آزﻣﻮن ﻫﺎی ﺳﻴﺘﻮﻟﻮژی:ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ، ارزان ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ آزﻣﻮﻧﻬﺎی ﭘﺎراﻛﻠﻴﻨﻴﻜﻲ، آزﻣـﻮن ﻫـﺎی ﻣﺮﺑـ ﻮط ﺑـﻪ ﺳـﻴﺘﻮﻟﻮژی و
ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎی ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﮔﺴﺘﺮه ﻣﺮﻃﻮب: ﺗﻬﻴﺔ ﮔﺴﺘﺮه ﻣﺮﻃﻮب ﺑﻪ ﻃﻮر راﻳﺞ از ﻓﻀﻠﻪ، ﺳﻮاب ﭼﻴﻨﻪداﻧﻮ ﻳﺎ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت دﻫﺎﻧﻲ-ﺣﻠﻘﻲ ﭘﺮﻧﺪه و در ﻣﻮارد ﺧـﺎص از ﭼﺸـﻢ
ﭘﺮﻧﺪه ﻧﻴﺰ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد. ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﺔ اﺳﻤﻴﺮ ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻨﺎﺳﺐ،ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﺸﺨﻴﺼـﻲ، ﻣـﻲ ﺗـﻮان از ﺳـﺮم ﻓﻴﺰﻳ ﻮﻟـﻮژی، ﭘﺘـﺎس 10% و
ﻻﻛﺘﻮﻓﻨﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. ﺷﻨﺎﺧﺖ اوﻟﻴﻪ و ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺴﻴﺎری از آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎی اﻧﮕﻠﻲ از روی ﻣﺸﺎﻫﺪة اﻧﮕﻞ ﻫﺎی ﻣﺘﺤﺮک ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺮﻳﻜﻮﻣﻮﻧﺎس ﻫﺎ
ﻳﺎ دﻳﺪن ﺗﺨﻢ ﻳﺎ اووﺳﻴﺴﺖ اﻧﮕﻞ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﻮاع اﻧﮕﻠﻬﺎی ﻛﺮﻣﻲ ﻳﺎ ﻛﻮﻛﺴﻴﺪﻳﺎﻫﺎ، آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎی ﻗﺎرﭼﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﻤـﺮ و ﻫـﺎﻳﻒ ﻗـﺎرچ از ﺟﻤﻠـﻪ
ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎی اﻳﻦ آزﻣﻮن ﻏﻴﺮ ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و در ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﮔﺴﺘﺮه رﻧﮓ آﻣﻴﺰی ﺷﺪه از ﻓﻀﻠﻪ: ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻓﻀﻠﺔ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮاد دﻓﻌﻲ ﭘﺮﻧﺪه، ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش، ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻣﺜﻠـﻲ و
ادراری ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺴﻴﺎری از اﻣﺮاض ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ. در ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻮارد ﻛﻪ ﻧﻮع ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوﻓﻠـﻮر ﮔﻮارﺷـﻲ ﺑـﺮای ﻣـﺎ
اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﻬﻴﻪ اﺳﻤﻴﺮ رﻧﮓ آﻣﻴﺰی ﺷﺪه از ﻓﻀﻠﺔ ﭘﺮﻧﺪه، ﺗﻨﻬﺎ راه ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮی
٦٨
ﻫﺎی ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ رﺷﺪ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎﻳﻜﻮﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻮم ﻫﺎ، ﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎی ﺑﻲ ﻫﻮازی ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻠﺴﺘﺮﻳﺪﻳﻮم ﻫﺎ و ﺑﺎﻛﺘﺮی ﻫﺎی ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ﻛﺸـﺖ ﻫﻤﭽـﻮن
ﻛﻼﻣﻴﺪﻳﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓ آﻣﻴﺰی و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﻦ اﺟﺮام ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
آزﻣﻮن ﻫﺎی ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ اﻧﮕﻞ ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻏﻮﻃﻪورﺳﺎزی ﻣﺪﻓﻮع: در ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﺑﻪ آﻟﻮدﮔﻴﻬﺎی ﻛﺮﻣﻲ و ﻳﺎ ﻛﻮﻛﺴﻴﺪﻳﺎﻳﻲ ﻣﺸﻜﻮک ﻫﺴﺘﻴﻢ،
ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺪﻓﻮع در آزﻣﻮن ﮔﺴﺘﺮه ﻣﺮﻃﻮب، ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮﻟﻬﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻧﻤﻚ ﻳﺎ آب ﺷﻜﺮ اﺷﺒﺎع ﻏﻮﻃـﻪ-
ورﺳﺎزی ﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. ﺑﺮای ﻧﮕﻬﺪاری اووﺳﻴﺴﺖﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻣﺤﻠﻮل 2.5 درﺻﺪ دیﻛﺮوﻣﺎت ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﻮرت
ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ارﺳﺎل اﻧﮕﻠﻬﺎی ﻣﺘﺎزوآ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه از اﺗﺎﻧﻮل 70 درﺻﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه 10% ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
ﺗﺨﺮﻳﺶ ﺟﻠﺪی و ﺟﺴﺘﺠﻮی اﻧﮕﻠﻬﺎی ﺧﺎرﺟﻲ: ﺑﺮای ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺟﺮﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﺎﺧﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﻘﺐ ﻣﻲزﻧﻨﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﻤﻴﺪوﻛﻮﭘﺘﺲ
ﻫﻀﻢ و ﺷﻔﺎف ﺳﺎزی ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺘﺎس 10% اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷـﻮد. ﺑـﺮای ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻫـ ﺎﻳﻒ و ﻳـﺎ ﻣﻴﺴـﻠﻴﻮم
ﻗﺎرﭼﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻻﻛﺘﻮﻓﻨﻮل ﻛﺎﺗﻦ ﺑﻠﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
آزﻣﻮن ﻫﺎی ﻫﻤﺎﺗﻮﻟﻮژی و ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ:اﻧﺠﺎم اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ از آزﻣﻮن ﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻓﻲ از ﻧﺤﻮة ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮی دارد ﻛﻪ در ذﻳﻞ ﺑـﻪ
اﺧﺘﺼﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ: ﻣﻘﺪار ﺧﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮی ﺷﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه، ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻫﺎی ﺳـﺮوﻟﻮژی، ﻫﻤـﺎﺗﻮﻟﻮژی و ﺑﻴﻮﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ
ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺣﺠﻢ ﺧﻮن در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، 6 ﺗﺎ 12 درﺻﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ، 10 درﺻﺪ وزن ﺑـﺪن اﺳـﺖ . در ﺗﻌﻴـﻴﻦ دﻗﻴـﻖ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار
ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺎدی ﻫﻤﭽﻮن وزن ﭘﺮﻧﺪه، ﺳﻦ، ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﻧﮋاد دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ. از آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺧـﻮن از دﺳـﺖ رﻓﺘـﻪ در ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن
ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ، از ﻳﻚ ﭘﺮﻧﺪة ﺳﺎﻟﻢ و ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻚ درﺻﺪ وزن زﻧﺪهاش ﺧـﻮﻧﮕﻴﺮی ﻧﻤـﻮد . ﻳﻌﻨـﻲ از ﻳـﻚ ﭘﺮﻧـﺪه 100
ﮔﺮﻣﻲ، ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻲﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮن اﺧﺬ ﻧﻤﻮد. اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳـﻦ ﻣﻘـﺪار ﺑـﻮﻳﮋه در ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن دﭼـﺎر ﻣﺸـ ﻜﻼت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎی
ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد.
ﻧﻮع ﻣﺎدة ﺿﺪ اﻧﻌﻘﺎد: در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻫﺪف ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮی، از ﺳﻪ ﻣﺎدة ﺿـﺪ اﻧﻌﻘـﺎدی EDTA، ﻫﭙـﺎرﻳﻦ و ﺳـﻴﺘﺮات
ﺳﺪﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. ﻫﭙﺎرﻳﻦ اﺛﺮ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺷﺪﻳﺪی ﺑﺮ روی ﮔﻠﺒﻮل ﻫﺎی ﻗﺮﻣـﺰ دارد. ﻣـﺎدة ﺿـﺪ اﻧﻌﻘـﺎدی EDTA از ﭘﺮﻛـﺎرﺑﺮد ﺗـﺮﻳﻦ ﻣـﻮاد
ﺿﺪاﻧﻌﻘﺎدی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺧﻮن ﺣﺎوی EDTA ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻛﻠﺴﻴﻢ و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺳﺎﻳﺮ اﻣﻼح ﺧﻮن
اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ EDTA ﺑﻪ روی ﮔﻠﺒﻮل ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮﻣﺮغ و ﻛﻼغ اﺛﺮ ﻟﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ دارد و ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ
ﺟﻬﺖ ﺑﺮای آزﻣﻮن ﻫﺎی ﺧﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد.
