
وﺿﻌﻴﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن: اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن در ﻣﻮرد اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﺴـﻴﺎر ارزﺷـﻤﻨﺪ اﺳـﺖ .
ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ از روی ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدی در ﻣﻮرد اﺳـﺐ و اﺣﺘﻤـﺎل ﺣﻴـﺎت او ﭘـﻴﺶ ﺑﻴﻨـﻲ ﻛـﺮد .
”ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ“ و ”ﻣﺸﺨّﺼﺎت ﻧﺒﺾ“، ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻣﻬﻤﻲدر ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲاﻧﺪ. در ﻣﺠﻤﻮع درد و ﺣﺮﻛﺎت ﻧﺎﺷـﻲ از درد،
ﺻﺮﻓﺎً اﺛﺮی ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ دارد؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺛﺮ ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺧﻮن و ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮن ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ از ﺳـﻴﺎﻫﺮﮔﻬﺎ
و واﻛﻨﺶ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن ﺑﻪ آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻴﻨــــــﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸـــﺘﺮی ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻓـﺰاﻳﺶ ﺗﻌـﺪ اد ﺿـﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ دارد .
راﺑﻄﻪ ی ﺑﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻧﺒﺾ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻛﻮﻟﻴﻚ و ﻃﻮل ﻣﺪت آن ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ اﺳﺖ. در اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﺧﻢ ﻟﮕﻨﻲ ﺣﺘﻲ در ﻣﻮاردی
ﻛﻪ 48 ﺳﺎﻋﺖ از آﻏﺎز ﺑﻴﻤﺎری ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ، اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻫﻢ اﮔﺮ رخ دﻫﺪ، ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺰﺋﻲ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ
اﻳﻠﺌﻮن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﺎﻳﻌﺎت در روده ی ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﻌﺪه و ﻫﻴﭙﻮوﻟﻤﻲ ﻧﺎﺷﻲ از آن ﺗﻌﺪاد ﻧـﺒﺾ در روﻧـﺪی ﭘـﻴﺶ روﻧـﺪه ﺑـﺎﻻ
ﻣﻲ رود. در ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻲ آﻧﻬﺎ اﻳﻨﻔﺎرﻛﺸﻦ روده رخ ﻣﻲ دﻫﺪ، ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﺑﺪون ﻧﻮﺳﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ. ﺑـﺎ ﺗﺴـﻠّﻂ
ﺷﻮک آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻴــﻚ ﺗﻌﺪاد ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎﻻ و ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ رود. ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻪ اﻫﻤـﻴﺖ و ﺷﺪت اﺗّﺴـﺎع و ﻃـﻮل
روده ی ﮔﺮﻓﺘﺎرِ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد.
ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺗﻌﺪاد ﻧﺒﺾ، ﺷﺎﺧﺺ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎری و اﺛﺮات آن ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﮔــــــﺮدش ﺧﻮن اﺳﺖ. ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠـﺐ ﺑـﻴﺶ از ﻫﺸـﺘﺎد ﺑـﺎر در دﻗﻴﻘـﻪ
ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺑﻴﻤﺎری ﻳﺎ ﺿﺎﻳﻌﻪ ای ﺟﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ آﺷﻔــﺘﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪی در دﺳﺘــﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﺑﻨﺎ ﺑـﺮاﻳﻦ، ﺑـﻪ اﺣﺘﻤـﺎل زﻳـﺎد
ﺣﻴﺎت اﺳﺐ در ﺧﻄﺮ اﺳﺖ. ﻣﺸﺨّﺼﺎت ﻧﺒﺾ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮد. ﻣﻌــــﻤﻮﻻً در ﺷﻮک و ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺧﻮنِ درونِ رﮔﻬـﺎ ﻧـﺒﺾ ﺿـﻌﻴﻒ
ﻣﻲ ﺷﻮد. در ﻧﺎﻣﺘﻮازﻧﻲ ﺣﺎد اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘﻬﺎ ﻧﺒﺾ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻣﻲ زﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ از ﺷﻨﻮد ﺻﺪای ﻗﻠﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮی ﻣﻲ دﻫﺪ. در ﻣﻮرد
ﻧﺒﺾ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪرت، ﺷﺪت و ﻃﻮل ﻣﺪت ﻋﺒﻮر ﻣﻮج آن را ﺳﻨﺠﻴﺪ. در ﻣﻮارد وﺧﻴﻢ ﮔﻮﻳﻲ ﻳـﻚ ﻧـﺦ ﺿـﻌﻴﻒ از زﻳـﺮ اﻧﮕﺸـﺖ ﻣﻴﺎﻧـﻪ داﻣﭙﺰﺷـﻚ
ﻣﻲ ﮔﺬرد.
