بررسی عوامل جامعه شناختی مؤثر در امید به آینده ی حاشیه نشینان تبریز

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 8، شماره 29، اسفند 1397، صفحه 81-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

داود فرخ نژاد کشکی¹؛ اصغر محمدی^{* 2}؛ منصور حقیقتیان³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

²استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان(نویسنده مسؤول)

³دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

هدف مقاله مـذکور «بـررسی عوامل جامعه­شناختی مـؤثر در امید به آینده­ی حاشیه­نشینان تبریز بر اساس معادلات ساختاری» است. عوامل جامعه‌شناختی مانند دین‌داری، حمایت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، سرمایه­ی فرهنگی و محرومیت نسبی، از متغیرهای تأثیرگذار در امید به آینده است. امید و امیدواری به‌ سلامت اجتماعی منجر می­شود. روش مورداستفاده در این تحقیق، به لحاظ ماهیت علّی معلولی و تحلیل مسیر بر اساس معادلات ساختاری و تحلیل رگرسیون چندمتغیره انجام‌گرفته است و جامعۀ آماری موردمطالعه، حاشیه­نشینان تبریز در سال ۱۳۹۶ بودند که ۶۲۲ نفر از بین حاشیه­نشینان بر اساس فرمول کوکران با روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای انتخاب و موردمطالعه قرار گرفتند. آزمون امید به آینده اشنایدر و آزمونهای محقق ساختۀ دین‌داری بر اساس الگوی گلاک و استارک، سرمایه فرهنگی و اجتماعی بوردیو، حمایت اجتماعی کوب و محرومیت نسبی تد رابرت گر به‌عنوان ابزار تحقیق مورداستفاده قرار گرفتند. تحلیل‌های آماری بر اساس معادله­ی ساختاری و با استفاده از برنامه­ی Spss و Amos انجام‌یافته است. نتایج نشان داد میانگین امید به آینده در بین حاشیه­نشینان 7/39 و در سطح زیاد
ارزیابی‌شده است. همچنین میانگین میزان دین‌داری 8/43 و در سطح متوسط، میانگین میزان محرومیت نسبی 7/25 و در سطح زیاد، میانگین سرمایه اجتماعی 2/11 و در سطح متوسط، میانگین سرمایه فرهنگی 8/10 و در سطح متوسط و میانگین میزان حمایت اجتماعی 2/10 و در سطح متوسط ارزیابی‌شده است؛ و مقادیر رگرسیونی مدل حاکی است که عوامل جامعه­شناختی سرمایه­ی اجتماعی به میزان (38/0)، سرمایه­ی فرهنگی به میزان (24/0)، حمایت اجتماعی به میزان (23/0)، دین‌داری به میزان (20/0)، محرومیت نسبی به میزان (17/0-) در امید به آینده­ی حاشیه­نشینان تأثیر دارد.

کلیدواژه‌ها

امید به آینده؛ حاشیه نشینان؛ دین‌داری؛ حمایت اجتماعی؛ سرمایه ی اجتماعی؛ سرمایه ی فرهنگی؛ محرومیت نسبی