ﻣﺤﻞ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی: ﻣﻜﺎن ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﮔﻮﻧﺔ ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد. ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑـﻪ
ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل از ورﻳﺪ ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد. ﻣﻜﺎن ﻫﺎی راﻳﺞ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
- ورﻳﺪ وداج: ﺟﻬﺖ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی ﺣﺠﻢ زﻳﺎدی از ﺧﻮن در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻢ از اﻳﻦ ورﻳﺪ در ﺳﻤﺖ راﺳـﺖ ﮔـﺮدن ﭘﺮﻧـﺪه، اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ
ﻛﻨﻨﺪ. ورﻳﺪ وداج ﺳﻤﺖ ﭼﭗ در ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮده و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺒﻜﻪ ای ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد و ﻣﻨﺎﺳـﺐ
ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻫﻤﺎﺗﻮم ﻫﺎی ﺑﺰرگ در ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی ﺷﺪه از ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی از اﻳﻦ ورﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
- ورﻳﺪ ﺑﺎزوﻳﻲ: اﻳﻦ ورﻳﺪ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻤﻲ ﺑﺎل ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ از زﻳﺮ ﭘﻮﺳﺖ ﻋﺒـﻮر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ، از ﻣﺤـﻞ ﻫـﺎی راﻳـﺞ ﺟﻬـﺖ
ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
- ورﻳﺪ ﻣﺘﺎﺗﺎرس ﻣﻴﺎﻧﻲ: اﻳﻦ ورﻳﺪ از ﺳﻄﺢ داﺧﻠﻲ ﭘﺎی ﭘﺮﻧﺪه در ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺗﺎرس و ﻣﺘﺎ ﺗﺎرس ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. از ورﻳﺪ ﻣﺘﺎﺗـﺎرس ﻣﻴـﺎﻧﻲ
در ﺑﺴﻴﺎری از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺟﺜﺔ ﺑﺰرگ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن آﺑﺰی، ﺟﻬﺖ ﺧﻮﻧﮕﻴﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﭘﺲ از اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻣﻴﺰان ﻧﻤﻮﻧﺔ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه، ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ آزﻣـﻮن ﺑﻴﻮﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ
اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد. در ذﻳﻞ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آزﻣﻮن ﻫﺎی راﻳﺞ و ﻛﺎرﺑﺮد آن ﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد.
٦٩
آﻧﺰﻳﻢ آﺳﭙﺎرﺗﺎت آﻣﻴﻨﻮﺗﺮاﻧﺴﻔﺮاز (AST):ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زﻳﺎد و وﻳﮋﮔﻲ ﻛﻤﻲ در آﺳﻴﺐ ﻫﺎی ﻛﺒﺪی و ﻣﺎﻫﻴﭽـﻪ ای
دارد. ﻣﻴﺰان اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﺳﻴﺐ ﻫﺎی ﻛﺒﺪی و ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ای از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود. ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ
آﻧﺰﻳﻢ ﻛﺮﺋﺎﺗﻴﻦ ﻛﻴﻨﺎز (CK) ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد، اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻳﻦ دو آﻧﺰﻳﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ. در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ
AST اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ و CK ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﭼﻴﺰی ﻧﺸﺎن دﻫﺪ، ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻫﭙﺎﺗﻮﺳﻠﻮﻻر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺖ
ﻛﻪ در ﻣﻮارد وﻗﻮع ﻫﻤﻮﻟﻴﺰ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮﻧﻲ در زﻣﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮی ﻳﺎ ﭘﺲ از آن، ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎذب ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود.
آﻧﺰﻳﻢ Creatine Kinase) CK): اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ و وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ در آﺳﻴﺐ ﻫـﺎی ﻋﻀـﻼﻧﻲ دارد و ﺑـﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ آن
ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة آﺳﻴﺐ ﻫﺎی ﻋﻀﻼﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
آﻧﺰﻳﻢ ﮔﺎﻣﺎﮔﻠﻮﺗﺎﻣﻴﻞ ﺗﺮاﻧﺴﻔﺮاز (GGT): اﻳﻦ آﻧﺰﻳﻢ از اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﺰﻳﻤﻬﺎ در ﺿـﺎﻳﻌﺎت ﻛﺒـﺪی ﺑـﻮده و اﻓـﺰاﻳﺶ آن در ﺳـﺮم ﻳـﺎ
ﭘﻼﺳﻤﺎی ﺑﻴﻤﺎران ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﭙﺎﺗﻮﺳﻴﺘﻬﺎ اﺳﺖ.
اﺳﻴﺪﻫﺎی ﺻﻔﺮاوی (Bile acids): اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازة اﺳﻴﺪﻫﺎی ﺻﻔﺮاوی ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺒـﺪی ﺑﺎﺷـﺪ . در
اﻳﻦ ﻣﻮاﻗﻊ آﻧﺰﻳﻢ ﻫﺎی ﻛﺒﺪی ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﻴﺪ ﻫﺎی ﺻﻔﺮاوی، در ﻧﺸـﺎن دادن ﻛـﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻛﺒـﺪی ﺧﻮاﻫﻨـﺪ داﺷـﺖ .
