عدالت به مثابه مبنای حاکمیت قانون در نظام حقوقی ایران

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 2، دوره 12، شماره 44، تیر 1398، صفحه 21-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید محمد علی آل محمد¹؛ قدرت الله نوروزی^{* 2}؛ منوچهر توسلی نائینی³

¹گروه حقوق،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد،ایران

²استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، ایران گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. ( نویسنده مسئول)

³دانشیار گروه حقوق ،دانشکده علوم اداری و اقتصاد،دانشگاه اصفهان ،ایران

چکیده

یکی از اصلی‌ترین مباحث در حوزه حقوق عمومی بررسی جایگاه حاکمیت قانون در نظام حقوقی است. اهمیت این اصل در نظام حقوقی به نقشی بر می‌گردد که این اصل در تضمین حقوق و آزادی‌های اساسی مردم دارد. می‌توان مفهوم حاکمیت قانون را با حداقل مؤلفه تشکیل دهنده آن به معنای تبعیت تمام آحاد جامعه بخصوص زمامداران از قانون تعریف کرد. تئوری حاکمیت قانون درباره نحوه تصویب و محتوای قانون ساکت است و راه را برای نظرات گوناگون باز گذاشته است. بر این اساس هر نظام حقوقی بر اساس جهان بینی مورد قبول خود برداشت خاصی از حاکمیت قانون را به عنوان برداشت غالب پذیرفته است. یکی از مبانی اصل حاکمیت قانون برابری است. حال سوال اساسی این است که جایگاه اصل برابری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی این نتیجه بدست آمد که برابری در نظام حقوقی ایران متاثر از جهانبینی اسلامی، در قالب تئوری کلی تر عدالت تفسیر و به رسمیت شناخته شده است. در نظام حقوقی ایران برابری به عنوان شرط لازم در شکل گیری نظام حقوقی مبتنی بر حاکمیت قانون دارای اعتبار است اما عدالت به عنوان شرط کافی مبنای حاکمیت قانون در نظام حقوقی ایران را تشکیل می دهد.

کلیدواژه‌ها

حاکمیت قانون؛ برداشت ماهوی؛ عدالت؛ برابری؛ نظام حقوقی ایران