ﻣﺸﺨّﺼﺎت ﻏﺸﺎﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﻲ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدی در ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ آب ﺑﺪن اﺳﺐ دارد. ﻟﺜﻪ (ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ رﻧﮕﺪاﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ) ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺟـﺎ
ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺨﺎﻃﺎت اﺳﺖ، زﻳﺮا در اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ اﻏﻠﺐ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ در اﺛﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﭘﺮﺧﻮن ﻣﻲ ﺷـﻮد. رﻧـﮓ ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﻏﺸـﺎﻫﺎی ﻣﺨـﺎﻃﻲ دﻫـﺎنْ
ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻢ رﻧﮓ اﺳﺖ، وﻟﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎری، ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮی در اﻳﻦ رﻧﮓ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻢ آﺑﻲ اﺳﺖ. در ﻛﻢ آﺑﻲ ﺳﺎده رﻧﮓ ﻣﺨﺎط اﻧﺪﻛﻲ
ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪی ﻣﻲزﻧﺪ. وﻟﻲ در ﭘﺮﺧﻮﻧﻲ ﺳﻴﺎﻫﺮﮔﻬﺎ ﻳﺎ ﺳﺮرﻳﺰ آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻴﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮن رﻧﮓ ﻣﺨﺎﻃﺎت ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ ﺗﺎ ﻗﺮﻣﺰ آﺟﺮی ﻣﻲﮔﺮاﻳﺪ و در آﺧﺮ
ﻛﺒﻮد ﻣﻲﺷﻮد. در ﭘﺎﻳﺎن ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮﻧﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎ و ﻫﻴﭙﻮﻛﺴﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪ، رﻧﮓ ﻏﺸﺎﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی ﻛﻢ رﻧﮓ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ آﺑﻲ
ﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد.
[capillary refill time ﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺧﻮن ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮﻳﺮﮔﻲﺧﻮﻧﺮﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎﻓﺘﻲ و ﻛﺎرﻛﺮد دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟ
[(CRT)ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد. ﺑﺮای اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻟﺜﻪ ی ﺑﺎﻻی دﻧﺪاﻧﻬﺎی ﭘﻴﺶ ﻓﻚ ﺑﺎﻻ را ﻓﺸﺎر داد؛ زﻣﺎنِ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮﮔﺸﺖ رﻧﮓ ﻟﺜـﻪ از ﺳـﻔﻴﺪی
ﺑﻪ رﻧﮓ ﻃﺒﻴﻌﻲ 1 ﺗﺎ 2 ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ. در ﻛﻢآﺑﻲ اﻳﻦ زﻣﺎن 3 ﺗﺎ 4 ﺛﺎﻧﻴﻪ، و در ﻣﻮارد ﺷﺪﻳﺪ 5 ﺗﺎ 6 ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻃﻮل ﻣﻲﻛﺸﺪ.
ﺗﻨﻔﺲ:در اﺳﺒﻲ ﻛﻪ درد ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﻜﻢ دارد، ﻇﺎﻫﺮاً ﺑﺮای اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺎت دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ و ﻗﻔﺴﻪ ی ﺳـﻴﻨﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ،
ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔّﺲ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از 30 ﺑﺎر در دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲ رﺳﺪ. در ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ در اﺛﺮ اﺗّﺴﺎع ﮔﺴﺘﺮده ﻗﻮﻟـﻮن ﺑـﺰرگ، اﺳـﻴﺪوز و
٣٧
ﻓﺘﻖ روده ﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﻀﺎی ﺟﻨﺐ ﻫﻢ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔّﺲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود. اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺗﻨﻔّﺲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺒﻮدی ﻣﺨﺎﻃﺎت (ﺳﻴﺎﻧﻮز) ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ
ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺳﻴﺎﻫﺮگ ﻣﻴﺎﻧﺨﺎﻟﻴﻴﺎ آﺳﻴﺐ رﻳﻮی ﻧﺎﺷﻲ از آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻴﻦ ﻳﺎ ﻫﻴﭙﻮوﻟﻤﻲﺑﺎﺷﺪ، ﻧﺸﺎن از ﻛﺸﻨﺪﮔﻲ ﺑﻴﻤﺎری دارد.
