بررسی رابطه بین مشارکت سیاسی و بیگانگی اجتماعی در بین شهروندان شهر تبریز

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 8، شماره 29، اسفند 1397، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

امیر مسعود امیر مظاهری¹؛ محمود علمی²؛ فیروز راد³؛ حمزه صادقیان⁴

¹دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

³استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

⁴دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

امروزه مشارکت در بستر جامعه­ای دموکراتیک و مدنی، صورتی نهادمند به خود گرفته و اندیشمندان توسعه، گسترش مشارکت سیاسی در میان توده­ی مردم را یکی از وجوه نوسازی سیاسی تلقی می­کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین مشارکت سیاسی و بیگانگی اجتماعی در بین شهروندان شهر تبریز انجام شده است. بیگانگی اجتماعی از سوی جامعه­شناسان و روان­شناسان اجتماعی برای توضیح صور آسیب­شناختی مشارکت سـیاسی و تبیین انفعال، بـی­میلی و بی­علاقگی سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است که جزء مسائل شهری و از پیامدهای شهرنشینی است. سؤالی که مطرح است این است که بین مشارکت سیاسی و بیگانگی اجتماعی در بین شهروندان تبریز رابطه وجود دارد؟ روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی و با ابزار پرسشنامه و جامعه­ی آماری آن، شهروندان در سنین 18 سال به بالای تبریز است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر و اطلاعات مورد نیاز از طریق شیوه­ی نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای جمع­آوری گردیده است. اعتبار پرسشنامه از طریق اعتبار صوری و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است. برای تحلیل داده­ها از نرم­افزار SPSS و برای آزمون فرضیه­ها از تکنیک آماری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه­های تحقیق نشان داد که بین میزان مشارکت سیاسی و بیگانگی اجتماعی شهروندان رابطه­ی معنا­­داری وجود ندارد. تنها دو مؤلفه­ احساس انزوای اجتماعی و احساس بی­هنجاری در بین پنج مولفه بیگانگی اجتماعی  دارای رابطه­ی معنا­دار­ی با میزان مشارکت سیاسی است. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که مشارکت سیاسی چندان تحت تأثیر بیگانگی اجتماعی نبوده است.

کلیدواژه‌ها

مشارکت سیاسی؛ بیگانگی اجتماعی؛ جامعه ی دموکراتیک؛ مسائل شهری؛ شهرنشینی

مراجع

-         آبرکرامبی، نیکلاس.(1376). فرهنگ جامعه­شناسی. ترجمه­ی: حسن پویان. تهران: انتشارات چاپخش.

-         احمر، مهناز؛ نیکو­گفتار، نرگس؛ استیفاء، غلامرضا.(1379). بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت سیاسی جوانان. انتشارات دانشکده علوم اجتماعی تهران شمال، دوره­ی 2: 226-221.

-         بشیریه، حسین.(1378). جامعه­ی مدنی و توسعه­ی سیاسی در ایران. تهران: مؤسسه­ی نشر علوم نوین.

-         حسنی، قاسم.(1389). بررسی رابطه بیگانگی سیاسی و اجتماعی با مشارکت سیاسی و اجتماعی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران، فصلنامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی 50: 129-170.

-         راش، مایکل.(1377). جامعه و سیاست (مقدمه­ای بر جامعه­شناسی سیاسی). ترجـمه­ی: منوچهر صبوری. تهران: انتشارات سمت.

-         راش، مایکل.(1391). جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه­شناسی سیاسی. ترجمـه­ی منوچهر صبوری. تهران. انتشارات سمت.

-         ستوده، هدایت اله.(1389). آسیب­شناسی اجتماعی (جامعه­شناسی انحرافات). تهران: انتشارات آوای نور.

-         علمی، محمود.(1387). جنسیت، آگاهی و مشارکت سیاسی دانشجویان. نشریه­ی زن و مطالعات خانواده، دوره­ی اول، شماره­ی اول: 176-153.

-         علمی، محمود؛ تقی­لو، فرامرز؛ موسی­زاده، رحیم.(1389). بررسی رابطه­ی بیگانگی اجتماعی و مشارکت سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد نقده. فصلنامه­ی مطالعات جامعه­شناسی، دوره­ی دوم، شماره­ی ششم: 154- 131.

-         فتحی، سروش و محمدی، حامد.(1390). شهرنشینی، بیگانگی اجتماعی و رفتارهای وندالیستی جوانان. فصلنامه­ی پژوهش اجتماعی، سال چهارم، شماره­ی 13: 171-158.

-         محسنی­تبریزی، علیرضا.(1382). بیگانگی فعال و بیگانگی منفعل: مطالعه­ی موردی دانشجویان ایرانی. نشریه­ی نامه­ی علوم اجتماعی، دوره­ی 2، شماره­ی 22: 145-131.

-         محسنی­تبریزی، علیرضا.(1380). آسیب­شناسی بیگانگی اجتماعی- فرهنگی؛ بررسی انزوای ارزشی در دانشگاه­های دولتی تهران. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، دوره­ی3: 98-74.

-          محسنی­تبریزی، علیرضا.(1370). بیگانگی: مفهوم­سازی و گروه­بندی تئـوری­ها در حوزه­های جامعه­شناسی و روان­شناسی. مجله مطالعات جامعه­شناختی، دوره­ی دوم: 74-25.

-         محسنی­تبریزی، علیرضا.(1373). بیگانگی اجتماعی و فرهنگ سیاسی. کلمه، دوره­ی 1، شماره­ی 12: 29-27.

-         مصفا، نسرین.(1375). مشارکت سیاسی زنان در ایران. تهران: انتشارات وزارت خارجه.

-         هانتینگتون، ساموئل و واینر، مایرون.(1379). درک توسعه­ی سیاسی. ترجمه­ی پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-          Hoskins, Bab. (2003). What Aboat Youth Political Participation? , Research Seminar.

-          Seeman, Melvin. (1959). On The Meaning Of Alienation. American Sociological Review. 24, PP 783-791.

-          Seeman, Melvin. (1973). Alienation Studies. Annual Review Of Sociology: 91-123.

-          Walter, Stephan Paul. (1986). Alienation, Power Lessness And Social Isolation Among correctional Officers. Ph.university Of Montana.