بررسی آراء و نظرات جلال الدین سیوطی در مقدّم و مؤخّر آیات قرآن کریم با محوریت علامه طباطبایی

دو فصلنامه علمی تفسیر متون وحیانی

مقاله 5، دوره 1، شماره 2، بهمن 1396، صفحه 91-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدحسین صائینی^{* 1}؛ محمدحسین اسدی²

¹گروه علوم قرآن، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی. زنجان. ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

       «مقدّم و مؤخّر» در آیات قرآن از مباحث قرآنی است که توسط صاحبنظران مورد توجه قرار گرفته است. جلال­الدین سیوطی در کتاب الاتقان فی علوم القرآن آیاتی را که از نظر وی دارای تقدیم و تأخیر هستند، برشمرده و معانی مختلف آن را بیان کرده است. وی مقدم و مؤخر قرآن را بر دو بخش: الف) بخشی که معنایش به حسب ظاهر دشوار است و مثال های متعدد از آیات قرآنی برای آن ذکر کرده است. ب) بخشی که به حسب ظاهر معنایش مشکل نیست، تقسیم کرده است. وی از قول ابن الصائغ برای این مورد اسبابی همچون: تبرک، تعظیم، تشریف، مناسبت، تأکید و تشویق، سبقت داشتن، سببیّت، و بسیاری افراد، ترقّی از پایین­تر به بالاتر، و پایین آمدن از بالاتر به پایین­تر، ذکر کرده است. این پژوهش می­کوشد با بررسی اسباب تقدیم و تأخیر بر مبنای الاتقان و پرداختن به روایات تفسیر الدر المنثور فی تفسیر المأثور و تفسیر جلالین، دیدگاه سیوطی را دربارۀ تقدیم و تأخیر مورد مطالعه قرار داده و با مراجعه به تفاسیر مختلف و همچنین آراء علامۀ طباطبایی، مقدّم و مؤخّر آیات را تحلیل و بررسی نماید. صاحب المیزان با بررسی آیات مورد نظر سیوطی در برخی موارد، آنها را مقدم و مؤخر ندانسته، در برخی موارد نیز نظر خاصی اظهار ننموده و در برخی موارد هم با نظر سیوطی موافق می باشد.

کلیدواژه‌ها

تقدیم و تأخیر؛ جلال‌الدین سیوطی؛ علامه طباطبایی؛ الاتقان؛ المیزان و الدرالمنثور

مراجع