ﺷﻨﻮد دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش:ﺷﻨﻮد ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺷﻜﻢ در اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ اﻟﺰاﻣﻲاﺳﺖ؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﺷﻨﻮد در اﻣﺘــــــﺪاد ﻟﺒﻪ ی
ﺧﻠﻔﻲ دﻧﺪهﻫﺎ از ﮔﻮدی ﺗﻬﻴﮕﺎﻫﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻜﻢ در ﻫﺮ دو ﻃﺮف راﺳﺖ و ﭼﭗ اﺳﺖ. در اﺳﺐ ﺳﺎﻟﻢ دو ﻧﻮع ﺻﺪا از
ﻗﻮﻟـــــﻮﻧﻬﺎی ﺑﺰرگ ﺷﻨﻮد ﻣﻲﺷﻮد، ﻳﻜﻲ ﺻﺪاﻫﺎی ﻛﻮﺗﺎه ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﺮﻛﺎت ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ دو ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر در ﻫﺮ دﻗﻴـﻘﻪ
ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد، و دﻳﮕﺮی ﺻـــﺪاﻫﺎی ﺑﻠﻨﺪ ﺣﺮﻛﺎت راﻧﺸﻲ Propulsive (ﺻﺪای ﺳﻴﻔﻮن)ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺗﺎ ﭼﻬﺎر دﻗﻴــــــــــﻘﻪ
ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ، وﻟﻲ ﺗﻌﺪاد و ﺷﺪت آﻧﻬﺎ ﭘﺲ از ﻏﺬا ﺧﻮردن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد درد ﺷﻜﻢ، ﺻﺪاﻫﺎی
راﻧﺸﻲ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. اﺳﺘﺜــــﻨﺎی واﺿﺢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺎﻋـــﺪه ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﭙﺎﺳــــﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻴﻤﺎری را
ﻣﻼﻳﻢ، درﻣﺎن داروﻳﻲ را ﻣﻮﻓﻖ، و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ را ﻋﺎﻟﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد. ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﻤﺎری وﺧﻴﻢ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺪای ﺣﺮﻛﺎت روده ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ
ﺳﻮی ﻣﺤﻮ ﺷﺪن ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رود.
اﺗﺴﺎع ﺷﻜﻢ: اﺗﺴﺎع ﺷﻜﻢ ﻧﺸﺎﻧﻪ وﺧﺎﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎری اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻔﻪ ﺗﺮازو را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺮاﺣﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. در اﺗﺴﺎع
روده ﻫﺎی ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﻌﺪه اﺗﺴﺎع ﺣﻔﺮه ﺷﻜﻢ رخ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ، ﺟﺎﻳﮕﺎه ردﻳﻒ اول ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻻت ﻗﻮﻟﻮن
ﺻﻌﻮدی اﺳﺖ.
دﻗﻪ و ﻣﻼﻣﺴﻪ ﺷﻜﻢ:ﺑﺮﺧﻼف ﻧﺸﺨﻮارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن دﻗﻪ ﺷﻜﻢ و ﻳﺎ دﻗﻪ ﻟﻤﺴﻲ (Ballotment)ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻔﻴـﺪی در ﺑـﺮدارد
(ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﻟﻴﻚ ﮔﺎزی ﺳﻜﻮم) و اﺳﺐ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻋﻀﻼت ﺷﻜﻢ را در ﻣﻼﻣﺴﻪ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻼﻣﺴﻪ ﺣﺲ
ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ دﻳﻮاره ﺷﻜﻢ دﭼﺎر اﻧﻘﺒﺎض ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه ﻳـﺎ
رودﻫﺮخ دﻫﺪ.
ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی:ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ی درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﻲ اﺳﺐ ﻛﻮﻟﻴﻜﻲ اﺳﺖ، و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد،
ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺳﺐ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻫﺮﻣﻮرد، ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ی ﻣﻘﻌﺪی ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزش و ﺧﻄﺮات آن اﻧﺠﺎم
ﺷﻮد.
