نقد و تحلیل پی رفت در منظومۀ غنائی مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 4، دوره 2، شماره 3، خرداد 1397، صفحه 61-79   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

دکتر پوران یوسفی پور کرمانی^*

استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار

چکیده

از مهم‌ترین نظریه­های ادبی، نظریه­ی ساختارگرایی (structuralism) است که به بررسی و تحلیل ساختارهای عام در نظام‌های معناداری همچون زبان، ادبیات، داستان، اسطوره و ... می­پردازد. تحلیل ساختاری داستان و روایت از زیباترین تحلیل‌های ادبی در نقد ادبی معاصر به شمار می­آید. مجنون و لیلی جزو متون کهنی محسوب می‌شود که در ردۀ روایت‌های اسطوره‌ای به‌حساب می­آید. بهترین تحلیل ساختاری مجنون و لیلی، با توجه به ساختار روایی آن‌که از داستان‌های حماسی و غنائی تشکیل‌شده است، روش ساختاری در تحلیل داستان­های اسطوره­ای است. در این مقاله که بخشی از یک پژوهش گسترده در پیوند با تحلیل ساختاری لیلی و مجنون است، تلاش شده چگونگی کاربرد پی‌رفت در این اثر ارزشمند بررسی شود. نخست لازم است هر داستان به یک پی رفت تقلیل یابد، به‌طوری‌که هر پی­رفت چند کارکرد (حداکثر پنج) یا نقش ویژه را تشکیل دهد. کارکردهای درون هر پی­رفت لازم است دربرگیرندۀ یک کنش روایی باشد و در پیشبرد توالی داستان (قصه) نقشی مهم ایفا کند. مهم‌ترین پی‌رفت‌های داستان لیلی و مجنون نیز عبارت است به مکتب رفتن لیلی و مجنون، عاشق شدن آن دو به هم، خواستگاری و مخالفت پدر لیلی، مرگ لیلی و مجنون، آرامش پس از مرگ لیلی و مجنون

کلیدواژه‌ها

مجنون و لیلی؛ ساختارگرایی؛ پی رفت؛ زنجیره

مراجع