تنهایی در شهر: بررسی تجربه ی زیسته ی احساس تنهایی و ارتباط آن با میزان رضایت از زندگی در میان شهروندان بالغ شهر تهران

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 8، شماره 29، اسفند 1397، صفحه 27-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا حسینی¹؛ سید سعید حسینی زاده آرانی²؛ محسن محمدی³

¹استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آیت الله بروجردی

²دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه کاشان

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مسائل اجتماعی که با ظهور عصر مدرن در جامعه­ی انسانی رواج یافته و توجه بسیاری از محققان حوزه­ی علوم اجتماعی را به‌سوی خود جلب کرده است،‌ دغدغه­ی تنزل روابط اجتماعی و تضعیف نگران‌کنندۀ پیوندها و نیز کاهش همبستگی اجتماعی است. بدین لحاظ هدف از مطالعه­ی حاضر، بررسی تجربه­ی زیسته­ی احساس تنهایی و ارتباط آن با میزان رضایت از زندگی در میان شهروندان بالغ شهر تهران‌است. این پژوهش از روش پیمایش با رویکرد توصیفی از نوع همبستگی بهره برده و جامعه­ی آماری موردبررسی کلیه­ی شهروندان بالغ کلان‌شهر تهران بود که 524 نفر از آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای برای ارزیابی برگزیده شدند. ابزار گرداوری اطلاعات مقیاس کوتاه شده­ی احساس تنهایی اجتماعی– عاطفی بزرگ‌سالان (SELSA-S) و مقیاس سنجش رضایت از زندگی باشد، از میزان احساس تنهایی آن‌ها کاسته می‌گردد و برعکس. از سوی دیگر، مردان، افراد مطلّقه و همسر فوت کرده (SWLS) است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات نشان دادند که 6/30 درصد از شهروندان در حد متوسط و 6/. درصد آن‌ها در سطح شدید احساس­تنهایی را تجربه کرده‌اند. همچنین، میزان رضایت شهروندان تهرانی از زندگی‌شان در حد متوسط به بالا ارزیابی شد. یافته‌های استنباطی نیز نشان دادند که هراندازه میزان رضایت شهروندان از زندگی‌شان بیشترنسبت به زنان و افراد متأهل، بیشتر احساس تنهایی می‌کردند. سایر متغیرهای زمینه‌ای نظیر متغیر اصالت، قومیت، وضعیت سکونت، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، سطح تحصیلات و سن هیچ ارتباط معناداری بااحساس تنهایی نداشتند.

کلیدواژه‌ها

احساس تنهایی؛ رضایت از زندگی؛ شهر تهران

مراجع

-         باومن، زیگمونت.(1387). عشق سیال: ناپایداری پیوندهای انسانی، ترجمه­ی عرفان ثابتی، تهران: نشر ققنوس.

-         بیراه‌ی، نیز.(1388). سرمایه‌ اجتماعی در نظریات جدید، ‌نامه­ی علوم اجتماعی، سال سوم، شماره­ی 3: ص 131-109.

-         پروین، ستار؛ مصطفی پور، کامبیز؛ فلاحی گیلان، روح‌الله؛ احمد‌زاده، مریم.(1392). بررسی عملکرد شهرداری تهران و نقش مشارکت‌ اجتماعی در حوزه­ی مدیریت آسیب‌های اجتماعی شهری، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر‌ تهران‌.

-         جوکار، بهرام، سلیمی، عظیمِ.(1390). ویژگی‌های روان‌سنجی فرم کوتاه مقیاس احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی بزرگ‌سالان، مجله علوم رفتاری، سال پنجم، شماره­ی 4: ص 311-317

-        چلبی، مسعود.(1372). وفاق اجتماعی، نامه­ی علوم اجتماعی، سال دوم، شماره­ی 3: ص 28-15.

-         حسینی، سید سعید.(1393). تنهایی در شهر: بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تنهایی (مطالعه­ی موردی: جمعیت بالغ شهر تهران)، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد رشته­ی جامعه­شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

-         راسخی، محمد؛ آبرو، احسان.(1397). بررسی رابطه میان احساس تنهایی و رضایت از زندگی با تأکید بر نقش واسطه‌ای عزت‌نفس و خوش‌بینی، چهارمین همایش ملی علوم و فناوری‌های نوین، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، دانشگاه آزاد ساری.

-         زبر‌دست‌، یلدا.(1390). بررسی رابطۀ بین عضویت در شبکه‌های اجتماعی و میزان رضایت از زندگی در میان سالمندان (‌مطالعه­ی‌ موردی شهرستان جهرم‌)‌، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی‌، دانشگاه تهران.

-          زر نقاش، مینا، غلامرضایی، سیمین، صادقی، مسعود.(1395). تدوین مدل احساس تنهایی بر اساس راهبردهای مقابله‌ای، بهزیستی ‌معنوی، افسردگی و رضایت از زندگی دختران جانباز، فصلنامه­ی‌ روش‌ها و مدل‌های روان- ‌شناختی، سال هفتم، شماره­ی 26، ص 54-35.

-         ساروخانی، باقر.(1387). جامعه­شناسی ارتباطات، چاپ بیستم، تهران: نشر اطلاعات.

-         شیخی، محمود، یوسفی، بهرام؛ حسنی، زهره؛ زیوایار، فرزاد (1385). بررسی و مقایسۀ منبع کنترل (درونی-‌بیرونی‌) و احساس تنهایی در بین دختران ورزشکار و غیره ورزشکار، پژوهش در علوم ورزشی، سال چهارم، شماره­ی 10: ص 135-125.

