اقتباس ادبی در سینمای ایران (مطالعه موردی، چهل‌ودو فیلم اقتباسی)

جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

مقاله 6، دوره 2، شماره 3، خرداد 1397، صفحه 99-112   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

نرگس صالحی^{* 1}؛ دکتر محمدرضا حاجی آقابابایی²

¹دانشجوی دکتر زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

²عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

 
چگونگی اقتباس از آثار ادبی یکی از موضوعات مهم‌ در حوزه‎ی مطالعات سینمایی است و نظریات گوناگونی در این زمینه پدید آمده است. آنچه در بیشتر این مباحث می‌بینیم، پرداختن به موضوع اقتباس از منظر سینماست، درحالی‌که در مطالعات ادبی، پرداختن به موضوع اقتباس از منظر ادبیات دارای اهمیت است. نکته دیگر آن است که نظریات مطرح‌شده در حوزه‌ی اقتباس، بر اساس فیلم‌های خارجی‌شکل گرفته است و گاهی در تطبیق میان آن نظریات و آنچه در سینمای ایران رخ‌داده است، تمایزاتی دیده می‌شود و لازم است نظریه‌ای بومی در این حوزه ارائه گردد. در پژوهش حاضر، اقتباس در سینمای ایران از دو منظر متن تصویری (فیلم سینمایی) و متن نوشتاری (داستان) بررسی‌شده است و بر اساس اقتباس‌های صورت گرفته، نظریه‌ای تازه ارائه گردیده است. با بررسی فیلم‌های اقتباسی سینمای ایران می‌توان گفت اقتباس دارای دو رویکرد اصلی است: رویکرد نخست، اقتباس بر اساس منبع ادبی و رویکرد دیگر اقتباس بر اساس عناصر داستانی است. در روش نخست، حضور عناصر سازنده‎ی متن نوشتاری در ساخت فیلم سینمایی از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است، درحالی‌که در روش دوم، آنچه مهم است، نظر فیلم‎ساز در ساخت اثر است. در این رویکرد، فیلم‌ساز مضمون کلی متن نوشتاری را در فیلم مورداستفاده قرار می‌دهد و به دیگر عناصر سازنده‎ی متن داستانی می‌تواند توجه زیادی نکند یا آن‎ها را بر اساس نظر خود تغییر دهد.
                    

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ اقتباس ادبی؛ سینما؛ داستان

مراجع