در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ، اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ، درد ﻣﺰاﻧﺘﺮ و ﻛﺸﻴﺪﮔﻲ آن، ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺪﻓﻮع و ﻳﺎ وﺟـﻮد
ﺷﻦ در ﻣﺪﻓﻮع ﺑﻮد. ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻬﻢ ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی در آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ اﺳﺐ وﺧﻴﻢ ﺷﻮد ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ
ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﺮاﺣﻲ را ﺑﺮﻣﻼ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ. در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻮد ﭘﺮﺳﻴﺪ:
1. آﻳﺎ اﺣﺸﺎء در ﺟﺎی ﻫﻨﺠﺎر ﺧﻮد آرﻣﻴﺪهاﻧﺪ؟
2. آﻳﺎ در ﻫﻴﭻ ﺑﺨﺸﻲ از روده اﺗّﺴﺎع دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد؟
3. اﮔﺮ اﺗّﺴﺎع ﻫﺴﺖ:
ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﻏﺬا اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻳﺎ ﮔﺎز؟
آﻳﺎ اﺗّﺴﺎﻋﻲ در ﺳﻜﻮم، ﻗﻮﻟﻮن ﻳﺎ روده ی ﻛﻮﭼﻚ رخ داده اﺳﺖ؟
4. آﻳﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ ارزﺷﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮی ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؟(ﻣﺜﻼً ﻛﺸﻴﺪﮔﻲ ﻣﺰاﻧﺘﺮ، وﺟﻮد ﺷﻦ، ﺳﻄﻮح ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر ﺻﻔﺎﻗﻴﻴﺎ ﺧﻮن در ﻣﺪﻓﻮع)
5. در ﻧﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎری ﻣﻐﺎﺑﻨﻲ را ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻛﺮده اﻳﺪ؟
رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻜﺎت اﻳﻤﻨﻲ در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی ﻫﻢ ﺑﺮای اﺳﺐ و ﻫﻢ ﺑﺮای داﻣﭙﺰﺷﻚ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ. در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی در داﺧﻞ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﺎﻳﻨـﻪ،
ﻣﻴﻠﻪ ﺧﻠﻔﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻄﺮﻳﺒﺎﻟﻘﻮه اﺳﺖ. اﮔﺮ اﺳﺐ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮد را ﺧﻢ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺧﻮد را ﺑﻴﻨﺪازد ﻫﻢ دﺳﺖ داﻣﭙﺰﺷﻚ و ﻫﻢ رﻛﺘﻮم اﺳﺐ آﺳﻴﺐ
٣٨
ﺟﺪی ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ. اﮔﺮ در داﺧﻞ اﺻﻄﺒﻞ اﺳﺐ را ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ، اﮔﺮ راﺳﺖ دﺳﺖ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﭘﻬﻠﻮی راﺳﺖ اﺳﺐ در ﻛﻨـﺎر دﻳـﻮار ﺑﺎﻳـﺪ ﻗـﺮار
ﮔﻴﺮد و ﻓﺮد ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ اﺳﺐ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ!
ﭘﻴﺶ از ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی دﻣﺎی رﻛﺘﻮم را اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ. در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد دﻣﺎ در داﻣﻨﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ. در آﻣﺎس روده ﻗـﺪاﻣﻲ، ﻛﻮﻟﻴـﺖ، و
ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ (ﻧﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ) ﺗﺐ از ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ.
اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻌﺪی: اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻌﺪی در اﺳﺒﻲ ﻛﻪ درد ﺷﺪﻳﺪی دارد اﻫﻤﻴﺘـﻲ ﻓـﻮری دارد و ﺣﺘـﻲ ﭘـﻴﺶ از اﺧـﺬ
ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را در ﻣﻌﺪه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮد. ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺒﻲ را از ﺧﻄﺮ ﭘﺎرﮔﻲ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﻣﻌﺪه ﻧﺠﺎت دﻫﺪ. در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی
اﺳﻴﺪﻳﺘﻪ ﻣﻌﺪه ﺑﻴﻦ 3-6 اﺳﺖ. اﮔﺮ ﺑﻴﺶ از 2 ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺘﻌﻔﻦِ ﻗﻬﻮه ای رﻧﮓ ﺑﺎ pHﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﮕﺬارﻳـﺪ
ﻛﻪ اﻧﺴﺪادی ﻛﺎﻣﻞ در ﻣﺴﻴﺮ روده ﻛﻮﭼﻚ رخ داده ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت روده ﺑﻪ ﻣﻌﺪه ﭘﺲ زده اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟـﻪ از
روﻏﻦ ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﻣﻮارد زﻳﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ:
*اﻧﺴﺪاد روده ﻛﻮﭼﻚ(رﺗﺒﻪ اول)
*ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ دوازدﻫﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺑﺰرگ
*آﻣﺎس روده ﻗﺪاﻣﻲ
(Ileus)اﻳﻼووس*
*ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ
*ﺑﻴﻤﺎری ﻋﻠﻔﻲ (grass sickness) (ﻋﻤﺪﺗﺎ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎ)
در آﻣﺎس روده ﻗﺪاﻣﻲ اﺳﺎس ﻛﺎر ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻌﺪی در ﻣﺤﻞ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻌﺪه ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮد.
اﺧﺬ ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ: در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﺎف و زاﺋﺪه ﺧﻨﺠﺮی ﺟﻨﺎغ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﺪ. در ﺑﺴﻴﺎری اﺳﺐ ﻫﺎ اﻳـﻦ ﻧﻘﻄـﻪ
در ﻣﻴﺎﻧﻪ اﻳﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﺳﻮزن ﺷﻤﺎره 19 از ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﮕﺬرﻳﺪ و ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ را اﺧﺬ ﻛﻨﻴﺪ.
ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ زرد ﻛﻬﺮﺑﺎﻳﻲ و ﺷﻔﺎف اﺳﺖ. ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﭘﺮوﺗﻴﻴﻦ، ﺗﻌﺪاد ﮔﻠﺒﻮلﻫﺎی ﻗﺮﻣﺰ و ﮔﻠﺒـﻮلﻫـﺎی ﺳـﻔﻴﺪ ﻛـﺪورت
ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ.
ﺑﺪون داﺷﺘﻦ اﻣﻜﺎﻧﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ در ﺻﻮرت اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺪورت اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮردی از اﻧﺴﺪاد ﺳﺎده روده ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﭘﺮﻳﺘﻮﻧﻴﺖ
روﺑﺮو ﺑﺎﺷﻴﺪ. در اﻧﺴﺪاد اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ ﻳﺎ اﻧﻔﺎرﻛﺴﻴﻮن ﻏﻴﺮاﺧﺘﻨﺎﻗﻲ ﻳﻜﻲ دو ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از رﺧﺪاد اﻳﺴﻜﻤﻲ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎی ﻗﺮﻣﺰ ﺧﻮن ﺑـﻪ ﺻـﻔﺎق ﻧﺸـﺖ
ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت اﻳﺴﻜﻤﻲ و ﻃﻮل روده درﮔﻴﺮ در آﻏﺎز اول ﻧﺎرﻧﺠﻲ ﻛﻢ رﻧﮓ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ ای ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ . رﻧـﮓ زرد ﻛﻬﺮﺑـﺎﻳﻲ
ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻟﺘﻬﺎب ﻣﻼﻳﻢ و رﻧﮓ ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ ای ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻟﺘﻬﺎب ﺷﺪﻳﺪ و اﻧﻔﺎرﻛﺴـﻴﻮن اﺳـﺖ . اﺧـﺬ ﺧـﻮن ﻛﺎﻣـﻞ ﻧﺸـﺎن
دﻫﻨﺪه اﺻﺎﺑﺖ ﺳﺮﺳﻮزن ﺑﻪ ﻳﻚ رگ ﻳﺎ اﺻﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻃﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﭘﺸﺘﻲ ﻗﻮﻟﻮن ﺑﻪ ﭼـﭗ اﻣﻜـﺎن آن وﺟـﻮد دارد .
ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ارزﺷﻲ ﻛﻪ اﺧﺬ ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ دارد در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺴﺪادی اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ را از ﻏﻴﺮ اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻨﻴﻢ.
