نمادپردازی حیوانات در اصطلاحات و مثَل‌های بلوچی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 22، اسفند 1397، صفحه 41-74   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسنده

عبدالغفور جهاندیده^*

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار.

چکیده

حیوانات با توجه به این­که در زندگی سنّتی و روستایی نقش بسیار پررنگی دارند، به همان­گ ونه در زبان و ادبیات آن­ ها نیز حضور دارند. از میان انواع ادب عامیانه، جانوران بیشتر در ضرب­ المثل­ها بازتاب دارند، بسیاری از رفتارها و خصوصیات این حیوانات جنبۀ نمادین پیدا کرده است. نمادها از جمله عناصر مهم در روابط اجتماعی و انتقال مفاهیم هستند. در این مقاله به بررسی ویژگی­های نمادین 55 جانور در اصطلاحات و مثَل­های بلوچی پرداخته­ ایم. این حیوانات شامل حیوانات اهلی (11مورد)، حیوانات وحشی (16مورد)، پرندگان (13مورد)، جانوران دریایی (5 مورد) و حشرات (10 مورد) هستند. تعداد مثل­ها، اصطلاحات، واژه­های مستقل بلوچیِ به‌کاررفتۀ مرتبط با موضوع مقاله، به 290 مورد می­ رسد. هدف اصلی از این بررسی، نمایش چگونگی کارکرد نمادهای جانوران در اَمثال بلوچی است. بعضی از این نمادها قابل تطبیق با موارد مشابه در زبان و ادبیات فارسی است. این پژوهش برای نخستین بار است که با این عنوان و درون­مایه در امثال بلوچی صورت می­گیرد. در این تحقیق، از روش تحلیلی بهره برده شده است و برای گردآوری اَمثال، از شیوۀ تحقیق میدانی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات عامیانۀ بلوچی؛ ضرب المثل های بلوچی؛ نماد؛ نمادهای جانوری

مراجع

کتاب‌ها

-   انوری، حسن، (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.

-   تمیم­داری، احمد، (1390)، فرهنگ عامه، چاپ چهارم، تهران: نشر مهکامه.

-   جعفری قنواتی، محمد، (1394)، درآمدی بر فولکلور ایران، تهران: انتشارات جامی.

-   حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد، (1388)، دیوان حافظ، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ چهل و هشتم، تهران: انتشارات صفی­ علیشاه.

-   رنه لافورگ و رنه آلندی، (1374)، «نمادپردازی»، مجموعه مقالات اسطوره و رمز، ترجمۀ جلال ستاری، تهران، انتشارات سروش، (صص: 13-36)

-   روانبُد، محمدعبدالله، (1389)، شرح منظومۀ مکران، ترجمه و توضیح عبدالغفور جهاندیده، تهران:انتشارات کوله­پشتی.

-   شفیعی­ کدکنی، محمدرضا، (1383)، منطق ­الطیر عطارنیشابوری، تهران: انتشارات سخن.

-   شمیسا، سیروس،(1371)، بیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوس.

-   منصوری، جمشید، (1379)، راهنمای صحرایی پرندگان، تهران: نشر ذهن­ آویز.

-   میرصادقی، میمنت، (1385)،واژه ­نامه هنر شاعری، تهران: انتشارات کتاب مهناز.

-   وراوینی، سعدالدین، (1389)، مرزبان ­نامه، به کوشش خطیب رهبر، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات صفی­ علیشاه.