-         صدقی، صادق.(1395). بررسی رابطۀ احساس تنهایی و اضطراب با رضایت از زندگی سالمندان آسایشگاه‌های تهران در سال 1394، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد پرستاری سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران.

-         کاظمی­پور، شهلا‌.(1378).‌ الگویی در تعیین پایگاه اجتماعی- اقتصادی افراد و سنجش تحرک اجتماعی با تکیه بر مطالعه­ی موردی شهر تهران، نامه علوم اجتماعی،‌ شماره­ی 14: ص 139-172.

-         موسوی،‌ یعقوب.(1381). پدیده کاهش همبستگی اجتماعی در کلان‌شهر، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال ششم، شماره­ی 4: ص 133-113.

-         محمدی مجد، داریوش.(1387). احساس‌تنهایی و توتالیتاریسم‌: پژوهشی در جامعه‌شناسی ایران‌،‌ تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

-         نجفی، محمود؛ دبیری، سولماز؛ دهشیری، غلامرضا؛ جعفری، نصرت (1392). نقش امید، احساس تنهایی و مؤلفه­های آن در پیش بینی رضایت از زندگی سالمندان، پژوهش‌های مشاوره، سال 12، شماره­ی 47: ص 113-99.

-          Acun-Kapikiran, N. (2012). Positive and negative affectivity as mediator and moderator of the relationship between optimism and life satisfaction in Turkish university students. Social Indicator Research, 106(2), 333–345.

-          Akhunlar, M. N. (2010). An investigation about the relationship between life satisfaction and loneliness of nursing students in Us¸ak University. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 409–2415

-          Civitci, N. Civitci, A. & Fiyakalı, N. C. (2009). Loneliness and life satisfaction in adolescents with divorced and non-divorced parents. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(2), 513–525.

-          De Jong Gierveld, J. Raadschelders, J. (1982). Types of loneliness. In: Peplau LA, Perlman Deds. Loneliness, a sourcebook of current theory, research and therapy. New York: Wiley Interscience: 105–19.

-          Dindia, K., Allen, M. (1992). Sex differences in self-disclosure: a meta-analysis. Psychol Bull, 112(1),106-24.

-          Diener, E. (2000). Subjective well–being: The science of happiness and a proposal for a national index, American Psychologist, 55, 34–43.

-          Diener, E., Lucas, R. (1999). Personality and subjective well-being. In D. Kahneman, E. Diener, &Diener, E., & Seligman, E. (2002). Very happy people. Psychological Science, 13(1), 81–84.

-          DiTommasso, E., Brannen, C., Best, L.A. (2004). Measurement and validity characteristics of the short version of the social and emotional loneliness scale for adults, Educ Psychol Meas;64(1):99-119

-          Drennan,J., Treacy,M., Butler ,M., Byrne,A., Fealy,G., Frazer,K., Irving,K. (2008). The experience of social and emotional loneliness among older people in Ireland, Ageing & Society 28, 1113–1132.

-          Dykstra, P., de Jong-Gierveld, J. (2004). Gender and marital-history differences in emotional and social loneliness among Dutch older adults. Canadian Journal on Aging, 23, 2, 141–55.

-          Franklin, A.S. (2009). on loneliness‌, Geografiska Annaler: Series B, Human Geography, 91 (4): 343–354.

-          Goodwin, R., Cook, O., & Yung, Y. (2001). Loneliness and life satisfaction among three cultural groups. Personal Relationships, 8, 225-230

-          Green, L. R., Richardson, D. S., Lago, T., & Schatten-Jones, E. C. (2001). Network correlates of social and emotional loneliness in young and older adults. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 281–288. doi: 10.1177/0146167201273002

-          Mc Quillan, J., Rosalie, A.,  Stone, T., Greil, A. L. (2007).Infertility and life satisfaction among women‌, Journal of family issue, 28 :955-981

-          Mellor,D. Stokes,M. Firth,L. Hayashi,Y. Cummins,R.(2008). Need for belonging, relationship satisfaction, loneliness, and life satisfaction, Personality and Individual Differences, 45‌: 213–218

-          Oshagan, H., & Allen, R. L. (1992). Three loneliness scales: An assessment of other measurement properties. Journal of Personality Assessment, 59, 380–409.

-          Ozben,S. (2013) social skills,life satisfaction, and lonelines in Turkish university students, Social Behavior and Personality, 41(2), 203-214

-          Rokach, A. (2004). Loneliness Then and Now‌: Reflections on Social and Emotional Alienation in Everyday Life, Current Psychology: Developmental, Learning, Personality  & Social, 23: 24-40

-          Salimi, A. (2011) Social-Emotional Loneliness and Life Satisfaction, Procedia, Social and Behavioral Sciences, 29 ,292 – 295.

-          Townsend, P., Tunstall, S. (1973). Sociological explanations of the lonely. In Townsend, P. The Social Minority. London, 257-263

-          Tuzgöl-Dost, M. (2007). Examining life satisfaction levels of university students in terms of some variables [In Turkish]. Journal of Education, 2: 132-139

-          Whittington, H. J. (1977). Widowhood in a Seaside Resort: A Study of the Situation of Some Elderly Widows and Their Response to Bereavement. M. Litt. thesis, Department of Social Administration, University of Lancaster.

-          Yaacob, S. N., Juhari, R., Abu-Talib, M., & Uba, I. (2009) Loneliness, stress, self-esteem, and depression among Malaysian adolescents. Journal of Kemanusiaan, 14, 85–90