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﺑﺮای ﻫﺪف ﻓﻮری
دﻧﻴﺎی ﻧﻈﺮﻳﻪ و دﻧﻴﺎی واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ دﻗﻴﻘﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. اﻏﻠﺐ در ﻛﻮﻟﻴﻚ اﺳﺐ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع اﻧﺴـﺪاد،
ﻣﺤﻞ اﻧﺴﺪاد و ﺷﺪت ﻛﻮﻟﻴﻚ و ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ از ﺷﺮوع ﻛﻮﻟﻴﻚ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﺗﻨّﻮع ﺑﻲاﻧﺪازهای از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی درﻣﺎﻧﮕﺎﻫﻲ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ دﻳـﺪه
ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت ﻛﺎﻣﻞ وﺟﻮد دﺳﺖ ﻛﻢ ﺳﻪ ﻣﻮرد ازﻣﻮارد زﻳﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﺟﺮاﺣﻲ ﺣﺘﻲ
در ﺻﻮرت ﻧﺎﻳﻞ ﻧﺸﺪن ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ:
1. وﺟﻮد درد ﻣﻬﺎرﻧﺸﺪﻧﻲ
2. ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻴﺶ از 2 ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﻗﻬﻮه ای رﻧﮓ ﺑﺪ ﺑﻮی ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ
3. اﺗﺴﺎع ﺷﺪﻳﺪ روده ﻫﺎ در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی
4. ﻣﺤﻮ ﺻﺪاﻫﺎی ﻏﺮﻏﺮی روده در ﺷﻨﻮد
5. ﻣﺎﻳﻊ ﺻﻔﺎﻗﻲ ﺧﻮﻧﺎﺑﻪ ای
٣٩
وﺧﺎﻣﺖ رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن ﻫﻢ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺪاﺧﻠﻪ ی ﺟﺮّاﺣﻲ اﺳﺖ. اﮔﺮ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن ﺗﻌـﺪاد ﺿـﺮﺑﺎن
ﻗﻠﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ، ﻧﺒﺾ ﺿﻌﻴﻒ و ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ ﺷﻮد، اﺣﺘﻘﺎن ﻏﺸﺎﻫﺎی ﻣﺨﺎﻃﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد،ﺣﺠﻢ ﻓﺸﺮده ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎﻻ و ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮود، زﻣﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ
ﺧﻮن ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮﻳﺮﮔﻲ ﻣﺮﺗﺐ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﺷﻮد، ﻫﻤﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰی ﺑﻪ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ دﺳﺘﮕﺎه ﮔـﺮدش ﺧـﻮن ﻧﻤﺎﻧـﺪه اﺳـﺖ . ﺷـﺪت و
ﺳﺮﻋﺖ وﺧﺎﻣﺖ در ﻧﺸﺎﻧﻴﻬﺎی ﺑﺎﻻ در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش ﺑﻪ ﭘﺎی ﻣـﻮاردی ﻛـﻪ اﻳﺴـﻜﻤﻲ روده، ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﭼـﺮﺧﺶ 360
درﺟﻪ ای ﻗﻮﻟﻮن ﺑﺰرگ و اﻧﺴﺪاد اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از روده ی ﻛﻮﭼﻚ روی داده، ﻧﻤﻲرﺳﺪ. در اﺳﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرِ اﻧﺴـﺪاد (و ﻧـﻪ
اﻧﺴﺪاد اﺧﺘﻨﺎﻗﻲ) ﻛﺎﻣﻞِ روده ی ﻛﻮﭼﻚ اَﻧﺪ، ﻣﺜﻼً در اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ اﻳﻠﺌﻮن، روﻧﺪ وﺧﻴﻢ ﺷﺪن ﻋﻼﺋﻢ ﻓﻮق ﺑﻪ آﻫﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ
ﻛﻪ در ﺗﻮﺧﻮدرﻓﺘﮕﻲ ﺳﻜﻮم ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﭼﻨﺪ روز ﻫﻢ از رﺧﺪاد ﺑﻴﻤﺎری ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، در ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ی دﺳﺘﮕﺎه ﮔـﺮدش ﺧـﻮن ﺗﻐﻴﻴـﺮ
اﻧﺪﻛﻲ روی ﺧﻮاﻫﺪ داد. ﻣﻮاردی از آﻣﺎس روده وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﻴﺎزی ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﺮّاﺣﻲ ﻧﻴﺴﺖ، وﻟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻴﻬﺎی ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ی ﺷـﻮک
ﺷﺪﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رود. در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ی ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ، ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﻳﺎﺑﻲ دﻗﻴﻖ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ
ﺷﻮک ﺑﺮای ﻣﺪاﺧﻠﻪ ی ﺟﺮّاﺣﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ. ﺣﺘﻲ ﻛﻮﻟﻴﻚ ﻫﺎی ﺳﺎده را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪی ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ. ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻃﻤﻴﻨﺎن
ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻮﻟﻴﻚ ﺳﺎده روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻴﺪ (11) .