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻮارد آﺳﻴﺐ ﻫﺎی ﻣﺰﻣﻦ ﻛﺒﺪی ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﺳﻴﺐ ﻋﻤﻠﻜﺮدی، اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی اﺳﻴﺪ ﻫﺎی ﺻـﻔﺮاوی در ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻛﻤـﻚ
ﻛﻨﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
(>1000mg/dL) درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﻨﺪ ﺧـﻮن ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن روﻧـﺪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭼﺸـﻤﮕﻴﺮی داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ :(Blood sugar) ﻗﻨﺪ ﺧﻮن
ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﻮارد ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎی ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ، ﻣﻴﺰان ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻛﺎﻫﺶ ﻛـﺎذب ﻗﻨـﺪ
ﺧﻮن در ﻣﻮاردی ﻛﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳﺎدی ﻣﻴﺎﻧﺎﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ، رخ ﻣﻲ دﻫﺪ.
ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺗﺎم (TP): ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎی اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ و دﻫﻴﺪاراﺳﻴﻮن ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺗﺎم ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎﻻ ﺑﺮود. ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨـﻲ دار
ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺧﻮن در ﻣﻮارد ﺧﻮﻧﺮﻳﺰی ﺣﺎد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎرﻫﺎی ﻣﺰﻣﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮﻧﺪه و ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎی رودهای ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ رخ دﻫﺪ.
اﺳﻴﺪ اورﻳﻚ (Uric acid):ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﺳﻴﺪ اورﻳﻚ در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮار، اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎ ﺧﻮراک ﺣﺎوی ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ
ﺑﺎﻻ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ. در دﻳﮕﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ اﺳﻴﺪ اورﻳﻚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪة آﺳـﻴﺐ ﻛﻠﻴـﻮی وﻳـﺎ دﻫﻴﺪراﺳـﻴﻮن ﺷـﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷـﺪ . اﻟﺒﺘـﻪ
ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ اﺳﻴﺪ اورﻳﻚ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮای آﺳﻴﺐ ﻛﻠﻴﻮی ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ از آن ﺟﺎ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی اوره و ﻛﺮاﺗﻴﻨﻴﻦ در ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن ﻛـﺎرﺑﺮدی
ﻧﺪارد، اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی اﺳﻴﺪ اورﻳﻚ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
ﻛﻠﺴﻴﻢ (Calcium):ﺟﻬﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺧﻮن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻی ﻧﻤﻮﻧﺔ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ. ﻫﻤﻮﻟﻴﺰ، ﻟﻴﭙﻤﻲ، آﻟـﻮدﮔﻲ
ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎی، ﻫﻤﮕﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺟﻮاب آزﻣﻮن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻛﺎﻫﺶ ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨـﺪة ﻛﻤﺒـﻮد ﻫـﺎی ﺗﻐﺬﻳـﻪ اﻳﻴـﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎی
ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻚ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻮﺳﺘﺎز ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎﺑﺎ داﻧـﻪ ﻫـﺎی روﻏﻨـﻲ ﺗﻐﺬ ﻳـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ، رخ
ﻣﻲ دﻫﺪ.
ﻛﻠﺴﺘﺮول و ﺗﺮﻳﮕﻠﻴﺴﻴﺮﻳﺪ (Cholestrol and triglycerids): ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﺴـﺘﺮول و ﺗـﺮی ﮔﻠﻴﺴـﻴﺮﻳﺪ ﺟﻬـﺖ ﭘـﺎﻳﺶ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴـﻢ
ﭼﺮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد. اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻠﺴﺘﺮول و ﺗﺮﻳﮕﻠﻴﺴﻴﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻛﻢ ﻛﺎری ﻏﺪة ﺗﻴﺮوﺋﻴـﺪ، ﻛﺒـﺪ ﭼـﺮب وﻳـﺎ ﮔﺮﺳـﻨﮕﻲ در
ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﭼﺮﺑﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژی ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ:
ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺮﺿﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ و ﭼﺮک، ﻓﻀﻠﻪ و ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی آﺳﭙﻴﺮه ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﻴﻮﭘﺴﻲﻫﺎی اﺧﺬ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷـﺮط
رﻋﺎﻳﺖ روﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺣﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری، ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺸﺖ و ﺟﺪاﺳﺎزی اﺟﺮام ﻣﺨﺘﻠـﻒ را دارﻧـﺪ . ﺟﺪاﺳـﺎزی اﺟـﺮام ﺑﻴﻤـﺎرﻳﺰا ﺑـ ﻮﻳﮋه
٧٠
ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﻬﺎ و ﺣﺘﻲ ﻗﺎرﭼﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آزﻣﻮن ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ آﻧﺘـﻲ ﺑﻴـﻮﺗﻴﻜﻲ، ﻣـﻲ
ﺗﻮان اﺳﺘﺮاﺗﮋی درﻣﺎﻧﻲ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮی ﺑﺮای ﻣﻮارد ﻋﻔﻮﻧﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮد.