مراجع

1. ارجمند نیا، علی‌اکبر؛ مهدی خان جانی و مریم محمودی.(۱۳۹۱). امید و امیدواری: نظریه­ها، مفاهیم و روش‌های ارتقا در جوانان و دانشجویان. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت فرهنگی و اجتماعی، ص ۴۸.
2. افشانی، سید علیرضا؛ عباس عسکری ندوشن، محمد حیدری و محمد نوریان.(۱۳۹۱).«رابطۀ دین‌داری با سرمایۀ اجتماعی در شهر نجف‌آباد». رفاه اجتماعی، ش ۴۴ (بهار) صص ۲۸-۲۵۹.
3. امجدیان، فیروز.(۱۳۸۴).«بررسی پتانسیل آنومی و زمینه­های بروز آن در شهر کرمانشاه» فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، ش ۴ (۲۴)، صص ۱۰۷-۸۵.
4. بالجانی، اسفندیار؛ جواد خشابی، الهام امانپور و ندا عظیمی.(۱۳۹۱).«بررسی ارتباط بین سلامت معنوی، مذهب و امید در بیماران مبتلا به سرطان». مجله­ی دانشکده پرستاری ومامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ش ۳ (اسفند) صص ۳۷-۲۷.
5. پورغزنین، طیبه؛ پوری هوشمند، الهه طلاساز فیروزی و حبیب ا...اسماعیلی (۱۳۷۹). «منابع امیدبخش و سطح امید در مبتلایان به سرطان». روان پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران، ش ۴ (۳۲) صص ۸۷-۸۲.
6. حسن زاده، رمضان؛ و همکاران.(۱۳۹۳).«رابطه­ی بین توکل به خدا، کیفیت زندگی و امید به زندگی در معلمان ناحیه­ی یک ساری» مجله­ی تخصص نور. سال اول- شماره­ی ۲؛ صص ۲۱ تا ۱۵.
7. ربانی، رسول و همکاران.(۱۳۹۰).«بررسی تجربی رابطه دینداری با احساس شادمانی و امید به زندگی». دو فصلنامه­ی علوم اجتماعی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی (سال هشتم، شماره­ی ۱ بهار و تابستان سال ۱۳۹۰)، صص ۱۰۹-۷۹.
8. عبداللهی، مهرناز.(۱۳۸۹).«تبیین جامعه­شناختی امید به آینده». رشد آموزش علوم اجتماعی، ش ۴۹ صص ۴۱-۳۴.
9. علیزاده اقدم، محمد باقر.(۱۳۹۱).»بررسی میزان امید به آینده در بین دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن، جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره­ی ۴ (۴۸)؛ صص ۲۰۶-۱۸۹.
10. عنبری موسی، بقایی، سارا.(۱۳۹۳).«ارتباط فرهنگ فقر و آسیب­گرایی زنان حاشیه نشین­شهری» توسعۀ روستایی، دورۀ ششم، شمارۀ ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، ص ۲۳۳-۲۰۹.
11. فاضلزاده، پ.(۱۳۹۳).عوامل مؤثر بر امید به آینده­ی جوانان، پایان­نامه­ی ارشد، دانشگاهشهید بهشتیصص ۸۷-۸۰.
12. فولادیان، احمد.(۱۳۹۲). «بررسی میزان امید به آینده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد». فقه و تاریخ تمدن، ش ۳۹ صص ۲۷-۲۲.
13. قاری قرآنی، سیما.(۱۳۹۳). «عوامل اجتماعی مؤثر بر امید به آینده دانشجویان دانشگاه تهران»، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا صص ۸۷-۷۵.
14. قریشی، گیتی؛ و دیگری. (۱۳۸۳).سطح امیدواری در دانشجویان سال اول و سال آخر رشته­ی روانشناسی. مجله­ی اندیشه و رفتار. دوره­ی ۳، شماره­ی ۱۲ صص ۷۶-۴۵.
15. قهرمانی، نسرین و محمدعلی نادی.(۱۳۹۱).«رابطۀ بین مؤلفه های مذهبی-معنـوی با سلامت روان و امیـد به آینده در کارکـنان بیمارستان­های دولتی شیراز». نشریه­ی مراقبتهای پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران (نشریه­ی پرستاری ایران)، ش ۷۹ (دی) صص ۱۱-۱.
16. کرمانی، زهرا، محمدکریم خداپناهی و محمود حیدری.(۱۳۹۰).«ویژگی روانسنجی مقیاس امید اسنایدر». روان­شناسی کاربردی، سال پنجم، ش ۳ صص ۷-۲۳.
    1. Anheier.H & Gerhards. J &Romo. F (1995),Forms of capital and SocialStructure in CulturalFields, American Journal of Sociology,pp:1-13.
    2.  Baily, T.C. and Snyder, C.R. (2007). Satisfaction with life and hope: a look at age and marital status. Psychological Record, pp: 233-240.
    3. Chang, E.C. and Disimone, S.L. (2001). The influence of hope on appraisals, coping and dysphoria: a test of hope thory. Journal of social and clinical psychology, No2,pp:117-129.
    4. Chimick, W. T. &Nekolaichak, CH. L. (2004).Exploring the links between depressionintegrity, and hope in the elderly, p:54-65.
    5. Hankins, S.J. (2004). Measuring the efficacy of the Snyder hope theory as an intervention with an inpatient population. A dissertation presented for the doctorate of philosophy, the university of Mississippi, N6, pp:192-200.
    6. Irving, M.L. Snyder, C.R. and Crowson, J.J. (1998). Hope and coping with cancer by college females. Journal of personality, 66, pp:195-214.
    7. Klausner, E. Snyder, C.R. and cheavens, J. (2000). "A hope-based group treatment for depressed older adult outpatienst's, in G.M. Williamson,4(11),pp:88-94
    8. Snyder C.R. (2002). Hope Theory: Rainbows in the Mind. Psychological Inquiry, 2002. 13(4),pp:257-275.
    9. Snyder, C. R. (2000). Handbook of Hope: Theory, Measure & Applications. Academic Press, USA.
    10. Snyder, C.R. Harris, C. Irving, L.M. (1991). The will and the ways: development and ualidation of an individual differences measure of hope pp:570-585.
    11. Snyder, C.R. McCullough, M.E. (2000). A positive psychology field of dreams. Journal of social and clinical psychology, pp:19-24.
    12. Snyder, C.R. L.A. Ritschel, L.K. Ravid & C.J Berg (2006).“Balancing Psychological Assessments: Including Strength and Hope in Client Reports”. Journal of Clinical Psychology,36(1) pp:31-44.

17. کرمی، جهانگیر؛ علی زکی یی و مصطفی علیخانی.(۱۳۹۱).«رابطۀ جهت­گیری مذهبی با میزان تاب­آوری و امیدواری در دانشجویان دانشگاه رازی». فرهنگ در دانشگاه اسلامی، ش ۳ (تابستان) صص ۲۵۶-۲۴۳.