ارﺳﺎل اﺳﺐ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ
ﭘﻴﺶ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﻜﻬﺎی اوﻟﻴﻪ ی زﻳﺮ ﻻزم اﺳﺖ:
1. ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ی ﻣﻌﺪی ﻣﻌﺪه ی اﺳﺐ را ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ؛ و اﮔﺮ ﺳﻔﺮی ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ، ﻟﻮﻟﻪ ی ﻣﻌﺪی را از ﻣﻌﺪهی اﺳـﺐ
در ﻧﻴﺎورﻳﺪ و ﺑﺮای آن ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺳﻔﺮ ﻫﻢ در ﻧﻴﺎﻳﺪ، آن را ﺑﺎ ﻧﻮار ﺑﻪ ﻛَﻠﱢﮕﻲ ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ.
2. ﺑﻪ اﺳﺐ داروی ﺿﺪ درد ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻴﺪ. اﮔﺮ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﺟﺮّاﺣـﻲ ﻻزم اﺳـﺖ و ﺑـﻪ اﻧﺴـﺪاد اﺧﺘﻨـﺎﻗﻲ ﻣﺸـﻜﻮک ﻫﺴـﺘﻴﺪ،
ﻓﻠﻮﻧﻜﺴﻴﻦ داروی اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ و ارﺟﺢ اﺳﺖ، زﻳﺮا اﻓﺰون ﺑﺮ ﻣﻬﺎر درد، ﺑﺎ اﺛﺮات آﻧﺪوﺗﻮﻛﺴﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺮ ﻣﻲﺧﻴﺰد. دﺗﻮﻣﻴـﺪﻳﻦ ﻫـﻢ
ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮای اﺛﺮات آراﻣﺶﺑﺨﺸﻲ و ﺿﺪدردی ﻓﻠﻮﻧﻜﺴﻴﻦ اﺳﺖ.
3. اﮔﺮ اﺳﺐ در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮک ﻗﺮار دارد، ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪ ی ﺣﻤﻞ اﺳﺐ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ، ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻣﺎﻳﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘـﻲ را
ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﺧﻮن در ﮔﺮدش ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ ﺷﻮد، وﻟﻲ درﻧﮓ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدی از ﻣﺎﻳﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴﺘﻲ ﺗـﺎ ﺣـﺪی ﻛـﻪ
ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻓﺸﺮده ﺳﻠﻮﻟﻲ اﺳﺐ ﺑﮕﺬارد، ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ. از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻪ دل راه ﻧﺪﻫﻴﺪ؛ زﻳﺮا ﺑـﻪ ﻣﺤـﺾ ورود
ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ، ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﺳﺐ در ﺷﻮک ﺷﺪﻳﺪی ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺎ ﺗﺰرﻳـﻖ ﺳـﺮﻳﻊِ 2/5 ﻟﻴﺘـﺮ ﻣﺤﻠـﻮل ﺳـﺎﻟﻴﻦ ﻫﻴﭙﺮﺗﻮﻧﻴـﻚ وﺿـﻌﻴﺖ
دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن اﺳﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻣﺒﺎدا ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺐ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ، ﺧﻮد ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺎﻟﻴﻦ
ﻫﻴﭙﺮﺗﻮﻧﻴﻚ را ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﺪ؛ زﻳﺮا در ﻣﺪت 2 ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺎﻟﻴﻦ ﻫﻴﭙﺮﺗﻮﻧﻴﻚ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدی از ﻣﺎﻳﻌـﺎت اﻳﺰوﺗﻮﻧﻴـﻚ
ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮد.
4. آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻚ وﺳﻴﻊ اﻟﻄﻴﻔﻲ ﻫﻢ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﻴﺪ.