اﺧﺬ ﺑﻴﻮﭘﺴﻲ و آزﻣﻮن ﻫﺎی آﺳﻴﺐ ﺷﻨﺎﺳﻲ:
آزﻣﻮن ﻫﺎی آﺳﻴﺐ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻤﻮاره از دﻗﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﻧﺪ. در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺮاﺋﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع آزﻣـﻮن ﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ اﻓـﺮاد
ﺣﺎذق ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد، ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﺟﻮد ﺿﺎﻳﻌﺎت ﭘﺎﺗﻮﮔﻮﻧﻮﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎ، ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ اﻳـﻦ
آزﻣﻮﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ﻣﺘﻘﻨﻲ در ﻣﻮرد روﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎری و آﺛﺎر درﻣﺎﻧﻬﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮای ﻛﻠﻴﻨﻴﺴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ. ﺟﻬـﺖ اﻧﺠـﺎم اﻳـﻦ
آزﻣﻮن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﻳﻚ ﻣﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻓﻴﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﻦ 10% و اﺗﺎﻧﻮل 70% از ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎی راﻳﺞ ﺟﻬـﺖ اﻳـﻦ اﻣـﺮ
ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان راﻳﺞ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻓﺘﻴﺒﺮای آزﻣﻮﻧﻬﺎی روﺗﻴﻦ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮی ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻳـﻚ ﺑـﻪ ده
ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺮای ﺑﺎﻓﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﻦ ﻣﺼﺮﻓﻲ رﻋﺎﻳﺖ ﮔﺮدد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻣﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ وﭘﺎﺳﺨﻬﺎی ﺑﺎﻓﺘﻲ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﺑﺎ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن،
آﮔﺎﻫﻲ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ از ﺑﻴﻮﻟﻮژی و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪهای در ﻣﻴـﺰان اﺳـﺘ ﻔﺎده ﻛﻠﻴﻨﻴﺴـﻴﻦ از اﻃﻼﻋـﺎت ﺣﺎﺻـﻠﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ
داﺷﺖ.
آﺳﭙﻴﺮاﺳﻴﻮن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻮزن (Fine Needle Aspiration): ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﻛﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ و ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎی اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺮﺿﻲ از ﺿـﺎﻳﻌﺎت
ﺳﻄﺤﻲ و ﻳﺎ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎی دروﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺒﺪ اﺳﺖ. در اﻳﻦ روش وﺿﻌﻴﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ارﮔﺎن، ﺑﺎﻓﺖ ﻳﺎ ﺿﺎﻳﻌﻪ ﻫـﺪف ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـ ﺪه و در اﻳـﻦ
ﺑﺮرﺳﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪی ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮع ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ، وﻗﻮع اﻟﺘﻬﺎب، وﺟﻮد اﺟﺮام ﻋﻔﻮﻧﻲ، اﻧﻮاع ﻣﺘﺎﭘﻼزی وﻳﺎ ﺑﺪﺧﻴﻤﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﻲﮔـﺮدد. ﺑـﺎ
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ روش ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺑﻮدن در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد ارﺟﺎﻋﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ، اﻣﺎ ﻣﻬﺎرت ﻛﻠﻴﻨﻴﺴﻴﻦ در اﺧﺬ و آﻣﺎده ﺳـﺎزی
ﻧﻤﻮﻧﻪ و داﻧﺶ ﺳﻴﺘﻮﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﺴﺖ در ﺑﺮرﺳﻲ آن، در ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ، اﺳﺘﻔﺎده داﺋﻢ و ﻣﻨﻄﻘﻲ از آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮای ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن زﻳﻨﺘﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ اﺣﺘﻤـﺎل
ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم و ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ، ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻠﻴﻨﻴﺴﻴﻦ ﻫﺎ ﮔﺮدد. ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﺎ ﺗﺸﺨﻴﺼـﻬﺎی ﺻـﺤﻴﺢ ﻣـﻲ ﺗـﻮان
اﻋﺘﻤﺎد ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن زﻳﻨﺘﻲ را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮد و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺗﻨﻬﺎ راه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻇﺮﻓﻴﺖ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺖ.
