تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر اساس خلاقیت و شادکامی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 6، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 31، اسفند 1397، صفحه 165-192   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

لیلا شکوهی امیرآبادی¹؛ علی دلاور^{* 2}؛ لطف اله عباسی سروک³؛ شیرین کوشکی⁴

¹گروه روانشناسی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²‏استاد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران‏

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران‏

⁴دانشیار گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

‏
     زمینه: توجه به شادکامی و خلاقیت و بررسی تأثیر آن بر جنبه ­های گوناگون زندگی افراد یکی از اهداف و وظایف دولتی است؛ که یکی ابزارهای تحقق این مهم، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است.
     هدف: این پژوهش به منظور تعیین میزان اهمیت به شادکامی و خلافیت در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش انجام شد.
     روش: پژوهش به روش توصیفی از نوع تحلیل محتوا (کمی و کیفی) انجام شد. جامعه آماری، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390) است، که در هشت فصل در 63 صفحه در سال 1397بررسی شد و کل جامعه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد.  ابزار پژوهش درروش تحلیل محتوا به کمک نرم افزار وسیاهۀ وارسی محقق ساخته است. شادکامی در این مقاله بر اساس نظریه جدید بهزیستی (پرما) و مفاهیم شادکامی و خوشکوفایی که توسط سلیگمن(2011) مطرح شده است؛ مورد بررسی قرار گرفت (13 مؤلفه اصلی و 19 مؤلفه فرعی)، مراحل خلاقیت نیز، بر اساس تقسیم­ بندی والاس(1926) در چهار مرحله: 1- آمادگی، 2- نهفتگی، 3- الهام و 4- تحقق؛ مورد بررسی قرار گرفت.روایی پژوهش توسط پنج تن از متخصصان مرتبط مورد تأیید قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی پژوهش، فصل سه سند توسط یک متخصص روانشناسی مجدداً کدگذاری شد و ضریب پایایی اسکات در بعد متن برابر با 0/83بدست آمد، که مورد تأیید است.
     یافته­ ها: جهت تجزیه و تحلیل داده­ ها نیز از روش­های توصیفی و تحلیلی استفاده شد،جهت سازمان‌دهی و کمک به تحلیل داده­ها از نرم­افزار MAXQDAاستفاده ش دو پس از تعیین فراوانی شاخص ­ها، روش  "آنتروپی شانون"  مورد استفاده قرار گرفت.در مورد خلاقیت، بیشترین مقدار با اطلاعلاتی مربوط به مرحله تحقق (0/259) و بیشترین مقدار ضریب اهمیت مربوط به مرحله الهام (0/272) است. در خصوص مؤلفه ­های شادکامی، میزان بار اطلاعاتی مؤلفه بهبود­پذیری فردی (0/192)، خوش­بینی علمی (0/166) و روابط مثبت در بخش سازمانی (ملی) (0/128)، به ترتیب بیشترین مقدار و کمترین مقدار نیز مربوط به مؤلفه ­های معنا و هدف در بعد فردی (0/017 ) و روابط مثبت ( 0/020) است.
     نتیجه گیری: بر اساس یافته ­های پژوهش می­توان گفت به مراحل خلاقیت در سند توجه چندانی نشده است، همچنین به مؤلفه های شادکامی نیز به میزان یکسانی توجه نشده است؛ لذا می بایست در بازنگری های بعدی سند به مؤلفه ­های دیگر شادکامی نیز پرداخته شود و برنامه­ ریزان آموزشی بر این اساس اقدام نمایند.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ شادکامی؛ روانشناسی مثبت گرا؛ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛ ‏

مراجع

آذر، عادل. (1380). بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده ها در تحلیل محتوا. فصلنامه ‏علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س). 10(1): 1-18. ‏

افشار کهن، زهرا؛ عصاره، علیرضا .(1390). بررسی تأثیر آموزش خلاقیت 1 به معلمان بر خلاقیت دانش آموزان پایه ی اول ابتدایی استان خراسان در سال تحصیلی89-88، فصل نامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شماره 2، 29-55.

براتی سده، فرید.(1388). اثر بخشی مداخلات روانشناسی مثبت­گرا جهت افزایش نشاط، خشنودی از زندگی، معناداری زندگی و کاهش افسردگی: تدوین مدلی برای اقدام، پایان­نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.

بهرامی، کاظم.(۱۳۹۶). تحلیل محتوای سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی در زمینه پرورش تفکر خلاق، اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی، تهران، دانشگاه آل طه -معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان البرز، https://www.civilica.com/Paper-SPES01-SPES01_068.html

تافلر، آلوین (1980). موج سوم، ترجمه شهین دخت خوارزمی. (1378)، تهران: انتشارات علم، چاپ سوم.

دهقانی، مرضیه؛ دیالمه، نیکو و خوش صفت، سکینه.(1397). تبیین شادکامی و شناسایی اهداف برنامه درسی "مدرسه شاد" بر اساس آموزه های اسلامی، دو فصلنامه علمی-ترویجی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال 6(10)، بهار و تابستان 1397، 1-25.

حسنی، محمد. (1385). الگویی برای اشاعه نوآوری در آموزش و پرورش ایران، نوآوریهای آموزشی، سال5، شماره15، 176-151.