5. دور اﺳﺐ ﭘﺘﻮ ﺑﭙﻴﭽﻴﺪ و اﻧﺪاﻣﻬﺎی ﺣﺮﻛﺘﻲ را ﺑﺎﻧﺪﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﻴﺪ.
6. ﮔﺰارش دﻗﻴﻘﻲ از داروﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﺮدهاﻳﺪ، ﻫﻤﺮاه اﺳﺐ رواﻧﻪ ﻛﻨﻴﺪ.
7. ﻣﺎﻟﻚ اﺳﺐ را ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ، ﻛﻪ از ﭼﻪ راﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺮﺳﺪ.
8. ﻛﺮه را از ﻣﺎدﻳﺎن ﺟﺪا ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ آﺳﻴﺐ ﻧﺒﻴﻨﺪ
9. اﮔﺮ اﺳﺐ درد ﺷﺪﻳﺪی دارد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ روﺑﺎز ﻣﺜﻞ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺧﺎور ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻴﻮن ده ﺗﻦ اﺳﺐ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ اﺳـﺐ
زﻣﻴﻨﮕﻴﺮ ﺷﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻲ اﺳﺐ را ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ.
ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ، در ﻫﺮ ﻣﻮردی ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻮک ﺑﻪ اﺗّﺴﺎع ﻣﻌﺪه ﻫﺴﺘﻴﺪ، اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه ﻫﻢ وﺟـﻮد دارد؛ ﺑـﻪ وﻳـﮋه اﮔـﺮ در
اﺳﺒﻲ ﻧﺸﺎﻧﻴﻬﺎی درد آﺷﻜﺎر ﻧﺎﮔﻬﺎن از ﺑﻴﻦ رود و ﻣﺮﺗﺐ وﺿﻌﻴﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﺮدش ﺧﻮن وﺧﻴﻢ و وﺧﻴﻤﺘﺮ ﺷﻮد. اﮔﺮ در اﺳﺒﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳـﺎدی از
ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎی روده ی ﻛﻮﭼﻚ در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی زﻳﺮ دﺳﺘﺘﺎن آﻣﺪ، وﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﮔﺎز ﺑﺪون ﻣﺎﻳﻊ و ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ اﻧﺪﻛﻲ از ﻟﻮﻟﻪ ی ﻣﻌﺪی ﺧـﺎرج ﺷـﻮد،
ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه ﻣﺸﻜﻮک ﺷﻮﻳﺪ. در ﭘــﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه، ﻣﺎﻳﻊ ﻗﻬﻮه ای ﺗﻴﺮه ای اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ذرات ﻏﺬا در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴـﺮی از ﻣـﺎﻳﻊ ﺻـﻔﺎﻗﻲ
٤٠
ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮد. اﮔﺮ در ﻛﺎوش ﻣﻘﻌﺪی اﺣﺴﺎس ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﺳﺮوزی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﺴﺒﻴﺪنِ ذرات ﻣﻮاد ﻫﻀﻤﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ زﺑﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ، و
اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻀﻮر ﮔﺎز آزاد در ﺣﻔﺮه ی ﺷﻜﻢ، ﺑﺮ ﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺎنِ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎی روده ی ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ رود، ﺣﻔﺮه ی
ﺷﻜﻢ در وﺿﻌﻴﺖ وﺧﻴﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدی از اﺳﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ ارﺟﺎع ﺷﺪه اﻧﺪ، ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه داﺷﺘﻪ اﻧﺪ. ﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌـﺪه در ﻃـﻮل
ﺳﻔﺮ رخ داده ﺑﻮد، ﻣﻌﺪه ﺑﻘﻴﻪ ﺣﺘﻲ ﭘﻴﺶ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺮﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد. ﭘﺎرﮔﻲ ﻣﻌﺪه ﺑﺎﻳﺪ در اﺳﺮع وﻗﺖ ﺗﺸـﺨﻴﺺ داده
ﺷﻮد، و در ﺻﻮرت ﺗﺄﻳﻴﺪ، ﺑﻲدرﻧﮓ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت اﺳﺐ ﭘﺎﻳﺎن دﻫﻴﺪ ﺗﺎ اﺳﺐ از رﻧﺠﻲ ﺑﻴﻬﻮده در ﺳﻔﺮی ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺑﺪ.