حسینی، افضل السادات. (1387). یادگیری خلاق کلاس خلاق، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرسه.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.(1390). دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ( شورای عالی آموزش و پرورش)، از:

http://www.nlai.ir/Portals/0/Files/pdf/common/ (15/7/1396)

طباطبایی، زهرا و قلتاش، عباس. (1394). بررسی میزان انطباق سند تحول بنیادین آموزش وپرورش با شاخص های خلاقیت، اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی با رویکرد بومی - اسلامی و با تأکید بر پژوهش­های نوین.

 1-9، www.civilica.com/Paper-ICH01-ICH01_028.html

فرج اللهی، مهران، موسوی، سید علی محمد، تاجی، پروانه.(1389). شناسایی عوامل مؤثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی از دیدگاه دبیران، مدیران و کارشناسان آموزش اداره منطقه شش آموزش و پرورش استان تهران. تفکر و کودک، دوره 1، شماره2، 100-83.

قاسمی، نظام­الدین و قریشیان، مرضیه. (1388). روان­­شناسی مثبت، رویکرد نوین روان­شناسی به طبیعت انسان، تازه­های­روان­درمانی، 51و52، 98-114.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. از:

 http://nazarat.shora-rc.ir/Forms/frmGhanonAsasi.aspx  (15/7/1396)

مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. (1390).  شورای عالی انقلاب فرهنگی، از:

http://www.google.com/url?sa=t&rct (15/7/1396)

هادیزاده مقدم، اکرم، قلیج لی، بهروز و محبی، پروین. (1391). بررسی رابطه بین تسهیم دانش و نوآوری سازمان­های خدمات مالی: بانک رفاه کارگران، ، فصلنامه مدرس علوم انسانی، سال17، شماره1.

هویدا، رضا، چوپانی، حیدر، خوران، عبدالله و غلام­زاده، حجت. (1394). نقش ارتباطات سازمانی اثربخش و اعتماد سازمانی در توسعه و بهبود نوآوری سازمانی مدارس، فصلنامه ابتکاروخلاقیتدرعلومانسانی، دوره5، شماره 2، 146-117.

هاشمی، سیدضیا؛ رضایی، محمد و اکبرپوران، سپیده. (1395). شادی تا از نشاط، شادی در ساختار معنایی حاکم بر نظام آموزشی . فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دورة نهم، شمارة 3، پاییز 1395، 183-204.

 

Albertyn. R.M, Kapp. C. A' GroenewaldC. (2012). patterns of a Life Skills program me. Journal of studiese in the education of adults.21 (2).33.

Aspinwall, L. & Staudinger, (2003).U.A Psychology of Human Strength Fundamental Questions and Future Directions for a Positive Psychology. Washington, DC: American Psychological Association.

Can G, Ozdilli K, Erol O, Unsar S, Tulek Z, Savaser S, et al. (2008). Comparison of the health-promoting lifestyles of nursing and non-nursing students in Istanbul, Turkey. Nurs Health Sci; 10(4): 80-273.

Carr, A. (2004). Positive Psychology: The science of happiness and human strengths. New York: Brunner-Routledge.

Compton, W. C. (2005). Introduction to positivepsychology. California, Stanford: CT, Thomson/Wadsworth.

Damasio, A.R. (1994) .Descartes’error: Emotion, reason, and the human brain. New York: Grossett/Putnam.

David, S. A., Boniwell, I., & Ayers, A. C. (2013). The Oxford handbook of happiness.Oxford: Oxford University Press.

Deci, E. L. and Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4): 227-268.

Detels, R. Holland Walter W. (2015). Mcewex Janes and Omex Gilberts. Oxford Textbook of Public Health 3nded, New York: Oxford University.

Diener, E., & Lucas R. (2002). Explaining differences in societal levels of happiness: Relative standards, need fulfillment, culture, and evaluation theory. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Periodical on Subjective Well-Being, 1, 41-78.

Glăveanu, Vlad Petre (2018). Educating which creativity?, Thinking Skills and Creativity, 27, 25–32

Lee RL, Loke AJ. (2005). Health Promoting behaviors and psychosocial well-being of university students in Hong Kong. J Public Health Nursing; 22(3):209-20.

Lee, J., & Graham, A. V. (2001). Students' perception of medical school stress and their evaluation of a wellness elective. Medical Education, 35(7), 652-659.

Luthans, K. W., & Jensen, S. M. (2002). Hope: A New Positive Strength for Human Resource Development. Human Resource Development Review, 1(3), 304-322.

NEL, L. (2011). The Psychofertological Experiences of Master s Degree Stuents in Professional Psychology ‎Programms: An Interpretative Phenomenological Analysis. Thesis in fulfilment of the requirements for the ‎degree. Department Of Psychology Faculty of the Humanities: University of the Free State Bloemfontein. 48- ‎‎84.‎

Ryff, C. D., & Keys, C. L. (1995). The structure of psychological Well- being revisited. Journal of Personality and Social Psychology. 69,719-727.

Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology. 57, 1069-1081.

Seligman M. (2002). Authentic happiness: using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Free Press.

Seligman, Martin EP. (2011). flourish: a visionary new understanding of happiness and well-being. Policy, 27(3), 60-61.

Zawislak, P. A., Gamarra, J. T., Alves, A. C., Barbieux, D., & Reichert, F. M. (2014). The different innovation capabilities of the firm: further remarks upon the Brazilian experience. Journal of Innovation Economics & Management, (1), 129-150.